"Filozofia i metodologia nauk ekonomicznych"

Spis treści

Wstęp 10

1. Postrzeganie i rozwiązywanie problemów ekonomicznych 16

1.1. Inspiracje i rodzaje badań naukowych 16

1.2. Istota problemów i ich rozwiązywanie 19

1.3. Postrzeganie i formułowanie problemów ekonomicznych 26

1.4. Konstrukcja językowa tematu badania ekonomicznego 30

2. Naukowość wiedzy ekonomicznej 38

2.1. Prawda jako element świadomości 38

2.2. Koncepcje prawdy 43

2.3. Fakty jako podstawa prawdziwości twierdzeń ekonomicznych 50

2.4. Struktura i moc wyjaśniająca wiedzy naukowej 57

Formy wiedzy i ich rola wyjaśniająca 57

Formy i struktura naukowej wiedzy ekonomicznej 81

2.5. Prawda a uczciwość ekonomiczna 96

2.6. Demarkacja prawdy i fałszu w naukach ekonomicznych 103

Kontrola prawdziwości faktów ekonomicznych 103

Weryfikacja prawdziwości danych statystycznych 105

Krytyczne spojrzenie na prawdziwość wybranych teorii ekonomicznych 107

2.7. Wiarygodność całych nurtów myśli ekonomicznej 119

Krytyka ekonomii marksowskiej, marksistowskiej i radykalnej 121

Kontrowersyjność twierdzeń ekonomii neoklasycznej 128

Naprawcze aspiracje ekonomistów heterodoksyjnych 134

3. Ramy racjonalnego myślenia i działania ekonomicznego 140

3.1. Potoczne i naukowe pojęcie racjonalności 140

3.2. Teorie racjonalności 144

3.3. Racjonalność nauki 148

3.4. Racjonalność praktyczna 150

3.5. Racjonalność ekonomiczna 151

4. Utylitarność wiedzy ekonomicznej 160

4.1. Ogólne pojęcie utylitarności wiedzy 160

4.2. Utylitarność praw nauki i teori naukowych 164

4.3. Utylitarność naukowej wiedzy ekonomicznej 166

4.4. Sfery praktycznego wykorzystania teorii ekonomicznych 174

Adekwatność zasobu wiedzy ekonomicznej do zapotrzebowania na nią 174

Zapotrzebowanie na wiedzę ekonomiczną w gospodarstwach domowych 176

Wiedza ekonomiczna niezbędna przedsiębiorcom 179

Wiedza ekonomiczna jako podstawa polityki gospodarczej i społecznej 186

4.5. Rola teorii ekonomii w gospodarce opartej na wiedzy 194

5. Inspiracje metodologiczne w badaniach naukowych 198

5.1. Nauki tworzące wiedzę o poznaniu 198

Epistemologiczny fundament metodologii nauk 199

Logika jako jeden z fundamentalnych elementów metodologii 204

Metodologiczne inspiracje matematyki 209

Rola nauk historycznych w rozwoju metodologii badań 219

Wkład psychologii do metodologii nauk 224

Kognitywistyczne wzbogacenie metodologii nauk 226

5.2. Postawy naukowe 228

5.3. Podejścia naukowe 234

5.4. Ewolucja i różnorodność metodologii ekonomicznej 256

Pragmatyka badania ewolucji metodologii ekonomicznej 256

Różnorodność myśli ekonomicznej i jej geneza metodologiczna 259

Metodologiczna geneza ekonomii głównego nurtu 265

Formowanie się metodologii heterodoksyjnych nurtów ekonomicznych 282

6. Charakterystyka współczesnych badań naukowych i opracowań ekonomicznych 310

6.1. Uniwersalne typy badań naukowych 310

Badania podstawowe, stosowane i rozwojowe 315

Badania teoretyczne i empiryczne 318

Badania zróżnicowane proceduralnie 320

Badania ilościowe i jakościowe 330

Badania monodyscyplinarne i interdyscyplinarne 331

Badania elementarne i systemowe 334

Badania mieszane 337

6.2. Motywacje i predyspozycje niezbędne do realizacji badań naukowych 339

6.3. Systematyka współczesnych badań ekonomicznych 348

Ekonomiczne badania podstawowe i stosowane 349

Ekonomiczne badania teoretyczne i empiryczne 359

Ekonomiczne badania opisowe i wyjaśniające 368

Ekonomiczne badania ilościowe i jakościowe 389

Typy ekonomicznych badań naukowych według ich przeznaczenia 400

6.4. Typologia ekonomicznej problematyki badawczej 417

6.5. Specjalizacja w ekonomicznych badaniach naukowych 426

7. Proces ekonomicznego badania naukowego 446

7.1. Planowanie naukowego badania ekonomicznego 446

7.2. Formułowanie i stosowanie tez oraz hipotez badawczych 450

7.3. Dobór metod w procesie badania ekonomicznego 461

7.4. Odkrywczość badania naukowego 475

7.5. Metody rozumowania naukowego 480

Typy myślenia i rozumowania 480

Logiczne rodzaje wnioskowania 488

7.6. Myślenie krytyczne 530

7.7. Defi niowanie pojęć ekonomicznych 533

7.8. Operacjonalizacja badania ekonomicznego 546

7.9. Weryfi kacja hipotez w badaniu ekonomicznym 557

8. Metodologia badań ilościowych 562

8.1. Analizy i wnioskowanie statystyczne 562

8.2. Próba statystyczna 564

8.3. Statystyka opisowa 574

Istota statystycznych badań opisowych 574

Miary położenia (przeciętne) 576

Miary natężenia i struktury 587

Miary zmienności 591

Miary asymetrii i spłaszczenia 598

Miary koncentracji 608

8.4. Metody statystycznej analizy współzależności zjawisk 618

8.5. Metody statystycznej analizy dynamiki zjawisk 640

8.6. Statystyka matematyczna 646

Teoria prawdopodobieństwa i wnioskowanie bayesowskie 646

Wnioskowanie statystyczne 653

Estymacja statystyczna 659

Weryfikacja hipotez statystycznych 671

Testy statystyczne 685

8.7. Modelowanie ekonometryczne 691

8.8. Badania operacyjne 698

8.9. Teoria gier 702

9. Pisarstwo i komunikacja naukowa 706

9.1. Formy i cechy tekstów naukowych 706

9.2. Współczesna ewolucja pisarstwa naukowego 714

9.3. Cytaty, cytowania i przypisy 719

9.4. Opis bibliograficzny 727

9.5. Poprawność językowa 735

9.6. Komunikacja i dyskusja naukowa 741

9.7. Recenzowanie dokonań naukowych 746

9.8. Kontrola i unikanie błędów w działalności naukowej 760

Zakończenie 772

Bibliografia (papierowa i elektroniczna) 776

Netografia 850

Akty prawne 866

Spis tabel 868

Spis rysunków 870