"Standardy i procedury w pielęgniarstwie onkologicznym"

Spis treści

Część I. Podstawy onkologii 20

1. Kliniczne podstawy onkologii – Andrzej Stanisławek, Marcin Rząca 22

1.1. Definicja i podział nowotworów 22

1.2. Charakterystyka etapów kancerogenezy 24

1.3. Metody oceny stopnia zaawansowania procesu nowotworowego 26

1.4. Epidemiologia nowotworów 28

1.4.1. Świat 28

1.4.2. Polska 28

2. System opieki onkologicznej w Polsce 32

2.1. Organizacja opieki onkologicznej w Polsce – Andrzej Stanisławek, Marcin Rząca, Ewa Łyjak, Izabela Kaptacz, Anna Kaptacz 32

2.1.1. Wstęp 32

2.1.2. Szybka diagnostyka i leczenie onkologiczne 33

2.1.3. Organizacja opieki paliatywnej 36

2.2. Profilaktyka nowotworów i promocja zdrowia w polityce zdrowia publicznego – Renata Domżał-Drzewicka, Marianna Charzyńska-Gula 39

2.2.1. Wstęp 39

2.2.2. Profilaktyka nowotworów w systemie opieki zdrowotnej 42

2.2.3. Badania przesiewowe w profilaktyce nowotworowej 44

2.2.4. Edukacja onkologiczna w profilaktyce i promocji zdrowia 47

3. Diagnostyka onkologiczna 50

3.1. Badania laboratoryjne – Magdalena Lodwich 50

3.1.1. Wybrane badania laboratoryjne przydatne w diagnostyce onkologicznej 52

3.2. Diagnostyka patomorfologiczna – Franciszek Szubstarski 55

3.2.1. Rodzaje i przedmiot badań 55

3.2.2. Główne kryteria morfologiczne oceny procesu nowotworowego 57

3.2.3. Badania immunohistochemiczne 58

3.2.4. Badanie śródoperacyjne 59

3.2.5. Diagnostyka cytologiczna 59

3.2.6. Ogólne zasady postępowania z materiałem kierowanym do badania histopatologicznego i cytologicznego 61

3.3. Diagnostyka obrazowa nowotworów – Franciszek Burdan 63

3.3.1. Wstęp 63

3.3.2. Charakterystyka podstawowych metod diagnostycznych 63

3.3.3. Odrębności w ocenie dokumentacji obrazowej u pacjentów leczonych onkologicznie 74

3.4. Diagnostyka endoskopowa 76

3.4.1. Diagnostyka endoskopowa przewodu pokarmowego – Cezary Czepło 76

3.4.2. Diagnostyka endoskopowa w obrębie klatki piersiowej – Michał Szczyrek 83

3.5. Diagnostyka inwazyjna nowotworów – Jacek Mendocha, Andrzej Stanisławek 87

3.5.1. Operacja diagnostyczna (biopsja otwarta) 87

3.5.2. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana (BACC) 88

3.5.3. Biopsja gruboigłowa 89

3.5.4. Biopsja mammotomiczna (wycinająca) 91

3.6. Medycyna nuklearna – Beata Chrapko, Marcin Pachowicz 92

3.6.1. Zarys medycyny nuklearnej w onkologii 92

3.6.2. Promieniotwórczość i ochrona radiologiczna 93

3.6.3. Ogólne zasady opieki nad pacjentem w medycynie nuklearnej 94

3.6.4. Techniki badania 96

3.6.5. Onkologiczna diagnostyka izotopowa w klasycznej medycynie nuklearnej 96

3.6.6. Badanie układu kostnego 97

3.6.7. Badanie receptorów somatostatynowych 97

3.6.8. Scyntygrafia tarczycy i scyntygrafia jodowa 97

3.6.10. Diagnostyka onkologiczna z zastosowaniem techniki PET 99

3.6.9. Scyntygrafia guzów adrenergicznych 99

3.6.11. Terapia izotopowa w onkologii 101

4. Terapia onkologiczna 104

4.1. Chirurgiczne leczenie nowotworów – Jacek Mendocha, Andrzej Stanisławek 104

4.1.1. Wstęp 104

4.1.2. Operacje diagnostyczne 109

4.1.3. Operacje radykalne 110

4.1.4. Operacje paliatywne 111

4.1.5. Operacje wznowy miejscowej i operacje przerzutów 112

4.1.6. Operacje profilaktyczne 112

4.2. Radioterapia w leczeniu onkologicznym. Podstawy teleterapii w leczeniu nowotworów złośliwych – Maria Dudek 114

4.2.1. Rodzaje promieniowania jonizującego 114

4.2.2. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią 115

4.2.3. Kwalifikowanie pacjenta do cyklu naświetlań 116

4.2.4. Charakterystyka objawów ubocznych teleterapii 118

4.2.5. Zasady leczenia onkologicznego z wykorzystaniem radioterapii metodą brachyterapii – Dariusz Kieszko 121

4.3. Chemioterapia w leczeniu onkologicznym – Tomasz Kubiatowski 133

4.3.1. Terapie celowane w leczeniu chorób nowotworowych 136

4.3.2. Charakterystyka leków cytostatycznych i objawów ubocznych leczenia 138

4.3.3. Powikłania chemioterapii 140

4.3.4. Toksyczność cytostatyków dla personelu medycznego. Uregulowania prawne dotyczące przechowywania, przygotowania i podawania cytostatyków – Marzena Janczaruk 147

5. Wybrane elementy rehabilitacji medycznej pacjenta leczonego onkologicznie – Piotr Majcher 154

5.1. Rehabilitacja onkologiczna – zagadnienia ogólne 154

5.2. Standardy rehabilitacji onkologicznej 156

5.3. Rehabilitacja onkologiczna początkowa 158

5.4. Rehabilitacja onkologiczna wczesna i późna 162

5.5. Leczenie uzdrowiskowe pacjentów leczonych onkologicznie 163

5.6. Rehabilitacja medyczna pacjentek po leczeniu raka piersi 164

5.7. Rehabilitacja medyczna pacjentów po leczeniu nowotworów głowy i szyi 166

5.8. Rehabilitacja pacjentów po amputacji kończyn z przyczyn nowotworowych 167

Część II. Podstawy teoretyczne pielęgniarstwa onkologicznego 170

6. Znaczenie pielęgniarstwa onkologicznego 172

6.1. Rozwój i kierunki rozwoju pielęgniarstwa onkologicznego – Renata Matyjasek, Anna Koper 172

6.2. Stowarzyszenia działające na rzecz rozwoju pielęgniarstwa onkologicznego – Anna Koper, Ewa Madejewska 179

7. Problemy pacjentów i ich rodzin w sferze psychicznej – Monika Zięzio, Aleksandra Szepietowska-Ilach 182

7.1. Choroba nowotworowa jako sytuacja trudna 182

7.2. Radzenie sobie z sytuacjami trudnymi 183

7.3. Problemy psychologiczne pacjentów z chorobą nowotworową 185

7.4. Problemy psychologiczne na etapie diagnozy 185

7.5. Problemy psychologiczne na etapie leczenia onkologicznego 187

7.6. Leczenie chirurgiczne 188

7.7. Chemioterapia 188

7.8. Radioterapia 189

7.9. Hormonoterapia 190

7.10. Problemy psychologiczne po zakończeniu leczenia i w okresie remisji choroby 191

7.11. Problemy psychologiczne przy nawrocie choroby i w fazie terminalnej choroby nowotworowej 192

7.12. Funkcjonowanie rodziny a choroba nowotworowa 193

7.13. Komunikacja terapeutyczna między pielęgniarką a pacjentem 194

Część III. Standardy i procedury w pielęgniarstwie onkologicznym 198

8. Podstawy teoretyczne standardów i procedur pielęgniarskich w opiece onkologicznej – Anna Koper, Barbara Ślusarska 200

8.1. Wstęp 200

8.2. Kryteria szczegółowe standardów onkologicznej praktyki pielęgniarskiej 202

8.2.1. Zasoby ludzkie: kwalifikacje, kompetencje 203

8.2.2. Standaryzacja warunków organizacyjnych i technicznych 207

8.2.3. Standaryzacja w zakresie sprzętu i wyposażenia 208

8.2.4. Standaryzacja w opiece środowiskowej 209

8.2.5. Standard onkologicznej praktyki pielęgniarskiej według kryterium procesu 212

9. Ogólne standardy klinicznej i środowiskowej opieki pielęgniarskiej nad pacjentem i jego rodziną 215

9.1. Ogólny standard psychospołecznej opieki pielęgniarskiej nad pacjentem z chorobą nowotworową – Małgorzata Pasek 215

9.2. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem leczonym chirurgicznie z przyczyn onkologicznych – Lucyna Ścisło, Elżbieta Walewska 231

9.3. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem leczonym chemioterapią – Marzena Janczaruk 260

9.4. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem leczonym radioterapią – Zdzisława Szadowska-Szlachetka, Marta Łuczyk 276

9.5. Standard środowiskowej opieki pielęgniarskiej nad pacjentem z chorobą nowotworową – Renata Domżał-Drzewicka, Katarzyna Kocka, Barbara Ślusarska 285

9.6. Standard środowiskowej opieki pielęgniarskiej nad rodziną pacjenta leczonego z powodu nowotworu – Katarzyna Kocka, Renata Domżał-Drzewicka, Barbara Ślusarska 299

10. Standardy opieki pielęgniarskiej w wybranych stanach klinicznych 315

10.1. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem po torakotomii z powodu raka płuca – Janina Książek 315

10.2. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentką leczoną chirurgicznie z powodu raka piersi – Marta Łuczyk, Zdzisława Szadowska-Szlachetka 329

10.3. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentką poddawaną rekonstrukcji piersi – Marta Łuczyk 340

10.4. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem z wyłonioną stomią jelitową w przebiegu chirurgicznego leczenia raka jelita grubego – Dariusz Bazaliński, Monika Binkowska-Bury 350

10.5. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem z rakiem żołądka w trakcie leczenia chirurgicznego – Dariusz Bazaliński, Paweł Więch 367

10.6. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentką leczoną chirurgicznie w skojarzeniu z radio- i chemioterapią z powodu nowotworu narządu płciowego – Edyta Barnaś 381

10.7. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem leczonym chirurgicznie z powodu nowotworu krtani – Marta Łuczyk, Grażyna Suska 394

10.8. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem leczonym chirurgicznie z powodu nowotworu nerki – Krystyna Pikor 406

10.9. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem po amputacji kończyny z powodu nowotworu kości – Beata Barańska 419

10.10. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem z glejakiem mózgu leczonym metodami skojarzonymi – Regina Lorencowicz 429

10.11. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem leczonym radioterapią okolicy głowy i szyi – Zdzisława Szadowska-Szlachetka 446

10.12. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem leczonym radioterapią w obrębie jamy brzusznej – Zdzisława Szadowska-Szlachetka, Małgorzata Matczuk 457

11. Standardy postępowania pielęgniarskiego w opiece paliatywnej 464

11.1. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem z zespołem kacheksji–anoreksji–astenii – Anna Białoń-Janusz 464

11.2. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem z bólem przewlekłym – Izabela Kaptacz 479

11.3. Standard opieki pielęgniarskiej nad pacjentem w okresie agonii i umierania – Agnieszka Kwiecińska 493

12. Wybrane procedury postępowania medycznego w terapii i opiece pielęgniarskiej nad pacjentami z chorobami onkologicznymi 508

12.1. Procedura postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta po laryngektomii całkowitej z wyłonioną tracheostomią – Grażyna Suska, Marta Łuczyk 508

12.2. Procedura postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta z wyłonioną urostomią – Anna Trochimiuk 518

12.3. Procedura postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta z chirurgicznie założonym dostępem do żywienia dojelitowego – Beata Barańska, Paweł Więch 527

12.4. Procedura postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta żywionego pozajelitowo – Lidia Bartoszewska 545

12.5. Procedura postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta po wynaczynieniu leku cytostatycznego – Marta Łuczyk, Marzena Janczaruk 555

12.6. Procedura postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta z wszczepionym portem dożylnym – Rafał Młynarski 561

12.7. Procedura postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta podczas wykonywania zabiegu brachyterapii śródtkankowej techniką HDR – Lucyna Kotasz 576

12.8. Procedura postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta podczas wykonywania zabiegu brachyterapii HDR do jam ciała i wewnątrzprzewodowej – Lucyna Kotasz 583

12.9. Procedura postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta podczas wykonywania zabiegu brachyterapii kontaktowej metodą HDR – Lucyna Kotasz 592

12.10. Procedura postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta z owrzodzeniem nowotworowym – Dariusz Bazaliński, Paweł Więch 597

Pytania sprawdzające 608

Skorowidz 628