"Psychologia człowieka dorosłego"

Spis treści

Wstęp 12

Dorosłość – zarys zagadnień, założenia 16

Rozdział 1 16

1.1. Granice dorosłości 16

1.2. Wkierunku zdefiniowania dorosłości 18

1.3. Rozwój człowieka dorosłego 21

1.4. Czas w życiu człowieka 22

1.5. Charakter zmian na przestrzeni życia 25

1.6. Procesy asymilacji i akomodacji 27

1.7. Zmiana a model rozwoju 29

1.8. Modele rozwoju człowieka dorosłego 29

1.9. Ciągłość i zmiana według psychologii biegu życia 34

1.10. Podstawowe założenia 37

Rozdział 2 40

Wyzwania życia dorosłego 40

2.1. Dorosłość – w aspekcie zysków i strat 40

2.2. Specyfika wieku średniego 43

2.3. Wczesne propozycje teoretyczne a współczesne wyzwania 46

2.4. Postrzeganie punktualności zadań i zdarzeń 52

2.5. Normatywność i punktualność a przemiany kulturowe 54

2.6. Ważniejsze trendy rozwojowe 58

2.7. Czas i perspektywa temporalna 61

2.8. Kontrola i optymalizacja rozwoju biegu życia 65

2.9. Znaczenie przemian emocjonalnych 74

2.10. Czy myślenie pomaga w adaptacji do zmian? 77

2.11. Znaczenie niektórych wydarzeń 84

Rozdział 3 91

Zmiany osobowości w okresie życia dorosłego 91

3.1. Zmiana osobowości 91

3.2. Zmiany osobowości na przestrzeni życia:geneza i znaczenie 91

3.3. Zmiany struktury osobowości – pespektywa teorii cech 92

3.4. Zmiany charakterystycznych przystosowań 98

3.4.1. Zmiany myśli, uczuć i zachowań: pespektywa teorii społeczno-poznawczej 98

3.4.2. Zmiany poznawczo-emocjonalne: pespektywa teorii Ja 103

3.4.3. Zmiany myśli, uczuć i zachowań: kognitywno-afektywny system osobowości 108

3.4.4. Zmiany przystosowania – pespektywa psychobiologiczna 113

3.4.5. Zmiany sposobu adaptacji – pespektywa psychodynamiczna 119

3.4.6. Zmiany sposobu samorealizacji – pespektywa humanistyczna 126

3.5. Zmiany systemu znaczeń osobistych i autonarracji 128

3.5.1. Sensotwórcza aktywność człowieka – perspektywa egzystencjalna 128

3.5.2. Zmiany systemu znaczeń osobistych i tożsamości – perspektywa narracyjna 131

3.6. Co wiemy, a czego nie wiemy o zmianach osobowości 136

Rozdział 4 139

Specyfika przemian w biegu życia 139

4.1. Tożsamość – wyzwanie u progu dorosłości 139

4.1.1. Tożsamość – według tradycyjnego ujęcia 140

4.1.2. Tożsamość – ujęcie procesualne 142

4.1.3. Tożsamość – kontekstowa i relatywna 144

4.1.4. Tożsamość i zmiana 152

4.2. Wczesna dorosłość – wybór celów i procesy optymalizacji 154

4.3. Selekcja–optymalizacja–kompensacja we wczesnej i średniej dorosłości 157

4.3.1. Stałość i zmienność celów życiowych w okresie dorosłości 163

4.3.2. Tożsamość i jej przemiany w wieku średnim 164

4.3.3. Generatywność i zmiany w wieku średnim 168

4.4. Późna dorosłość i starość – znaczenie kompensacji 170

4.5. Starość: śmierć i żałoba 175

Przełompołowy życia 181

Rozdział 5 181

5.1. Zmiany w połowie życia: kryzys, przełom, czy przejście? 182

5.2. Kryzys połowy życia 186

5.3. Kryzys połowy życia – mit, czy prawda? 193

5.4. Teorie zjawiska 197

5.4.1. Inspirujące badania psychobiograficzne Elliotta Jaques’a 197

5.4.2. Pierwsza pełna teoria – indywiduacja według Carla G. Junga 202

5.4.3. Kryzys połowy życia według teorii psychospołecznego rozwoju Erika Eriksona 204

5.4.4. Generatywność – reinterpretacja narracyjna Dana McAdamsa 206

5.4.5. Kryzys połowy życia jako transformacja osobowości – wyjaśnienie psychodynamiczne 210

5.4.6. Psychospołeczna teoria Daniela Levinson 213

5.5. Niektóre weryfikacje empiryczne 216

5.6. O co chodzi w kryzysie połowy życia 219

Nietypowe zjawiska w biegu życia 223

Rozdział 6 223

6.1. Trudna dorosłość? 223

6.1.1. Radzenie sobie z nieuniknioną stratą i niekonieczną traumą 223

6.1.2. Depresja u progu dorosłości 228

6.1.3. Odporność na zaburzenia w cyklu życia 233

6.2. Syndrom Paula Gauguina 237

6.2.1. Kryteria definicyjne syndromu Gauguina 238

6.2.2. Badania i próby wyjaśnienia zjawiska 241

6.2.3. Syndrom a mit 243

6.3. Choroba i starość – zjawiska pozytywne? 245

Dojrzałość –mądrość – bilans życia 248

Rozdział 7 248

7.1. Dojrzałość osobowości 248

7.1.1. Dojrzewanie i rozwój osobowości 248

7.1.2. Kryteria rozwoju w kierunku dojrzałej osobowości 250

7.1.3. Jak zmieniają się kryteria dojrzałości na przestrzeni życia? 256

7.2. Mądrość 260

7.2.1. Psychologiczne koncepcje mądrości 260

7.2.2. Mądrość – inteligencja – wartości – rozwój 266

7.2.3. Mądrość a dojrzałość 269

7.3. Bilans życia 274

7.3.1. Przyczyny, przedmiot i przebieg bilansu życia 275

7.3.2. Specyfika bilansu życia 278

7.3.3. Bilans a tożsamość osobista 282

7.3.4. Temporalne i aksjologiczne odniesienia w bilansie życia 283

Rozdział 8 289

Satysfakcja i sens życia 289

8.1. Satysfakcja z życia i jej wyznaczniki 289

8.1.1. Wiek a źródła satysfakcji z życia 289

8.1.2. Satysfakcja z życia i jej komponenty 290

8.1.3. Znaczenie osobowości 291

8.1.4. Znaczenie dążeń 294

8.2. Satysfakcja, czy sens? 297

Osobowość w procesie rozwoju 302

Rozdział 9 302

9.1. Osobowość – zmiana – rozwój 302

9.2. Kierunki i ogólne tendencje w rozwoju osobowości 306

9.3. Rozwój osobowości – aspekty temporalne i strukturalne 310

Zakończenie 318

Bibliogra a 320

Indeks osób 343

Indeks rzeczowy 351

Wykaz ramek 354

Wykaz rysunków i tabel 356