"Sprawozdanie finansowe według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej"

Spis treści

O Autorach 17

Wykaz skrótów 23

Wstęp 25

1.1. Koncepcje i systemy rachunkowości na świecie 31

Część I . Wprowadzenie do Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowe Rozdział 1. Istota i zakres Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 31

1.2. Harmonizacja i standaryzacja rachunkowości w skali globalnej 37

1.3. Geneza i rozwój Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej 45

1.4. Zakres stosowania MSSF w Polsce i w Unii Europejskiej 50

1.5. Konwergencja MSSF z US GAAP 53

2.1. Cel i adresaci sprawozdania finansowego według MSSF 60

Rozdział 2. Koncepcje i elementy (kategorie) sprawozdawczości finansowej według MSSF 60

2.2. Jakość informacji sprawozdawczych 63

2.3. Podstawowe zasady rachunkowości w sprawozdawczości finansowej według MSSF 66

2.4. Korzyści ekonomiczne jako wspólny mianownik sprawozdawczości 69

2.4.1. Istota korzyści ekonomicznych 69

2.4.2. Korzyści ekonomiczne w definiowaniu aktywów 70

2.4.3. Korzyści ekonomiczne w definiowaniu zobowiązań 72

2.4.4. Korzyści ekonomiczne w definiowaniu kapitałów własnych 74

2.4.5. Korzyści ekonomiczne w definiowaniu przychodów i kosztów 75

2.5. Wycena aktywów i zobowiązań w kontekście korzyści ekonomicznych 75

2.5.1. Istota wyceny 75

2.5.2. Wycena – cztery podstawowe podejścia w kontekście korzyści ekonomicznych 76

3.1. Sprawozdanie finansowe według MSSF – wymogi formalne 80

3.1.1. Struktura sprawozdania finansowego w ujęciu MSSF 80

Rozdział 3. Struktura i treść sprawozdania finansowego według MSSF 80

3.1.2. Stosowanie MSSF w sprawozdawczości finansowej 82

3.2. Podstawowe zasady prezentacji i ujawnień informacji sprawozdawczej 83

3.2.1. Prezentacja a ujawnianie informacji sprawozdawczej 83

3.2.2. Okres sprawozdawczy i informacje porównywalne 84

3.2.3. Sprawozdawczość śródroczna 85

3.2.4. Zdarzenia po zakończeniu okresu sprawozdawczego 88

3.2.5. Podstawowe ujawnienia dotyczące zasad (polityki) rachunkowości 90

3.3. Sprawozdanie z sytuacji finansowej, czyli bilans 91

3.4. Sprawozdanie z zysków lub strat i innych całkowitych dochodów 95

3.5. Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym 98

3.6. Sprawozdanie z przepływów pieniężnych 99

3.7. Informacje dodatkowe 102

4.1. Wstęp 105

Część II. Sprawozdawczość sytuacji finansowe Rozdział 4. Rzeczowe aktywa trwałe 105

4.2. Identyfikacja i usunięcie z ksiąg rzeczowych aktywów trwałych 108

4.3. Wycena rzeczowych aktywów trwałych na moment ujęcia w księgach 111

4.4. Wycena rzeczowych aktywów trwałych po początkowym ujęciu i na dzień bilansowy 114

4.5. Prezentacja i ujawnianie rzeczowych aktywów trwałych 120

4.6. Podsumowanie 123

4.7. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 123

5.1. Wstęp 128

Rozdział 5. Aktywa niematerialne i wartość firmy 128

5.2. Identyfikacja i usunięcie z ksiąg aktywów niematerialnych 131

5.3. Istota wartości firmy i ujemnej wartości firmy w sprawozdawczości finansowej 137

5.4. Wycena aktywów niematerialnych i wartości firmy na moment ujęcia w księgach 140

5.5. Wycena aktywów niematerialnych i wartości firmy na dzień bilansowy 144

5.6. Ujawnienia i prezentacja aktywów niematerialnych i wartości firmy 149

5.7. Podsumowanie 151

5.8. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 152

6.1. Wstęp 156

Rozdział 6. Leasing u leasingobiorcy 156

6.2. Umowy leasingowe jako przedmiot prezentacji w sprawozdaniu finansowym 159

6.3. Przekształcenie umów leasingowych na dzień wejścia w życie MSSF 16 161

6.4. Istota transakcji leasingowych według MSSF 16 163

6.5. Ujęcie początkowe i późniejsza wycena skutków umów leasingowych 171

6.6. Zmiany umów leasingu 179

6.7. Sprzedaż i leasing zwrotny 183

6.8. Podsumowanie 188

6.9. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 189

7.1. Wstęp 191

Rozdział 7. Nieruchomości inwestycyjne 191

7.2. Ujmowanie, zmiana klasyfikacji i usunięcie nieruchomości inwestycyjnych z ksiąg 195

7.3. Wycena nieruchomości inwestycyjnych na moment ujęcia w księgach 198

7.4. Wycena nieruchomości inwestycyjnych na późniejszy moment sprawozdawczy 201

7.5. Zbycie nieruchomości inwestycyjnych 205

7.6. Prezentacja i ujawnianie nieruchomości inwestycyjnych 207

7.7. Podsumowanie 210

7.8. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 212

8.1. Wstęp 214

Rozdział 8. Zapasy 214

8.2. Identyfikacja zapasów 216

8.3. Wycena zapasów na moment ujęcia w księgach 217

8.4. Wycena zapasów na dzień bilansowy 220

8.5. Metody wyceny rozchodu zapasów 223

8.6. Ujmowanie kosztów okresu 225

8.7. Ujawnianie informacji z zakresu zapasów w sprawozdaniu finansowym 226

8.8. Podsumowanie 226

8.9. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 227

9.1. Wstęp 229

Rozdział 9. Wycena instrumentów finansowych i rachunkowość zabezpieczeń 229

9.2. Ujmowanie i usunięcie z ksiąg instrumentów finansowych 233

9.2.1. Identyfikacja instrumentu finansowego w księgach 233

9.2.2. Zaprzestanie ujmowania instrumentu finansowego w księgach 235

9.3. Wycena instrumentów finansowych na moment ujęcia w księgach 242

9.4. Klasyfikacja instrumentów finansowych na moment ujęcia w księgach 243

9.5. Wycena instrumentów finansowych i odnoszenie jej skutków na dzień bilansowy 252

9.6. Zmiana klasyfikacji instrumentów finansowych 261

9.7. Rachunkowość zabezpieczeń 263

9.7.1. Instrumenty zabezpieczające 263

9.7.2. Pozycje zabezpieczane 265

9.7.3. Kryteria kwalifikujące do rachunkowości zabezpieczeń 268

9.7.4. Rachunkowość powiązań zabezpieczających spełniających warunki rachunkowości zabezpieczeń 272

9.7.5. Zabezpieczenia wartości godziwej 275

9.7.6. Zabezpieczenia przepływów pieniężnych 277

9.7.7. Pozostałe obszary rachunkowości zabezpieczeń 280

9.8. Prezentacja i ujawnianie instrumentów finansowych 282

9.9. Pierwsze zastosowanie MSSF 9 287

9.10. Podsumowanie 291

9.11. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 292

10.1. Wstęp 296

Rozdział 10. Aktywa przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana 296

10.2. Identyfikacja działalności zaniechanej oraz aktywów przeznaczonych do sprzedaży 299

10.3. Wycena aktywów przeznaczonych do sprzedaży na moment ujęcia w księgach 301

10.4. Wycena aktywów przeznaczonych do sprzedaży na dzień bilansowy 304

10.5. Prezentacja i ujawnianie aktywów przeznaczonych do sprzedaży 306

10.6. Podsumowanie 310

10.7. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 311

11.1. Wstęp 312

Rozdział 11. Zobowiązania, rezerwy i pozycje warunkowe 312

11.2. Tworzenie rezerw i zobowiązań warunkowych 316

11.3. Zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe 320

11.4. Wycena rezerw 322

11.5. Prezentacja i ujawnianie informacji na temat rezerw, zobowiązań i aktywów warunkowych 325

11.6. Rezerwy na restrukturyzację jako szczególny rodzaj rezerw 328

11.7. Podsumowanie 330

11.8. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 332

12.1. Wstęp 335

Rozdział 12. Świadczenia pracownicze i programy emerytalne 335

12.2. Ujmowanie, wycena i ujawnianie informacji na temat krótkoterminowych świadczeń pracowniczych 338

12.3. Ujmowanie, wycena i ujawnianie świadczeń po okresie zatrudnienia 340

12.4. Ujmowanie, wycena i ujawnianie informacji na temat innych długoterminowych świadczeń pracowniczych 351

12.5. Ujmowanie, wycena i ujawnianie informacji na temat świadczeń z tytułu rozwiązania stosunku pracy 352

12.6. Rachunkowość i sprawozdawczość programów świadczeń emerytalnych 354

12.7. Podsumowanie 355

12.8. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 356

13.1. Wstęp 360

Rozdział 13. Wycena i ujawnianie kapitału 360

13.2. Ujmowanie i usunięcie z ksiąg kapitałów własnych 363

13.3. Wycena kapitałów własnych na moment ujęcia w księgach 370

13.4. Wycena kapitałów własnych na dzień bilansowy 372

13.5. Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym 375

13.6. Prezentacja i ujawnianie pozostałych informacji o kapitałach własnych 378

13.7. Podsumowanie 380

13.8. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 382

14.1. Wstęp 387

Część III. Sprawozdawczość wyników (dokonań Rozdział 14. Przychody 387

14.2. Model ujęcia przychodów według MSSF 15 390

14.3. Wycena przychodów według MSSF 15 393

14.4. Alokacja ceny transakcyjnej według MSSF 15 396

14.5. Prezentacja i ujawnianie informacji na temat przychodów według MSSF 15 401

14.6. Podsumowanie 402

14.7. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 404

15.1. Wstęp 407

Rozdział 15. Koszty prowadzenia działalności 407

15.2. Moment identyfikacji kosztów w odniesieniu do przychodów jednostki 409

15.3. Prezentowanie i ujawnianie kosztów 414

15.4. Podsumowanie 422

15.5. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 423

16.1. Wstęp 425

Rozdział 16. Sprawozdanie z przepływów pieniężnych 425

16.2. Układ sprawozdania z przepływów pieniężnych 426

16.3. Prezentacja przepływów z działalności operacyjnej 434

16.4. Prezentacja przepływów z działalności inwestycyjnej i finansowej 439

16.5. Podstawowe zasady dotyczące sporządzania sprawozdania z przepływów pieniężnych 442

16.6. Podsumowanie 447

16.7. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 447

17.1. Wstęp 449

Rozdział 17. Segmenty operacyjne 449

17.2. Identyfikacja segmentów operacyjnych 451

17.3. Identyfikacja segmentów sprawozdawczych 452

17.4. Ujawnienia informacji na temat segmentów 454

17.5. Wycena w sprawozdawczości segmentów 456

17.6. Ujawnienia informacji na temat jednostki jako całości 458

17.7. Podsumowanie 460

17.8. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 460

18.1. Wstęp 462

Rozdział 18. Dotacje i pomoc rządowa 462

18.2. Identyfikacja pomocy rządowej i dotacji rządowych 465

18.3. Ujęcie, wycena i rozliczanie dotacji rządowej i pomocy rządowej 469

18.4. Prezentacja i ujawnianie dotacji 476

18.5. Podsumowanie 478

18.6. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 480

19.1. Wstęp 483

Rozdział 19. Płatności na bazie akcji 483

19.2. Skutki ekonomiczne płatności na bazie akcji i zasady ich wyceny 488

19.3. Ujęcie płatności na bazie akcji oraz zmiany warunków ich nabycia 492

19.4. Podsumowanie wymogów ujawnień wynikających z MSSF 2 496

19.5. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 498

20.1. Wstęp 499

Rozdział 20. Podstawowy i rozwodniony zysk na akcję 499

20.2. Ustalenie podstawowego zysku na akcję 503

20.3. Ustalenie rozwodnionego zysku na akcję 508

20.4. Prezentowanie i ujawnianie podstawowego i rozwodnionego zysku na akcję 516

20.5. Podsumowanie 519

20.6. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 520

21.1. Wstęp 525

Część IV. Sprawozdawczość jednostek powiązanyc Rozdział 21. Podmioty powiązane w rachunkowości 525

21.2. Powiązania osobowe i powiązania kapitałowe w rachunkowości 528

21.2.1. Relacje pomiędzy podmiotami w rachunkowości 529

21.2.2. Relacja kontroli 532

21.2.3. Relacja współkontroli 544

21.2.4. Relacja znaczącego wpływu 546

21.3. Prezentacja i ujawnienia skutków relacji pomiędzy podmiotami w jednostkowym i skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym 547

21.4. Podsumowanie 551

21.5. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 551

22.1. Wstęp 553

Rozdział 22. Połączenia jednostek gospodarczych 553

22.2. Ekonomiczne skutki połączeń jednostek gospodarczych 557

22.3. Wpływ połączenia na jednostkę przejmującą 560

22.3.1. Identyfikacja jednostki przejmującej 560

22.3.2. Przejęcia odwrotne 561

22.3.3. Zysk na akcję w przejęciach odwrotnych 566

22.4. Zasady identyfikacji i wyceny do wartości godziwej przejmowanej jednostki 566

22.4.1. Uwagi wstępne 566

22.4.2. Zasada wyceny 567

22.4.3. Wytyczne dotyczące wyceny wartości godziwej poszczególnych możliwych do zidentyfikowania aktywów i niekontrolujących udziałów w jednostce przejmowanej 567

22.4.4. Zasada i warunki ujmowania 569

22.4.5. Ustalenie, co stanowi część transakcji połączenia 569

22.4.6. Wyznaczenie możliwych do zidentyfikowania nabytych aktywów i przejętych zobowiązań 576

22.4.7. Wyjątki od stosowania zasad ujmowania i wyceny 577

22.4.8. Wyliczenie wartości firmy i zysku z okazyjnego nabycia 579

22.5. Rozłożenie zdarzeń na osi czasu i ich wpływ na rozliczenie połączenia 581

22.5.1. Ustalenie dnia przejęcia 581

22.5.2. Przekazanie zapłaty 581

22.5.3. Koszty związane z przejęciem 582

22.5.4. Połączenie realizowane etapami 583

22.5.5. Połączenie jednostek zrealizowane bez przekazania zapłaty 583

22.5.6. Okres wyceny 584

22.5.7. Wycena w późniejszych okresach 585

22.6. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 587

23.1. Wstęp 590

Rozdział 23. Konsolidacja sprawozdań finansowych 590

23.2. Klasyfikacja powiązań pomiędzy jednostkami 594

23.3. Charakterystyka procedur konsolidacyjnych 596

23.4. Metody konsolidacji sprawozdań oraz warunki ich stosowania 598

23.5. Wyłączenia konsolidacyjne 606

23.6. Prezentacja i ujawnianie informacji związanych z konsolidacją 607

23.7. Podsumowanie 610

23.8. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 612

24.1. Wstęp 615

Rozdział 24. Rachunkowość jednostek stowarzyszonych i wspólnych ustaleń umownych 615

24.2. Jednostki stowarzyszone – identyfikacja momentu uzyskania i utraty znaczącego wpływu 617

sprawozdaniu finansowym 618

24.4. Wspólne ustalenia umowne – identyfikacja momentu uzyskania i utraty współkontroli 630

24.5. Podsumowanie 641

24.6. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 641

25.1. Wstęp 645

Część V. Sprawozdawczość w różnych branżac Rozdział 25. Rolnictwo 645

25.2. Charakterystyka działalności rolniczej 648

25.3. Ujmowanie aktywów biologicznych i innych produktów rolniczych 652

25.4. Wycena aktywów biologicznych i innych produktów rolniczych 652

25.5. Prezentacja i ujawnianie informacji na temat działalności rolniczej 657

25.6. Podsumowanie 661

25.7. Przykład sprawozdania finansowego gospodarstwa mlecznego 661

25.8. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 665

26.1. Wstęp 667

Rozdział 26. Działalność w sektorach regulowanych 667

26.2. Charakterystyka działalności regulowanej 673

26.3. Zasady ujmowania, wyceny, rozpoznawania utraty wartości odroczonych sald w działalności regulowanej 690

26.4. Prezentacja i ujawnianie informacji o działalności w sektorach regulowanych 692

26.5. Podsumowanie 695

26.6. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 695

27.1. Wstęp 697

Rozdział 27. Działalność wydobywcza 697

27.2. Ujmowanie aktywów z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych 700

27.3. Wycena aktywów z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych 701

27.4. Utrata wartości aktywów z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych 702

27.5. Ujawnianie informacji na temat aktywów z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych 704

27.6. Podsumowanie 704

27.7. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 705

28.1. Wstęp 706

Rozdział 28. Działalność ubezpieczeniowa 706

28.2. Identyfikacja umowy ubezpieczenia 711

28.3. Ujmowanie i wycena umów ubezpieczenia 714

28.4. Ujawnianie informacji dotyczących umów ubezpieczenia 718

28.5. Umowy ubezpieczeniowe w kontekście innych MSSF 719

28.6. Podsumowanie 728

28.7. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 729

29.1. Wstęp 734

Rozdział 29. Działalność firm leasingowych 734

29.2. Istota transakcji leasingowych 737

29.3. Rachunkowość umów leasingu finansowego 741

29.4. Szczególne przypadki umów leasingowych 749

29.5. Leasing w sprawozdaniu finansowym 755

29.6. Podsumowanie 758

29.7. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 758

30.1. Wstęp 760

Rozdział 30. Działalność banków 760

30.2. Ryzyko działalności bankowej i jego wpływ na sprawozdanie banku 763

30.3. Sprawozdanie z sytuacji finansowej banku 766

30.4. Sprawozdanie z całkowitych dochodów banku 770

30.5. Pozostałe elementy sprawozdania finansowego banku 773

30.6. Dodatkowe ujawnienia i informacje 778

30.7. Podsumowanie 781

30.8. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 783

31.1. Wstęp 787

Rozdział 31. Polityka rachunkowości 787

31.2. Tworzenie polityki rachunkowości 790

31.3. Determinanty kształtowania polityki rachunkowości 794

31.4. Zmiana zasad rachunkowości 796

31.5. Wartości szacunkowe i ich zmiany w sprawozdaniu finansowym 800

31.6. Korekty i ujawnianie błędów 803

31.7. Polityka rachunkowości a rachunkowość kreatywna 805

31.8. Podsumowanie 808

31.9. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 809

32.1. Wstęp 811

Rozdział 32. Sporządzanie sprawozdań finansowych według MSSF po raz pierwszy 811

32.2. Podstawowe zasady sporządzania pierwszego sprawozdania finansowego zgodnie z MSSF 813

32.3. Dobrowolne wyłączenia z retrospektywnego stosowania MSSF 818

32.3.1. Połączenia jednostek gospodarczych 818

32.3.2. Płatności na bazie akcji 820

32.3.3. Wartość godziwa lub aktualizacja wyceny jako zakładany koszt 821

32.3.4. Świadczenia pracownicze 822

32.3.5. Skumulowane różnice z tytułu przeliczenia walut obcych 823

32.3.6. Aktywa i zobowiązania jednostek powiązanych 824

32.4. Wyłączenia retrospektywnego stosowania niektórych MSSF 825

32.4.1. Wartości szacunkowe 825

32.4.2. Zaprzestanie ujmowania aktywów finansowych i zobowiązań finansowych 826

32.4.3. Rachunkowość zabezpieczeń 826

32.4.4. Udziały niedające kontroli 827

32.5. Prezentacja i ujawnienia 827

32.6. Procedura przygotowania się do raportowania zgodnie z MSSF 830

32.7. Podsumowanie 834

33.1. Wstęp 838

Rozdział 33. Rachunkowość w warunkach zmienności kursów walutowych 838

33.2. Przyczyny powstawania i identyfikacja różnic kursowych 842

33.3. Waluta funkcjonalna a waluta prezentacji sprawozdań finansowych 844

33.4. Wycena aktywów i zobowiązań denominowanych w walutach obcych 846

33.5. Wycena aktywów i zobowiązań ze sprawozdania finansowego konsolidowanej jednostki zagranicznej 847

33.6. Podsumowanie 849

33.7. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 850

34.1. Wstęp 852

Rozdział 34. Rachunkowość w warunkach hiperinflacji 852

34.2. Identyfikacja sytuacji wymagającej stosowania standardu 855

34.3. Sprawozdanie finansowe oparte na metodzie kosztu historycznego i aktualnej cenie nabycia 856

34.4. Prezentacja i ujawnianie 861

34.5. Podsumowanie 862

34.6. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 862

35.1. Wstęp 864

Rozdział 35. Podatek dochodowy, aktywa i zobowiązania z tytułu podatku odroczonego 864

35.2. Istota różnic przejściowych i trwałych w rachunkowości 866

35.3. Identyfikacja i wycena aktywów oraz zobowiązań z tytułu podatku odroczonego 870

35.4. Ustalanie podatku odroczonego, wycena aktywów i rezerw z tytułu podatku odroczonego na dzień bilansowy 873

35.5. Prezentacja i ujawnianie aktywów i zobowiązań z tytułu podatku odroczonego 875

35.6. Podsumowanie 878

35.7. Istotne różnice w stosunku do ustawy o rachunkowości i US GAAP 880

Wykaz źródeł 883