"Fizjoterapia w ginekologii i położnictwie"

Spis treści

Wprowadzenie – Dariusz Szukiewicz 18

1. Anatomia czynnościowa żeńskich narządów rozrodczych 20

1.1. Narządy płciowe żeńskie zewnętrzne – Ida Wiszomirska 20

1.1.1. Wzgórek łonowy i wargi sromowe 21

1.1.2. Przedsionek pochwy i jego gruczoły 22

1.1.3. Łechtaczka i opuszki przedsionka 22

1.2. Narządy płciowe żeńskie wewnętrzne – Ida Wiszomirska 23

1.1.4. Naczynia i nerwy narządów płciowych zewnętrznych 23

1.2.1. Pochwa 23

1.2.2. Macica 25

1.2.3. Jajowody 27

1.2.4. Jajniki 28

1.3. Budowa miednicy kostnej – Ida Wiszomirska 30

1.4. Układ mięśniowo-więzadłowy miednicy mniejszej – Ida Wiszomirska 34

1.5. Zmiany fzjologiczne w organizmie kobiety – Dariusz Szukiewicz 39

1.5.1. Płeć genetyczna i płeć gonadalna 39

1.5.2. Dojrzewanie płciowe 40

1.5.3. Fizjologia cyklu płciowego 42

1.6. Fizjologia ciąży – Dariusz Szukiewicz 47

1.6.1. Implantacja zarodka i czas trwania ciąży 47

1.6.2. Charakterystyka poszczególnych okresów rozwojowych płodu 48

1.6.3. Objawy ciąży 50

1.6.4. Zmiany ciążowe w organizmie kobiety 51

1.7. Poród fzjologiczny i okres połogu – Dariusz Szukiewicz 56

1.7.1. Poród fzjologiczny 56

1.7.2. Okres połogu 60

2. Ginekologia 64

2.1. Zaburzenia cyklu płciowego i bolesne miesiączkowanie Grzegorz Szewczyk 65

2.2. Stany zapalne i zespoły bólowe miednicy mniejszej Grzegorz Szewczyk 70

2.2.1. Zapalenie sromu 70

2.2.2. Zapalenie pochwy 71

2.2.3. Zapalenie endometrium i trzonu macicy 72

2.2.4. Zapalenie przydatków 72

2.2.5. Zespół bólowy miednicy mniejszej 73

2.3. Niepłodność – Dariusz Szukiewicz 74

2.3.1. Niepłodność żeńska – czynnik żeński w niepłodności 77

2.3.2. Niepłodność męska – czynnik męski w niepłodności 79

2.4. Klimakterium – objawy wypadowe – Dariusz Szukiewicz 80

2.5. Zaburzenia statyki narządu rodnego i wybrane zagadnienia z urologii ginekologicznej – Paweł Wypych, Krzysztof Cendrowski 85

2.5.1. Czynniki ryzyka wystąpienia zaburzeń statyki narządu rodnego 86

2.5.2. Zaburzenia statyki narządu rodnego kobiety 87

2.5.3. Nietrzymanie moczu 88

2.5.3.1. Badanie urodynamiczne w diagnostyce nietrzymania moczu 90

2.5.3.2. Badanie ultrasonografczne w diagnostyce wysiłkowego nietrzymania moczu – Włodzimierz Sawicki, Krzysztof Cendrowski, Anna Wnuk 91

2.5.4. Ogólne zasady leczenia 96

2.6. Postępowanie zachowawcze i operacyjne w ginekologii – Dariusz Szukiewicz 100

2.6.1. Typy operacji ginekologicznych 102

2.7. Podstawy onkologii ginekologicznej – Grzegorz Szewczyk 104

2.7.1. Rak trzonu macicy 104

2.7.2. Rak jajnika 107

2.7.3. Rak szyjki macicy 111

2.7.4. Rak sromu 115

3. Położnictwo 120

3.1. Ogólne zasady prowadzenia ciąży – Krzysztof Czajkowski, Maria Rylke 120

3.1.1. Badania laboratoryjne 121

3.1.2. Badania ultrasonografczne 122

3.1.3. Ocena ryzyka zaburzeń genetycznych 123

3.1.4. Sposób odżywiania 124

3.2. Prowadzenie porodu fzjologicznego – Krzysztof Czajkowski, Maria Rylke 125

3.2.1. Cele opieki okołoporodowej 125

3.2.2. Podstawowe pojęcia dotyczące płodu 126

3.2.3. Podstawy anatomiczne porodu 126

3.2.4. Podstawowe dane dotyczące przebiegu porodu fzjologicznego 128

3.3. Wybrane zagadnienia z patofzjologii ciąży – Dariusz Szukiewicz 131

3.4. Poród patologiczny – Krzysztof Czajkowski 138

3.4.1. Zaburzenia wynikające z nieprawidłowych zwrotów główki 139

3.4.2. Patologie związane z czynnością skurczową macicy i przedwczesnym odpłynięciem płynu wodniowego 140

3.4.3. Patologie związane z rozwieraniem się szyjki macicy 141

3.4.4. Dystocja barkowa 142

3.4.5. Zaburzenia czynności serca płodu 142

3.4.6. Zakażenie wewnątrzmaciczne 143

3.4.7. Nadmierna utrata krwi w przebiegu porodu 143

3.5. Cięcie cesarskie – Krzysztof Czajkowski 144

3.5.1. Metody stosowane współcześnie 144

3.5.2. Wskazania 147

3.5.3. Powikłania 147

3.6. Metody znieczulenia stosowane w położnictwie – Elżbieta Nowacka 148

3.6.1. Analgezja porodu 149

3.6.2. Anestezja do zabiegów położniczych 150

3.7. Cele i zadania szkoły rodzenia – Aleksandra Truszczyńska-Baszak, Justyna Teliga-Czajkowska 151

3.7.1. Cel szkoły rodzenia 152

3.7.2. Zadania szkoły rodzenia 152

3.7.3. Przykładowy program szkoły rodzenia 152

4. Miejsce fzjoterapii we współczesnej ginekologii 156

4.1. Fizjoterapia w zaburzeniach cyklu płciowego i bolesnym miesiączkowaniu – Grzegorz Szewczyk 156

4.1.1. Zespół napięcia przedmiesiączkowego i pierwotne bolesne miesiączkowanie 157

4.1.2. Zaburzenia miesiączkowania w niedorozwoju macicy, po zabiegach rekonstrukcyjnych pochwy i macicy oraz w przedwczesnym wygaśnięciu czynności jajników 158

4.2. Fizjoterapia w stanach zapalnych i zespole bólowym miednicy mniejszej – Grzegorz Szewczyk 159

4.2.1. Metody stosowane w chorobach zapalnych narządów płciowych 159

4.2.1.1. Peloidoterapia 159

4.2.1.2. Diatermia krótkofalowa 160

4.2.2. Metody stosowane u chorych z zespołem bólowym miednicy mniejszej 161

4.2.1.3. Balneoterapia 161

4.3. Fizjoterapia w niepłodności – Dariusz Szukiewicz 162

4.4. Fizjoterapia w klimakterium – Dariusz Szukiewicz 165

4.5. Fizjoterapia w zaburzeniach statyki narządu rodnego i wysiłkowym nietrzymaniu moczu – Ewa Strupińska-Thor, Krzysztof Cendrowski, Anna Wnuk 171

4.5.1. Zachowawcze leczenie nietrzymania moczu 172

4.6. Fizjoterapia przed- i pooperacyjna w chirurgii ginekologicznej Grzegorz Szewczyk 185

4.7. Fizjoterapia w onkologii ginekologicznej – Grzegorz Szewczyk 192

4.7.1. Zasady i cele fzjoterapii w onkologii ginekologicznej 192

4.7.2. Fizjoterapia w szpitalu (postępowanie przed- i pooperacyjne) 195

4.7.3. Fizjoterapia pozaszpitalna 197

4.8. Fizjoterapia w leczeniu chorych na raka piersi – Hanna Tchórzewska-Korba 198

4.7.4. Fizjoterapia po radioterapii oraz w opiece paliatywnej 198

4.8.1. Proflaktyka przeciwobrzękowa 201

4.8.2. Fizjoterapia w warunkach szpitalnych i ambulatoryjnych 202

4.8.3. Fizjoterapia po operacjach odtwórczych 207

4.8.4. Fizjoterapia chorych z obrzękami chłonnymi 208

5. Fizjoterapia w położnictwie 212

5.1. Postępowanie w ciąży prawidłowej – Aleksandra Truszczyńska-Baszak, Katarzyna Jórasz 212

5.1.1. Aktywność fzyczna w ciąży 212

5.1.2. Przeciwwskazania do ćwiczeń 216

5.1.3. Przykłady ćwiczeń zalecanych w okresie ciąży 216

5.1.3.1. Trening mięśni dna miednicy 219

5.1.4. Przykłady stosowanych metod fzjoterapeutycznych 220

5.1.4.1. Kinesiotaping 220

5.1.4.2. Masaż klasyczny 222

5.2. Możliwe dolegliwości ze strony układu ruchu w ciąży Aleksandra Truszczyńska-Baszak 223

5.2.1. Niestabilność obręczy miednicznej 223

5.2.1.1. Zależności anatomiczne 223

5.2.1.2. Topografa bólu 224

5.2.1.3. Testy diagnostyczne dla bólu pochodzącego ze stawów krzyżowo-biodrowych 225

5.2.1.4. Leczenie 229

5.2.2. Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa 230

5.2.3. Bóle w okolicy kości ogonowej – coccygodynia 230

5.2.4. Obrzęki i żylaki kończyn dolnych 230

5.2.5. Przemijająca osteoporoza stawu biodrowego 231

5.3. Podsumowanie dotyczące aktywności fzycznej i fzjoterapii w ciąży prawidłowej – Maria Rylke, Krzysztof Czajkowski 232

5.4. Fizjoterapia w okresie porodu – Maria Rylke, Krzysztof Czajkowski 233

5.4.1. I okres porodu 234

5.4.2. II okres porodu 241

5.4.3. Treningi relaksacyjne 244

5.4.4. Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów 246

5.4.5. Masaż odcinka lędźwiowo-krzyżowego 246

5.4.6. Poród w środowisku wodnym 247

5.5. Fizjoterapia a cięcie cesarskie – Krzysztof Czajkowski 248

5.6. Aktywność fzyczna i fzjoterapia w połogu - Aleksandra Truszczyńska-Baszak, Aneta Dąbek 249

5.6.1. Fizjoterapia w okresie szpitalnym – program standardowy 250

5.6.1.1. Choroba zakrzepowo-zatorowa 251

5.6.1.2. Brak inwolucji macicy 252

5.6.1.3. Rozejście mięśnia prostego brzucha 252

5.6.1.4. Dolegliwości bólowe (rany, piersi, kręgosłupa, brzucha) 253

5.6.1.5. Obrzęki 255

5.6.1.6. Problemy z laktacją 255

5.6.1.7. Obstypacja (zaparcia) 256

5.6.1.8. Nietrzymanie moczu i obniżenie narządów miednicy mniejszej 256

5.6.1.9. Zaburzenia emocjonalne 257

5.6.2. Fizjoterapia w okresie szpitalnym – program minimum 258

5.6.3. Fizjoterapia w późnym połogu 258

5.6.4. Podsumowanie dotyczące aktywności fzycznej i fzjoterapii w połogu 261

6. Psychologiczne aspekty pracy fzjoterapeuty w ginekologii i położnictwie – Andrzej Kokoszka, Katarzyna Bieńkowska 262

6.1. Naturalne reakcje na chorobę 263

6.2. Niestosowanie się do zaleceń terapeutycznych i sposoby przezwyciężania tych problemów 265

6.3. Ocena mechanizmów radzenia sobie ze stresem wywołanym chorobą 266

6.4. Poczucie wpływu na przebieg choroby jako warunek aktywnego stosunku pacjentki do stosowania się do zaleceń terapeutycznych 269

6.5. Negatywny stres jako konsekwencja nieodpowiedniego znaczenia nadawanego problemowi 270

6.6. Postępowanie z osobami z zaburzeniami psychicznymi 272

6.7. Ból 274

6.8. Problemy związane z hospitalizacją 276

6.9. Reakcje dotyczące zabiegów chirurgicznych 276

6.10. Specyfczne problemy psychologiczne występujące w chorobach ginekologicznych i położniczych 277

6.10.1. Usunięcie macicy lub jajników 277

6.10.2. Niepłodność 277

6.10.3. Przewlekłe bóle w obrębie miednicy mniejszej 278

Aneks – Andrzej Kokoszka, Katarzyna Bieńkowska 280

Piśmiennictwo 284

Skorowidz 294