"Psychodermatologia. Podejście interdyscyplinarne"

Spis treści

1. Wprowadzenie do psychodermatologii – Aleksandra Kobusiewicz, Anna Zalewska-Janowska 14

1.1. Definicja, rys historyczny, towarzystwa międzynarodowe, sytuacja krajowa 14

1.2. Klasyfikacja psychodermatoz 17

1.3. Bio-psycho-społeczny model opieki 21

2. Stres jako reakcja patofizjologiczna – Joanna Baranowska, Aleksandra Słodka, Anna Zalewska-Janowska 24

2.1. Definicja i rola stresu 24

2.2. Przebieg reakcji stresowej 26

2.3. Oś podwzgórze–przysadka mógowa–nadnercza (HPA) 27

2.4. Hormony stresu 28

2.5. Wpływ stresu na organizm człowieka 29

2.6. Oddziaływanie stresu na układ immunologiczny 31

3. Psychoneuroimmunologia skóry – Aleksandra Słodka, Anna Zalewska-Janowska 34

3.1. Budowa i komórki skóry 34

3.2. Procesy zachodzące w skórze, funkcje skóry 38

3.3. Model NICE 39

3.4. Skórna tkanka neuronalna 40

3.5. Neuropeptydy skórne 41

3.6. Oddziaływanie stresu na skórę, skórna oś HPA 43

3.7. Zapalenie neurogenne w skórze 46

4. Psychodermatozy 50

4.1. Dermatozy wywoływane lub zaostrzane przez stres – Katarzyna Tomaszewska, Aneta Gruchała-Cisłak, Aleksandra Słodka, Anna Zalewska-Janowska 50

4.1.1. Trądzik zwyczajny 50

4.1.2. Trądzik różowaty 54

4.1.3. Łuszczyca 57

4.1.4. Pokrzywka 61

4.1.5. Wyprysk 64

4.1.6. Atopowe zapalenie skóry 67

4.1.7. Łojotokowe zapalenie skóry 74

4.1.8. Świerzbiączka guzkowa 77

4.1.9. Liszaj płaski 79

4.1.10. Bielactwo 81

4.1.11. Łysienie 83

4.2. Pierwotne zaburzenia psychiczne ze zmianami skórnymi – Katarzyna Tomaszewska, Aleksandra Kobusiewicz, Michał Korpecki, Aneta Gruchała-Cisłak, Anna Zalewska-Janowska 91

4.2.1. Dermatozy wywołane (samouszkodzenia) 91

4.2.2. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne 98

4.2.3. Zaburzenia obrazu własnego ciała 102

4.2.4. Psychogenne zespoły zaburzeń czucia – zespoły bólowe 108

4.2.5. Psychogenne zespoły zaburzeń czucia – świąd psychogenny 111

4.2.6. Zaburzenia psychiczne z objawami psychotycznymi mogącymi skupiać się wokół skóry 115

4.3. Wtórne zaburzenia psychiczne u pacjentów z chorobami skóry – Bartłomiej Tarkowski, Sylwia Jarosz, Anna Zalewska-Janowska 120

4.3.1. Zaburzenia depresyjne 120

4.3.2. Zaburzenia lękowe 124

4.3.3. Zaburzenia seksualne pacjentów dermatologicznych 128

5. Ocena parametrów psychologicznych w dermatologii 134

5.1. Test jako obiektywna metoda pomiaru – Bartłomiej Tarkowski, Anna Zalewska-Janowska 134

5.2. Przegląd testów w psychodermatologii – Aleksandra Kobusiewicz, Bartłomiej Tarkowski, Anna Zalewska-Janowska 137

5.2.1. Metody pomiaru jakości życia 137

5.2.2. Metody pomiaru świądu 142

5.2.3. Metody pomiaru stygmatyzacji 148

5.2.4. Metody pomiaru zaburzeń obrazu własnego ciała 150

5.2.5. Metody pomiaru zaburzeń depresyjnych i lękowych 153

6. Komunikacja pacjent–personel medyczny w psychodermatologii – Jarosław Dudek, Agata Bechtold, Anna Zalewska-Janowska 156

6.1. Wpływ komunikacji interpersonalnej na budowanie relacji i przebieg procesu leczenia 156

6.2. Najważniejsze narzędzia i techniki skutecznej komunikacji interpersonalnej 158

7. Dermatofarmakologia w psychodermatologii – Katarzyna Tomaszewska 164

7.1. Wprowadzenie 164

7.2. Główne grupy leków dermatologicznych stosowanych w psychodermatologii 166

7.2.1. Miejscowe glikokortykosteroidy 166

7.2.2 Miejscowe inhibitory kalcyneuryny 168

7.2.3. Leki przeciwhistaminowe 168

7.2.4. Leki biologiczne 169

7.2.5. Fototerapia i fotochemioterapia 170

8. Psychofarmakologia w psychodermatologii – Michał Korpecki, Julia Ławniczak, Dominik Strzelecki 172

8.1. Wprowadzenie 172

8.2. Ogólne zasady psychofarmakoterapii 172

8.3. Omówienie grup leków psychiatrycznych stosowanych w psychodermatologii 174

8.3.1. Leki przeciwdepresyjne (LPD) 174

8.3.2. Leki przeciwpsychotyczne (LPP) 177

8.3.3. Leki przeciwlękowe (anksjolityczne) 180

8.4. Postępowanie w przewlekłym lęku 183

8.5. Dermatologiczne powikłania psychofarmakoterapii 183

8.6. Psychiatryczne powikłania leczenia dermatologicznego 184

8.7. Podsumowanie 185

9. Interwencje psychologiczne/psychoterapia w psychodermatologii – Sylwia Jarosz, Bartłomiej Tarkowski, Anna Zalewska-Janowska 188

9.1. Psycholog–psychiatra–psychoterapeuta 188

9.1.1. Nurty terapeutyczne 189

9.2. Metody wspomagające kontakt z pacjentem – aktywne słuchanie 191

9.3. Dialog motywujący 193

10. Higiena psychospołeczna dla pacjentów i przedstawicieli personelu medycznego – Agata Bechtold, Sylwia Jarosz, Jarosław Dudek, Bartłomiej Tarkowski, Anna Zalewska-Janowska 198

10.1. Elementy medycyny stylu życia 198

10.2. Edukacja w psychodermatologii 200

10.2.1. Zakres przekazywanych informacji 201

10.2.2. Metody przekazywania informacji 202

10.3. Samoopieka w psychodermatologii 204

10.4. Zespół wypalenia zawodowego i metody zapobiegania 206

10.5. Strategie radzenia sobie ze stresem i mindfulness (uważność) 209

Skorowidz 212