"Seksualność Polaków na początku XXI wieku"

Spis treści

Słowo wstępne 28

Wstęp 32

Introduction 38

Część I 44

Teoretyczne podstawy badania seksualności 44

Rozdział 1. Wprowadzenie do seksualności człowieka 48

1.1. Rozważania terminologiczne 49

1.2. Funkcje seksualności 52

1.3. Perspektywy ujmowania seksualności 53

1.3.1. Perspektywa historyczna i społeczna 55

1.3.2. Perspektywa biologiczna 56

1.3.3. Perspektywa ewolucyjna 59

1.3.4. Perspektywa międzykulturowa 61

1.3.5. Perspektywa psychologiczna 62

1.4. Perspektywa normatywna 65

1.5. Obyczajowość seksualna 66

1.6. Socjalizacja seksualna 68

1.7. Inteligencja seksualna 69

1.8. Perspektywy rozwoju seksuologii 72

Rozdział 2. Badania nad seksualnością 76

2.1. Metodologia badań seksualności 77

2.1.1. Proces badawczy 77

2.1.1.1. Etap przygotowań 78

2.1.1.2. Etap realizacji 81

2.1.1.3. Etap analiz 82

2.1.2. Strategie badawcze 83

2.1.1.4. Etap formułowania wniosków 83

2.1.3. Metody i techniki badawcze 86

2.1.3.1. Techniki badań ilościowych 87

2.1.3.2. Techniki badań jakościowych 91

2.1.3.3. Analiza przypadku (case study) 94

2.1.3.4. Badania zamieszczone w książce 94

2.1.4. Narzędzia badawcze 95

2.1.4.1. Narzędzia badawcze stosowane w badaniach ilościowych 95

2.1.4.2. Narzędzia badawcze stosowane w badaniach jakościowych 97

2.1.5. Populacja, próba i dobór badanych 98

2.1.4.3. Dodatkowe narzędzia badawcze 98

2.1.5.1. Charakterystyka prób w badaniach 99

2.1.5.2. Operat losowania 102

2.1.5.3. Wielkość próby w badaniu ilościowym 102

2.1.5.4. Możliwość wnioskowania o całej populacji na podstawie wyników badań ilościowych 102

2.1.6. Etyka badań 103

2.1.7. Utrudnienia w realizacji badań seksualności i aktywności seksualnej 105

2.2. Przegląd ważniejszych badań seksualności w Polsce 111

Część II 148

Seksualność człowieka w cyklu życia 148

Rozdział 3. Seksualność u progu dorosłości 152

3.1. Charakterystyka badanych 156

3.1.1. Charakterystyka demografi czno-społeczna 156

3.1.1.1. Płeć 156

3.1.1.2. Typ szkoły ponadgimnazjalnej 157

3.1.1.3. Sytuacja rodzinna 157

3.1.2. Relacje z rodzicami w okresie dojrzewania 160

3.1.3. Samopoczucie młodzieży 161

3.1.4. Samoocena 163

3.1.5. Wzorce osobowe 164

3.1.6. Związki 166

3.1.7. Symptomy niedostosowania społecznego 167

3.1.7.1. Problemy w szkole 168

3.1.7.2. Nieprzestrzeganie przepisów porządkowych i prawa 168

3.1.7.3. Łamanie umów i ustaleń oraz nakazów i zakazów rodziców i opiekunów 168

3.1.7.4. Palenie papierosów 169

3.1.7.5. Picie alkoholu 170

3.1.7.6. Narkotyki 172

3.1.7.7. Kradzieże 173

3.1.7.8. Świadczenie/oferowanie płatnych usług seksualnych 173

3.2. Seksualność nastolatków 174

3.2.1. Dojrzewanie 174

3.2.1.1. Przejawy dojrzewania psychoseksualnego 174

3.2.2. Inicjacja seksualna 176

3.2.3. Aktywność seksualna nastolatków 184

3.2.3.1. Formy aktywności seksualnej 184

3.2.3.2. Doświadczenia homoseksualne 186

3.2.3.3. Metody antykoncepcyjne 190

3.2.3.4. Kontakty seksualne poza stałym partnerem seksualnym 193

3.2.3.5. Ocena własnych doświadczeń związanych z seksem w porównaniu z rówieśnikami 195

3.2.3.6. Doświadczenia związane z pornografi ą 196

3.3. Poglądy na tematy związane z seksualnością 201

3.3.1. Stosunek do wybranych norm obyczajowych 201

3.3.2. Stosunek do homoseksualności 204

3.3.3. Stosunek do pornografi i 205

3.3.4. Stosunek do prostytucji 209

3.4. Podsumowanie 211

Rozdział 4. Seksualność ludzi dorosłych 216

4.1. Charakterystyka badanych 218

4.1.1. Związki formalne i nieformalne 218

4.1.2. Relacje z partnerem 224

4.1.3. Częstotliwość wykonywania badań profi laktycznych przez kobiety 227

4.1.4. Częstotliwość wykonywania badań profi laktycznych przez mężczyzn 229

4.1.5. Samopoczucie psychiczne 230

4.1.6. Zadowolenie z życia seksualnego i sprawności seksualnej 231

4.2. Aktywność seksualna ludzi dorosłych 235

4.2.1. Rola seksu w życiu ludzi dorosłych 235

4.2.2. Zachowania seksualne 236

4.2.2.1. Inicjacja seksualna 236

4.2.2.2. Liczba partnerów seksualnych 237

4.2.2.3. Częstotliwość i okoliczności kontaktów seksualnych 237

4.2.2.4. Przeżywanie orgazmu 240

4.2.3. Formy aktywności seksualnej 241

4.2.4. Kontakty homoseksualne 246

4.2.4.1. Pociąg seksualny do osób tej samej płci 246

4.2.4.2. Podejmowanie kontaktów homoseksualnych 247

4.2.4.3. Orientacja seksualna 248

4.2.5. Kontakty seksualne poza stałym związkiem 249

4.2.6. Stosowanie metod antykoncepcyjnych 252

4.2.6.1. Stosowanie prezerwatyw 255

4.2.7. Obawy związane z aktywnością seksualną 259

4.2.8. Trudności związane z uprawianiem seksu 262

4.2.9. Ocena związku z partnerem/partnerką 264

4.3. Poglądy na tematy związane z seksualnością 268

4.3.1. Poglądy na temat życia seksualnego 268

4.3.2. Poglądy na temat masturbacji 278

4.3.3. Postawy wobec mniejszości seksualnych 280

4.4. Podsumowanie 283

Rozdział 5. Seksualność osób po 50 roku życia 288

5.1. Charakterystyka badanych 290

5.1.1. Związki formalne i nieformalne 290

5.1.2. Charakterystyka związków ze stałym partnerem 293

5.1.3. Zdrowie i kondycja psychofi zyczna 299

5.1.4. Częstotliwość wykonywania badań profi laktycznych przez kobiety 300

5.1.5. Częstotliwość wykonywania badań profi laktycznych przez mężczyzn 303

5.1.6. Samopoczucie 304

5.1.7. Samoocena i ocena swojego życia 305

5.2. Aktywność seksualna dorosłych po 50 roku życia 307

5.2.1. Rola seksu w życiu ludzi w wieku 50 lat i więcej 307

5.2.2. Aktywność seksualna 307

5.2.3. Zmniejszenie zainteresowania seksem 312

5.2.4. Formy aktywności seksualnej 313

5.2.4.1. Masturbacja 313

5.2.4.2. Formy aktywności towarzyszące stosunkom seksualnym 315

5.2.5. Kontakty homoseksualne 316

5.2.6. Kontakty seksualne poza stałym związkiem 317

5.2.7. Stosowanie prezerwatywy 318

5.2.8. Obawy związane z aktywnością seksualną 320

5.2.9. Trudności związane z uprawianiem seksu 323

5.2.10. Ocena sprawności seksualnej u mężczyzn w zależności od wieku 327

5.2.11. Problemy kobiet związane z przekwitaniem 327

5.2.11.1. Miesiączkowanie 327

5.2.11.2. Problemy związane z życiem seksualnym 328

5.2.11.3. Charakterystyka kobiet, które stosują lub stosowały terapię opóźniającą lub łagodzącą objawy klimakterium 331

5.2.12. Ocena związku z partnerem/partnerką 333

5.2.13. Potrzeba bycia z młodszą osobą w związku 338

5.3. Poglądy na tematy związane z seksualnością 339

5.3.1. Poglądy na temat różnych aspektów życia seksualnego 339

5.3.2. Poglądy i postawy dotyczące życia intymnego ludzi dojrzałych 351

5.3.3. Przekonania dotyczące homoseksualności 366

5.4. Seks w sanatoriach 369

5.4.1. Charakterystyka osób badanych 369

5.4.2. Cele przyjazdu do sanatorium i stopień ich osiągnięcia 371

5.4.3. Relacje interpersonalne w sanatorium 372

5.4.4. Aktywność seksualna w sanatorium 375

5.5. Podsumowanie 377

Część III 382

Różne barwy seksualności 382

Rozdział 6. Seksualność osób o orientacji homoseksualnej 386

6.1. Seksualność mężczyzn mających seks z mężczyznami 387

6.1.1. Charakterystyka osób badanych 387

6.1.1.1. Cechy społeczno-demografi czne 387

6.1.1.2. Dojrzewanie i młodość 391

6.1.1.3. Pragnienia i wartości 394

6.1.1.4. Samoocena różnych aspektów swojego życia oraz kondycja psychofi zyczna 398

6.1.1.5. Używanie substancji psychoaktywnych 400

6.1.1.6. Uprawianie sportu i dbałość o atrakcyjność fizyczną 401

6.1.1.7. Wiedza i przekonania dotyczące infekcji przenoszonych drogą płciową 404

6.1.2. Aktywność seksualna 406

6.1.2.1. Historia dojrzewania płciowego i życia seksualnego badanych 406

6.1.2.2. Tożsamość seksualna i wychodzenie z ukrycia (coming out) 411

6.1.2.3. Doświadczenia i zachowania seksualne mężczyzn mających seks z mężczyznami 416

6.1.2.4. Kontakty seksualne z kobietami 431

6.1.2.5. Trudności i problemy związane z uprawianiem seksu 433

6.1.2.6. Próba typologii wzorów zachowań seksualnych 434

6.1.2.7. Relacje z otoczeniem i doznana dyskryminacja 435

6.1.2.8. Pozaseksualne kontakty ze społecznością mężczyzn MSM 436

6.1.3. Poglądy na tematy związane z seksualnością 439

6.1.3.1. Opinie na temat zachowań seksualnych w miejscach publicznych 439

6.1.3.2. Poglądy na temat uregulowań prawnych dotyczących par jednopłciowych 440

6.1.3.3. Opinie na temat opieki zdrowotnej dla mężczyzn mających seks z mężczyznami 442

6.2. Seksualność kobiet homoseksualnych 443

6.2.1. Charakterystyka osób badanych 443

6.1.3.4. Podsumowanie 443

6.2.1.1. Wspomnienia z dzieciństwa 444

6.2.1.2. Obecne relacje z rodziną 444

6.2.1.3. Religia i wiara 445

6.2.1.4. Funkcjonowanie w pracy i przestrzeni publicznej 446

6.2.2. Uświadomienie, aktywność i doświadczenia seksualne 447

6.2.2.1. Uświadomienie seksualne 447

6.2.2.2. Kształtowanie tożsamości seksualnej 448

6.2.2.3. Wychodzenie z ukrycia 450

6.2.2.4. Aktywność seksualna 451

6.2.2.5. Bezpieczeństwo w seksie 454

6.2.3. Rola internetu i innych mediów w życiu kobiet homoseksualnych 455

6.2.4. Społeczność kobiet homoseksualnych 457

6.3. Podsumowanie 460

Rozdział 7. Seks a internet 466

7.1. Charakterystyka badanych internautów 468

7.1.1. Cechy społeczno-demografi czne osób badanych 468

7.2. Korzystanie z internetu 473

7.3. Znajomości w internecie 478

7.4. Seks w internecie 488

7.4.1. Rozmowy o seksie 488

7.4.2. Konsekwencje seksu w internecie 490

7.4.3. Spotkania w „realu” 491

7.4.4. Internet jako źródło wiedzy o seksie 494

7.4.5. Oglądanie materiałów erotycznych i pornografi cznych w internecie 494

7.4.6. Ukrywanie aktywności internetowej przed bliskimi 498

7.4.7. Akcesoria erotyczne kupowane przez internet 499

7.4.8. Płatny seks w internecie 499

7.4.9. Korzystanie z internetu przez mężczyzn mających seks z mężczyznami 501

7.5. Podsumowanie 502

Rozdział 8. Seksualność w dobie zagrożeń pandemią HIV/AIDS 508

8.1. Wiedza na temat HIV/AIDS 509

8.1.1. Wiedza dotycząca dróg zakażenia HIV i sposobów jego uniknięcia u osób w wieku 15−49 lat 511

8.1.2. Poziom wiedzy o HIV/AIDS u osób w wieku 15−49 lat określony według zaleceń WHO/UNAIDS 513

8.1.3. Wiedza o HIV/AIDS u osób po 50 roku życia 514

8.1.4. Wiedza o HIV/AIDS u mężczyzn mających seks z mężczyznami 515

8.1.5. Wiedza o HIV/AIDS u kobiet świadczących usługi seksualne 516

8.1.6. Wiedza młodzieży i nauczycieli o HIV/AIDS 516

8.2. Testowanie w kierunku HIV/AIDS 521

8.2.1. Testowanie wśród osób w wieku 15−49 lat 524

8.2.2. Testowanie w innych grupach osób 528

8.3. Seksualność osób żyjących z HIV/AIDS 533

8.4. Postawy wobec osób żyjących z HIV/AIDS 545

8.5. Podsumowanie 550

Rozdział 9. Prostytucja dorosłych 554

9.1. Skala zjawiska prostytucji 559

9.2. Kobiety świadczące usługi seksualne i ich praca 561

9.2.1. Wyniki badań ilościowych 561

9.2.1.1. Cechy społeczno-demografi czne kobiet świadczących usługi seksualne 562

9.2.1.2. Stosunek do wykonywanej pracy w charakterze prostytutek 564

9.2.1.3. Warunki pracy kobiet zatrudnionych w sektorze usług seksualnych 566

9.2.1.4. Przymus świadczenia usług 567

9.2.1.5. Świadczenie usług seksualnych poza granicami Polski 567

9.2.1.6. Zarobki kobiet świadczących usługi seksualne 568

9.2.2. Wyniki badań jakościowych 570

9.2.2.1. Opinie kobiet oferujących płatne usługi seksualne 570

9.2.2.2. Opinie klientów korzystających z płatnych usług oferowanych przez prostytutki 572

9.2.2.3. Opinie przedstawicieli organizacji pozarządowych i policji 575

9.2.2.4. Opinie „opiekunów” prostytutek 580

9.3. Klienci usług seksualnych 583

9.3.1. Wyniki badań ilościowych 583

9.3.1.1. Liczba klientów 583

9.3.1.2. Cechy społeczno-demografi czne klientów 584

9.3.2. Wyniki badań jakościowych 587

9.3.2.1. Opinie badanych prostytutek 587

9.3.2.2. Opinie klientów kobiet świadczących usługi seksualne 587

9.3.2.3. Opinie przedstawicieli organizacji pozarządowych i policji 590

9.3.2.4. Opinie „opiekunów” prostytutek 591

9.4. Kupowanie i świadczenie usług seksualnych przez mężczyzn mających seks z mężczyznami 592

9.4.1. Kupowanie usług seksualnych 592

9.4.2. Świadczenie usług seksualnych przez MSM 593

9.5. Podsumowanie 595

Rozdział 10. Przemoc seksualna 600

10.1. Przemoc seksualna wśród młodzieży 602

10.1.1. Postawy młodzieży wobec przemocy seksualnej 602

10.1.2. Uczniowie jako ofi ary przemocy 607

10.1.3. Uczniowie jako sprawcy przemocy 619

10.2. Prostytucja i pornografi a dziecięca 623

10.2.1. Skala zjawiska (rozpowszechnienie prostytucji i pornografi i dziecięcej – opinie uczniów klas II szkół ponadgimnazjalnych) 624

10.2.2. Obraz zjawiska prostytucji i pornografi i dziecięcej (opinie osób nieletnich świadczących usługi seksualne) 627

10.2.2.1. Charakterystyka osób badanych 628

10.2.2.2. Wiedza na temat seksualności 638

10.2.2.3. Poglądy na tematy związane z seksualnością 640

10.2.2.4. Kontakty seksualne 642

10.2.2.5. Doświadczenia przemocy seksualnej 645

10.2.2.6. Świadczenie usług seksualnych 647

10.2.2.7. Stosowanie środków antykoncepcyjnych 657

10.2.2.8. Wykorzystanie młodych osób do pornografi i i prostytucji 657

10.2.2.9. Potrzeba wsparcia 658

10.3. Przemoc seksualna wśród dorosłych 659

10.4. Podsumowanie 665

Część IV 670

Zamiast zakończenia 670

Rozdział 11. Obraz seksualności Polaków 674

11.1. Postawy wobec seksu osób w wieku 18–49 lat 674

11.1.1. Segment 1: purytanie 676

11.1.2. Segment 2: partnerzy 680

11.1.3. Segment 3: pasywni 683

11.1.4. Segment 4: hedoniści 687

11.1.5. Segment 5: abstynenci 692

11.2. Zadowolenie z życia seksualnego osób w wieku 18–49 lat 695

11.2.1. Zadowolenie z życia seksualnego a uznawane wartości i ocena jakości życia 695

11.2.2. Zadowolenie z życia seksualnego a związki z partnerem 698

11.2.3. Zadowolenie z życia seksualnego a formy aktywności seksualnej 699

11.3. Seksualność a związki 703

11.4. Podsumowanie 711

Rozdział 12. Edukacja seksualna 718

12.1. Edukacja seksualna dzieci i młodzieży w opiniach osób w wieku 18–49 lat 722

12.1.1. Rozmowa z rodzicami na tematy związane z seksualnością 722

12.1.2. Źródła informacji na tematy związane z seksualnością 724

12.1.3. Opinie dotyczące potrzeby edukacji seksualnej w szkole i jej realizacja 725

12.2. Opinie uczniów szkół ponadgimnazjalnych dotyczące zajęć „wychowanie do życia w rodzinie” 728

12.2.1. Zadania i tematyka zajęć „wychowanie do życia w rodzinie” 728

12.2.2. Opinie na temat realizacji zajęć „wychowanie do życia w rodzinie” 733

12.2.3. Ocena przygotowania nauczycieli wychowania do życia w rodzinie 734

12.3. Nauczyciele wobec edukacji seksualnej (opinie nauczycieli przedmiotu „wychowanie do życia w rodzinie”) 735

12.3.1. Poglądy nauczycieli wychowania do życia w rodzinie dotyczące seksualności człowieka 736

12.3.2. Kwalifi kacje nauczycieli przedmiotu „wychowanie do życia w rodzinie” 739

12.3.3. Program przedmiotu „wychowanie do życia w rodzinie” 740

12.3.4. Realizacja zajęć wychowania do życia w rodzinie 745

12.4. Podsumowanie 752

Rozdział 13. Seksualność Polaków 2011 758

13.1. Aktywność seksualna 758

13.1.1. Masturbacja 758

13.1.2. Inicjacja seksualna 759

13.1.3. Kontakty oralne 760

13.1.4. Kontakty analne 761

13.1.5. Kontakty homoseksualne 761

13.1.6. Zwyczaje seksualne 762

13.2. Relacje w związkach i życie w pojedynkę 764

13.3. Zdrowie seksualne 766

13.4. Przemoc seksualna 769

13.5. Płatne usługi seksualne 770

13.6. Seks a internet 770

13.7. Poglądy na tematy związane z seksualnością 771

13.8. Podsumowanie 775

Bibliografia 776

Projekty krajowe 782

Projekty międzynarodowe 784

International research projects 785

Polish research projects 785

Spis tabel 786

Spis rysunków 794

Spis wykresów 796