"Chirurgia. Tom 1"

Spis treści

CZĘŚĆ I. PODSTAWY CHIRURGII 22

1. PRZYWÓDZTWO W CHIRURGII – Grzegorz Wallner, Kamil Torres, Michał Solecki 24

2. PODSTAWY METODOLOGICZNE EDUKACJI W ZAKRESIE CHIRURGII – Kamil Torres, Magdalena Horodeńska, Marek Majewski, Michał Solecki, Anna Torres, Grzegorz Wallner 32

2.1. Wprowadzenie 32

2.2. Symulacja medyczna w chirurgii 33

2.3. Nauczanie i uczenie się umiejętności technicznych w chirurgii 33

2.4. Umiejętności nietechniczne 35

2.5. Sposoby ewaluacji nauczania w chirurgii 38

3. ASPEKTY PRAWNE W CHIRURGII – Justyna Król-Całkowska 42

3.1. Zgoda pacjenta jako podstawa udzielenia świadczeń zdrowotnych 42

3.2. Zasady udzielania informacji medycznej 46

3.3. Udzielanie świadczeń zdrowotnych z wykorzystaniem teleinformatycznych środków przekazu 48

3.4. Prawa lekarza – ochrona przysługująca funkcjonariuszom publicznym 49

3.5. Podstawowe zasady udostępniania dokumentacji medycznej pacjenta 50

3.6. Prawo transplantacyjne 53

4. MEDYCYNA I CHIRURGIA OPARTE NA FAKTACH – Mateusz Świerz, Michał Pędziwiatr, Małgorzata Bała 58

4.1. Wprowadzenie 58

4.2. Formułowanie pytania klinicznego według schematu PICO 58

4.3. Ocena wiarygodności danych naukowych dotyczących leczenia 59

4.4. Ocena wyników i ich wykorzystanie 61

4.5. Przegląd systematyczny i etapy jego tworzenia 62

4.6. Od danych naukowych do wytycznych praktyki klinicznej 65

4.7. Źródła wiarygodnych informacji 68

4.8. Ograniczenia w prowadzeniu badań w dziedzinie chirurgii 68

CZĘŚĆ II. CHIRURGIA OGÓLNA 72

5. HOMEOSTAZA I WSTRZĄS – Mirosław Czuczwar 74

5.1. Definicja i klasyfikacja wstrząsu. Podstawy patofizjologiczne homeostazy 74

5.2. Wstrząs hipowolemiczny 75

5.3. Wstrząs septyczny 79

5.4. Podsumowanie 81

6. OBJAWY CHORÓB CHIRURGICZNYCH – Michał Pędziwiatr, Jakub Kenig, Marek Sierżęga, Piotr Major, Michał Nowakowski 82

6.1. Wprowadzenie 82

6.2. Ból 82

6.3. Nudności i wymioty 83

6.4. Niedożywienie 86

6.5. Niedobory witamin 86

6.6. Odwodnienie i zaburzenia wodno-elektrolitowe 88

6.7. Krwawienie do przewodu pokarmowego 91

6.8. Wstrząs 91

6.9. Niedrożność przewodu pokarmowego 92

6.10. Zapalenie otrzewnej 95

6.11. Żółtaczka 96

7. ZAKAŻENIA ZWIĄZANE Z OPIEKĄ ZDROWOTNĄ – Małgorzata Bulanda 100

7.1. Wprowadzenie i definicja 100

7.2. Czynniki ryzyka zakażeń związanych z opieką zdrowotną 100

7.3. Podstawy kontroli i nadzoru nad zakażeniami związanymi z opieką zdrowotną 101

7.4. Zakażenia związane z opieką zdrowotną u pacjenta operowanego 102

7.5. Czynniki etiologiczne zakażeń związanych z opieką zdrowotną 103

7.6. Zapobieganie zakażeniu miejsca operowanego 104

8. ZAKAŻENIA MIEJSCA OPEROWANEGO – Tomasz Banasiewicz, Grzegorz Wallner, Adam Bobkiewicz, Dominik A. Walczak 112

8.1. Definicja i epidemiologia 112

8.2. Rozpoznanie i diagnostyka 114

8.3. Profilaktyka zakażenia miejsca operowanego 118

8.4. Leczenie zakażenia miejsca operowanego 125

8.5. Podsumowanie 126

9. ZAKAŻENIA PRZYRANNE – Tomasz Banasiewicz, Adam Bobkiewicz, Dominik A. Walczak 130

9.1. Pokąsanie przez żmiję 130

9.2. Ukąszenie przez kleszcza 131

9.3. Tężec 131

9.4. Ugryzienie przez psa, kota lub inne zwierzę 132

9.5. Wścieklizna 133

9.6. Zakażenia skóry i tkanek miękkich 135

9.7. Martwicze zapalenie powięzi 136

10. RODZAJE RAN. CHIRURGICZNE OPRACOWANIE I PODSTAWY LECZENIA RAN – Tomasz Banasiewicz, Adam Bobkiewicz, Witold Ledwosiński 142

10.1. Podstawowe pojęcia i definicje 142

10.2. Praktyczne elementy fizjologii gojenia – jak wpływać na lepsze i szybsze gojenie 144

10.3. Podstawy zaopatrywania ran 144

10.4. Antyseptyka 148

10.5. Pielęgnacja rany pooperacyjnej – zasady i przykłady 150

10.6. Rodzaje opatrunków 151

10.7. Terapia podciśnieniowa w leczeniu ran 151

10.8. Zaawansowane i specjalistyczne techniki leczenia ran 159

10.9. Substytuty skóry 160

10.10. Wspomaganie gojenia 161

11. RANY PRZEWLEKŁE – Jacek Karoń, Grzegorz Wallner, Marzenna Bartoszewicz, Tomasz Banasiewicz, Monika Oleksy-Wawrzyniak 164

11.1. Definicja, charakterystyka i epidemiologia ran przewlekłych 164

11.2. Patofizjologia i przyczyny powstawania ran przewlekłych 165

11.3. Zakażenie ran przewlekłych 166

11.4. Gojenie ran 171

11.5. Kompleksowe wspomaganie gojenia ran przewlekłych 177

11.6. Najczęstsze rodzaje ran przewlekłych 179

12. OSTRY BRZUCH – Antoni Szczepanik, Mirosław Szura, Piotr Richter 184

12.1. Definicje i epidemiologia 184

12.2. Patofizjologia bólu brzucha 184

12.3. Podstawy diagnostyki ostrego brzucha 185

12.4. Postępowanie przedoperacyjne 191

12.5. Jednostki chorobowe 193

12.6. Krwawienie do przewodu pokarmowego 200

12.7. Uwagi końcowe 212

13. ENDOSKOPIA DIAGNOSTYCZNA I TERAPEUTYCZNA W PRAKTYCE CHIRURGICZNEJ – Jacek Sobocki, Mirosław Szura 214

13.1. Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego 214

13.2. Endoskopia dolnego odcinka przewodu pokarmowego 220

13.3. Endoskopia zabiegowa 230

14. BADANIA OBRAZOWE W CHIRURGII – Ludomir Stefańczyk 238

14.1. Radiografia i fluoroskopia 238

14.2. Ultrasonografia 241

14.3. Tomografia komputerowa 243

14.4. Rezonans magnetyczny 244

14.5. Obrazowanie hybrydowe 245

15. PODSTAWY ANESTEZJOLOGII I INTENSYWNEJ TERAPII W CHIRURGII – Mirosław Czuczwar, Michał Borys, Paweł Piwowarczyk, Elżbieta Rypulak 248

15.1. Przygotowanie pacjenta do zabiegu chirurgicznego 248

15.2 Znieczulenie do zabiegów chirurgicznych 250

15.3. Leczenie bólu u pacjentów po operacjach chirurgicznych 253

15.4. Wskazania do intensywnej terapii w okresie okołooperacyjnym 258

16. PREPARATY KRWIOPOCHODNE I PODSTAWOWE ZASADY PRZETACZANIA KRWI – Małgorzata Lange-Ratajczak 262

16.1. Wprowadzenie 262

16.2. Przetaczanie koncentratu krwinek czerwonych 262

16.3. Metody alternatywne wobec przetaczania krwi allogenicznej (od dawcy) 264

16.4. Przetaczanie koncentratu krwinek płytkowych 265

16.5. Przetaczanie osocza i krioprecypitatu 266

16.6. Powikłania po leczeniu krwią i jej składnikami 267

16.7. Praktyczne uwagi i aspekty prawne oraz prowadzenie dokumentacji dotyczącej leczenia krwią i jej preparatami 268

17. ŻYWIENIE W CHIRURGII – Stanisław Kłęk 270

17.1. Wprowadzenie 270

17.2. Leczenie żywieniowe, żywienie dojelitowe i pozajelitowe – definicje 270

17.3. Wskazania do leczenia żywieniowego pacjentów przebywających na oddziale chirurgicznym 270

17.4. Wybór metody żywienia 272

17.5. Zapotrzebowanie na składniki odżywcze 274

17.6. Żywienie po operacji 274

17.7. Poprawa odpowiedzi metabolicznej 275

17.8. Powikłania: zapobieganie i leczenie 275

18. KOMPLEKSOWA OPIEKA OKOŁOOPERACYJNA – Tomasz Banasiewicz, Stanisław Kłęk, Michał Pędziwiatr, Mateusz Wityk, Grzegorz Wallner 278

18.1. Wprowadzenie 278

18.2. Przygotowanie do zabiegu (prehabilitacja), czyli etap przedszpitalny 278

18.3. Opieka okołozabiegowa, czyli etap szpitalny 286

18.4. Opieka poszpitalna 291

19. CHIRURGICZNE ASPEKTY DIALIZY OTRZEWNOWEJ – Andrzej Ratajczak, Tomasz Banasiewicz 296

19.1. Wskazania do leczenia dializacyjnego 296

19.2. Technika chirurgiczna 296

19.3. Postępowanie po zabiegu 296

19.4. Powikłania chirurgiczne u chorych dializowanych 297

19.5. Wnioski końcowe 303

20. CHIRURGIA WIEKU PODESZŁEGO – Maciej Michalik 304

20.1. Wprowadzenie 304

20.2. Skale prognostyczne 307

20.3. Medycyna paliatywna a uporczywa terapia 309

21. CHIRURGIA ROBOTYCZNA – Tomasz Rogula, Piotr Richter, Piotr Chłosta 318

21.1. Definicja 318

21.2. Klasyfikacja robotów chirurgicznych 318

21.3. Współczesne systemy robotowe 319

21.4. Kierunki i perspektywy rozwoju robotów medycznych 319

21.5. Zastosowania kliniczne 324

21.6. Historia 328

21.7. Porównanie z metodami tradycyjnymi 329

21.8. Szkolenie i edukacja 330

22. ZINTEGROWANY BLOK OPERACYJNY I HYBRYDOWA SALA OPERACYJNA – Tomasz Rogula, Piotr Richter 334

22.1. Zintegrowany blok operacyjny 334

22.2. Hybrydowa sala operacyjna 336

CZĘŚĆ III. WYBRANE ZAGADNIENIA CHIRURGII NOWOTWORÓW 342

23. MODYFIKACJE POSTĘPOWANIA CHIRURGICZNEGO WYNIKAJĄCE Z OGRANICZEŃ EPIDEMIOLOGICZNYCH – Grzegorz Wallner, Tomasz Banasiewicz 344

24. PODSTAWY BIOLOGII MOLEKULARNEJ I GENETYKI W PRAKTYCE KLINICZNEJ CHIRURGA – Cezary Cybulski, Tadeusz Dębniak, Jacek Gronwald, Tomasz Huzarski, Anna Jakubowska, Marcin Lener, Andrzej Pławski, Aleksandra Tołoczko-Grabarek, Tomasz Wojdacz, Jan Lubiński 352

24.1. Zasady dziedziczenia 352

24.2. Testy molekularne w diagnostyce zaburzeń genetycznych 352

24.3. Zespoły dziedzicznej predyspozycji do nowotworów 354

25. WSPÓŁCZESNE ZASADY DIAGNOSTYKI I LECZENIA NOWOTWORÓW – Piotr Richter, Piotr Kołodziejczyk, Antoni Szczepanik 370

25.1. Onkologia w praktyce klinicznej 370

25.2. Epidemiologia nowotworów 372

25.3. Biologia nowotworów 374

25.4. Etiologia nowotworów 376

25.5. Ryzyko wystąpienia nowotworu 378

25.6. Badania przesiewowe 378

25.7. Zasady rozpoznawania 379

25.8. Ocena stopnia zaawansowania 379

25.9. Zasady postępowania chirurgicznego 380

25.10. Chemioterapia 382

25.11. Terapia hormonalna 384

25.12. Terapia celowana 385

25.13. Radioterapia 387

25.14. Profilaktyka 389

25.15. Nowe trendy w onkologii 389

26. ROLA PATOMORFOLOGA W CHIRURGII – Anna Nasierowska-Guttmejer 394

26.1. Współpraca patologów i chirurgów wczoraj i dziś 394

26.2. Metody diagnostyczne 395

26.3. Wzajemne oczekiwania patomorfologa i klinicysty 401

27. RAKI SKÓRY – Piotr Richter 408

28. WSPÓŁCZESNE ZASADY DIAGNOSTYKI I CHIRURGICZNEGO LECZENIA CZERNIAKA SKÓRY – Piotr Richter 410

28.1. Wprowadzenie 410

28.2. Etiologia i epidemiologia czerniaka 410

28.3. Biologia czerniaka 410

28.4. Zasady rozpoznawania czerniaka 411

28.5. Ocena stopnia zaawansowania czerniaka 412

28.6. Zasady chirurgicznego wycięcia zmiany pierwotnej 415

28.7. Zasady chirurgicznego wycięcia węzłów chłonnych 415

28.10. Leczenie chirurgiczne czerniaka w stadium rozsiewu 416

28.8. Limfadenektomia terapeutyczna 416

28.9. Wznowa miejscowa i przerzuty in transit 416

28.11. Perspektywy leczenia czerniaka 417

SKOROWIDZ 418