"Ćwiczenia z retoryki"

Spis treści

Słowo od Redaktorek 16

1. Inwencja 20

1.1. Ustalanie tezy głównej 22

Bibliografia 22

Wprowadzenie 22

1.1.1. Rozpoznawanie kwestii szczegółowej i ogólnej 24

1.1.2. Formułowanie kwestii szczegółowej i ogólnej 25

1.1.3. Sformułowanie tezy 26

1.1.4. Funkcjonalne sformułowanie tezy 28

1.1.5. Formułowanie propozycji 30

1.2. Rodzaje retoryczne 31

Bibliografia 31

Wprowadzenie 31

1.2.1. Rozpoznawanie rodzajów retorycznych 34

1.2.2. Rodzaje retoryczne wobec gatunków użytkowych 39

1.2.3. Funkcjonowanie rodzajów retorycznych 40

1.2.4. Harmonia rodzajów retorycznych 43

1.2.5. Stosowanie rodzajów retorycznych 45

1.2.6. Recenzja 46

1.2.7. Mowa sądowa 47

1.2.8. Autoprezentacja 48

1.3. Ustalenie status sprawy 49

Bibliografia 49

Wprowadzenie 49

1.3.1. Pojęcie i rodzaje status 50

1.3.2. Status w różnych rodzajach retorycznych 51

1.3.3. Status jako narzędzie analizy argumentacji 52

1.3.4. Status w opracowaniu tematu wystąpienia 54

1.3.5. Stan sprawy i argumentacja 54

1.3.6. Status w analizie dyskusji 55

1.3.7. Status i "trudne pytania" 56

1.4. Audytorium retoryczne 58

Bibliografia 58

Wprowadzenie 58

1.4.1. Czynna analiza audytorium 59

1.4.2. Dostosowanie mowy do audytorium 60

1.4.3. Bierna analiza audytorium 61

1.4.4. Mówca i audytorium 64

1.4.5. Kreowanie audytorium 67

1.4.6. Ocena problemu z punktu widzenia słuchacza 67

1.4.7. Językowe wykładniki obecności słuchaczy 68

1.4.8. Mówca w różnych sytuacjach retorycznych 69

1.4.9. Relacja między nadawcą a odbiorcą 69

1.4.10. Specyfika komunikacji medialnej 70

1.4.11. Zwracanie się do słuchaczy 70

1.5. Rodzaje dowodów 72

Bibliografia 72

Wprowadzenie cz. 1 72

1.5.1. Rodzaje argumentów 73

1.5.2. Źródła argumentów 74

Wprowadzenie cz. 2 75

1.5.3. Rodzaje sylogizmów 77

1.5.4. Przesłanki 77

1.5.5. Rodzaje wnioskowań 78

1.5.6. Entymemat 79

1.5.7. Elementy niejawne w komunikacji 79

1.5.8. Odnajdywanie presupozycji 80

Wprowadzenie cz. 3 83

1.5.9. Argumenty oparte na dedukcji i indukcji 84

1.5.10. Rodzaje przykładów 87

1.5.11. Przykłady nierówne 88

1.5.12. Wnioskowania indukcyjne 90

1.5.13. Argument z autorytetu 93

1.5.14. Analiza dowodzeń 94

1.6. Topika 99

Bibliografia 99

Wprowadzenie 99

1.6.1. Identyfikacja toposów 105

1.6.2. Toposy z porównania 106

1.6.3. Ambiwalencja toposu 107

1.6.4. Rozpoznawanie toposów 108

1.6.5. Topika dyspozycyjna 112

1.6.6. Złote myśli 114

1.6.7. Topos i wspólnota świata 115

1.6.8. Stereotypy 116

1.7. Prezentacja mówcy 117

Bibliografia 117

Wprowadzenie 117

1.7.1. Argumenty odwołujące się do różnych rodzajów przekonywania 118

1.7.2. Kreowanie ethosu 1 119

1.7.3. Ja mówcy a sytuacja urzędowa 121

1.7.4. Kreowanie ethosu 2 124

1.7.5. Praktyka kreowania wizerunku 126

1.8. Emocje w perswazji 129

Bibliografia 129

Wprowadzenie 129

1.8.1. Rozpoznawanie emocji 131

1.8.2. Językowe wykładniki emocji 132

1.8.3. Waloryzacja pozytywna 133

1.8.4. Emocje przeżywane 134

1.8.5. Emocje w perswazji dzieci 134

1.8.6. Emocje w dyskursie politycznym 135

1.8.7. Emocje i ich wykładniki w dyskursie politycznym 139

1.8.8. Pathos w przemówieniach inauguracyjnych 143

1.8.9. Nadużywanie emocji 145

1.9. Amplifikacja 148

Bibliografia 148

Wprowadzenie 148

1.9.1. Sposoby amplifikacji 149

1.9.2. Amplifikacja w tekstach komicznych 151

1.9.3. Amplifikacja pośrednia 152

1.9.4. Zastosowanie amplifikacji 153

1.9.5. Amplifikacja w pochwale 153

1.9.6. Praktyczne wykorzystanie amplifikacji 154

1.9.7. Amplifikacja elokucyjna 155

1.9.8. Pozasłowne środki amplifikacji 155

1.9.9. Toposy - źródło amplifikacji 156

1.9.10. Loci communes w amplifikacji 157

1.9.11. Amplifikacja i deprecjacja przez porównanie 158

2. Porządek mowy 160

2.1. Wstęp 162

Bibliografia 162

Wprowadzenie 162

2.1.1. Rodzaje wstępów 164

2.1.2. Formuła autorskiej skromności 166

2.1.3. Toposy tematyczne 167

2.1.4. Przyczyna pisania 168

2.1.5. Rekomendacja podmiotu retorycznego 169

2.1.6. "Granice toposu" 172

2.1.7. Wstęp bez topiki? 172

2.2. Opowiadanie 174

Bibliografia 174

Wprowadzenie 174

2.2.1. Opowiadanie w rodzaju sądowym 175

2.2.2. Opowiadanie jako autokreacja 178

2.2.3. Kreowanie opowiadań 179

2.2.4. Opowiadanie nieciągłe 179

2.2.5. Autobiografia jako uwiarygodnienie 181

2.2.6. Rodzaje opowiadań 182

2.2.7. Narracje w polityce 183

2.3. Argumentacja 186

Bibliografia 186

Wprowadzenie 186

2.3.1. Rozplanowanie treści 187

2.3.2. Porządki argumentacyjne 190

2.3.3. Budowanie argumentów 192

2.3.4. Odnajdywanie schematów argumentacyjnych 195

2.3.5. Błędy argumentacyjne 198

2.3.5.1. Ocena poprawności i siły argumentu 200

2.3.5.2. Struktura argumentu 203

2.3.6. Analiza argumentów 204

2.3.7. Debata szkoleniowa 208

2.3.8. Debata - zapis rozmowy 213

2.4. Refutacja 227

Bibliografia 227

Wprowadzenie 227

2.4.1. Opinia i wątpienie 229

2.4.2. Przeciwne poglądy 230

2.4.3. Polemika do polemiki 230

2.4.4. Płaszczyzny sporu 233

2.4.5. Argumenty erystyczne 237

2.4.6. Funkcjonowanie argumentów erystycznych 239

2.4.7. Argumenty erystyczne i nieerystyczne 239

2.4.8. Tworzenie argumentów erystycznych 241

2.4.9. Różne "oblicza" perswazji 241

2.4.10. Krytyka personalna 245

2.5. Zakończenie 248

Bibliografia 248

Wprowadzenie 248

2.5.1. Kompozycja klamrowa 249

2.5.2. Miejsca wspólne zakończenia a sytuacja retoryczna 251

2.5.3. Przesłanie do audytorium 252

3. Elokucja 258

3.1. Cechy wysłowienia 260

Bibliografia 260

Wprowadzenie 260

3.1.1. Poprawność 268

3.1.2. Błędy w reklamie 269

3.1.3. Jasność i zawartość informacyjna tekstu 269

3.1.4. "Prosto i jasno" 271

3.1.5. Klarowne formułowanie myśli 272

3.1.6. Język specjalistyczny i zrozumiałość 272

3.1.7. Dobitność i precyzja w definiowaniu 273

3.1.8. Waloryzacja 273

3.1.10. Wyrażanie ocen 274

3.1.11. Językowy wyraz stereotypów 274

3.1.9. Stosowność a relacja między nadawcą i odbiorcą 274

3.1.12. Stosowność zewnętrzna 275

3.1.13. Styl i odbiorca 276

3.1.14. Naruszenia stosowności 277

3.1.15. Ozdobność 278

Wprowadzenie 279

3.1.16. Osiąganie ozdobności stylu 279

3.1.A. Gatunki użytkowe 279

3.1.A.1. Wybrane gatunki użytkowe 281

3.1.A.2. Teksty prasowe 282

3.1.A.3. Styl kancelaryjny 283

3.1.A.4. Komentarz prasowy 284

Bibliografia 284

Wprowadzenie 284

3.1.A.4.I. Publicystyka i retoryka 285

3.1.A.4.II. Argumentacja w komentarzach prasowych 288

3.2. Tropy 292

Bibliografia 292

Wprowadzenie 292

3.2.1. Peryfraza 296

3.2.2. Mówiąc omownie 297

3.2.3. Hiperbola 297

3.2.4. Metaforyczne definicje 298

3.2.5. Metafory obrazowe 298

3.2.6. Obrazowość 298

3.2.7. Porównanie metaforyczne 299

3.2.8. Tropy i ich funkcje 300

3.2.9. Perswazyjne wykorzystanie tropów 301

3.2.10. Środki stylistyczne i wartościowanie 302

3.2.11. Ocena funkcjonalności metafory 303

3.2.12. Funkcjonowanie metafor 305

3.2.13. Funkcje metafory i metonimii 305

3.2.14. Analiza funkcji metafor 306

3.2.15. "Siła" metafory 306

3.2.16. Wyrażanie ocen i emocji 309

3.3. Figury 311

Bibliografia 311

Wprowadzenie 311

3.3.1. Rozpoznawanie figur słów 315

3.3.2. Tworzenie figur retorycznych 315

3.3.3. Solecyzm 316

3.3.4. Pytanie retoryczne 316

3.3.5. Stosowanie pytań retorycznych 318

3.3.6. Funkcje enumeracji 318

3.3.7. Figury powtórzeń 319

3.3.8. Funkcjonowanie figur retorycznych 320

3.3.9. Rozpoznawanie figur myśli 321

3.3.10. Figuralność i jej brak 322

3.3.11. Funkcje figur retorycznych 323

3.3.12. Figury kontaktu 324

3.3.13. Figury miejsca i czasu 326

3.4. Okres retoryczny 331

Bibliografia 331

Wprowadzenie 331

3.4.1. Problem zdefiniowania okresu retorycznego 332

3.4.2. Pojęcie okresu retorycznego 333

3.4.3. Retardacja sensu 334

3.4.4. Problem spójności okresu w języku polskim 335

3.4.5. Kolon i komma 337

3.4.6. Rozpoznawanie okresu retorycznego 338

3.4.7. Budowa periodu 339

3.4.8. Rozpoznawanie cech okresu retorycznego 340

3.4.9. Periodyczna budowa sentencji 340

4. Wystąpienie - przygotowanie i wygłoszenie 342

4.1. Słowo żywe 344

Bibliografia 344

Wprowadzenie 344

4.1.1. Rozpoznawanie tekstów mówionych i pisanych 346

4.1.2. Różnicowanie charakteru wypowiedzi 348

4.1.3. Przekształcanie tekstu mówionego w pisany 349

4.1.4. Przekształcanie tekstu pisanego w mówiony 350

4.1.5. Cechy tekstów mówionych 350

4.2. Techniki zapamiętywania 352

Bibliografia 352

Wprowadzenie 352

4.2.1. Repetitio (Powtarzanie) 1 353

4.2.2. Repetitio 2 354

4.2.3. Repetitio 3 356

4.2.4. Repetitio 4 357

4.2.5. Associatio (Kojarzenie) 1 357

4.2.6. Associatio 2 358

4.2.7. Associatio 3 358

4.2.8. Associatio 4 359

4.2.9. Associatio 5 359

4.2.10. Associatio 6 360

4.2.11. Associatio 7 361

4.2.12. Associatio 8 361

4.2.13. Associatio 9 361

4.2.14. Associatio 10 361

4.2.15. Immaginatio (Wyobraźnia, wizualizacja) 1 362

4.2.16. Immaginatio 2 362

4.2.17. Immaginatio 3 363

4.2.18. Immaginatio 4 363

4.2.19. Immaginatio 5 363

4.2.20. Immaginatio 6 364

4.2.21. Immaginatio 7 364

4.2.22. Immaginatio 8 365

4.2.23. Zakończenie 365

4.3. Mowa ciała 366

Bibliografia 366

Wprowadzenie cz. 1. Komunikacja niewerbalna a reguła stosowności 366

4.3.1. Wywieranie wrażenia na innych 368

Wprowadzenie cz. 2. Funkcje układów gestyczno-mimicznych 369

4.3.2. Po co nam ręce? 371

4.3.3. Mimika a emocje 371

4.3.4. Znaczenie gestów 372

4.3.5. Wyrażanie emocji 376

4.3.6. Funkcje adaptatorów 378

4.3.7. Wyrażanie siebie 378

Wprowadzenie cz. 3: Pozycje ciała 379

4.3.8. Pozycja ciała a wiarygodność 381

Wprowadzenie cz. 4: Dominacja i uległość 383

4.3.9. Co mówi o Tobie Twoje ciało 384

Wprowadzenie cz. 5: Synchronizacja interakcyjna 385

4.3.10. Budowanie płaszczyzny porozumienia 387

4.3.11. Stereotypowe postrzeganie stroju 389

Wprowadzenie cz. 6: Znaczenie ubioru 389

4.3.12. Stosowność stroju 391

4.3.13. Ethos a powierzchowność 392

4.4. Wygłoszenie 393

Bibliografia 393

Wprowadzenie cz. 1 393

4.4.1. Etap przygotowań 396

4.4.2. Ciało i postawa 397

4.4.3. Poszukiwanie napięć 398

4.4.4. "Relaksacja Jacobsona" 398

4.4.5. "Drzewo" 400

4.4.6. "Ratunek - oddech" 401

4.4.7. "Szeptane Aaaa" 402

4.4.8. SOS w sytuacji tremy 404

4.4.9. Głos, mowa, wygłoszenie 405

Wprowadzenie cz. 2 406

4.4.10. Przygotowanie ciała do ćwiczeń 411

4.4.11. Prawidłowy oddech 411

4.4.12. Przepona 412

4.4.13. Wdech i wydech 413

4.4.14. Ćwiczenia fonacyjne i rezonacyjne (głosowe)- budzenie głosu 414

4.4.15. Eksperymenty głosowe 415

4.4.16. Doskonalenie brzmienia 416

4.4.17. Skuteczność w głosie - autodiagnoza 416

4.4.18. Głos w służbie logiki 417

4.4.19. Intencja przekazu w głosie 418

4.4.20. Własny tekst 418

4.4.21. Modulacja głosu 418

4.4.22. Pauzowanie 420

4.4.23. Artykulacja i dykcja 421

4.4.24. Wprowadzenie do ćwiczeń dykcji 423

4.4.25. Ćwiczenia wyrazistości wymowy samogłosek 424

4.4.26. Ćwiczenia wyrazistości wymowy spółgłosek 426

4.4.27. Wygłoszenie - analiza 428

4.4.28. Wygłoszenie mowy - analiza i praktyka 430

Klucze do wybranych ćwiczeń i przykładowe rozwiązania 434

Bibliografia 453

Indeks rzeczowy 457

Źródła ilustracji 464