"Radiologia"

Spis treści

CZĘŚĆ OGÓLNA 18

1. Techniki rentgenowskie i techniki medycyny nuklearnej Tomasz Wolak 20

1.1. Techniki rentgenowskie 20

1.1.1. Podstawy fizyczne – wytwarzanie promieniowania X 20

1.1.2. Budowa lampy rentgenowskiej 22

1.1.3. Geometria obrazowania 22

1.1.4. Budowa aparatu RTG 23

1.1.5. Budowa tomografu komputerowego 25

1.1.6. Bezpieczeństwo stosowania 27

1.1.7. Własności obrazu 27

1.2. Techniki medycyny nuklearnej 28

1.2.1. Pozytonowa tomografia emisyjna (positron emission tomography, PET) 28

2. Techniki obrazowania – ultrasonografia (USG) Tomasz Wolak 32

2.1. Podstawy fizyczne 32

2.2. Budowa urządzenia 34

2.3. Bezpieczeństwo stosowania 35

2.4. Własności obrazu 35

2.5. Zastosowania 36

3. Techniki obrazowania – rezonans magnetyczny Tomasz Wolak 38

3.1. Podstawy fizyczne 38

3.2. Precesja protonu 39

3.3. Proces relaksacji – czasy T1 i T2 40

3.4. Jak interpretować czasy relaksacji? 41

3.5. Kontrast tkankowy 42

3.6. Kodowanie przestrzeni, czyli jak rozpoznać, skąd pochodzi sygnał rezonansu magnetycznego 45

3.7. Budowa urządzenia 46

3.8. Bezpieczeństwo stosowania 47

3.9. Własności obrazu 48

4. Badania obrazowe – ryzyko i ochrona Ryszard Kowski, Bogdan Pruszyński, Andrzej Cieszanowski 52

4.1. Ryzyko związane z badaniami ultrasonograficznymi (fala dźwiękowa) 52

4.2. Ryzyko związane z badaniami techniką rezonansu magnetycznego (fala elektromagnetyczna w zakresie radiowym) 52

4.3. Promieniowanie jonizujące 53

4.4. Ochrona radiologiczna 54

4.5. Skutki działania promieniowania na organizm 54

4.6. Grupy narażenia z punktu widzenia ochrony radiologicznej 54

4.7. Badania rentgenowskie (fala elektromagnetyczna w zakresie promieniowania jonizującego) 55

4.10. Badania izotopowe (fala elektromagnetyczna w zakresie promieniowania jonizującego) 56

4.8. Powikłania występujące w przebiegu badań angiograficznych 56

4.9. Reakcje uboczne po śródnaczyniowym podaniu środków kontrastujących 56

5. Środki kontrastowe Marek Gołębiowski, Katarzyna Sułkowska 58

5.1. Definicja 58

5.2. Środki cieniujące 58

5.2.1. Środki cieniujące negatywne 58

5.2.2. Środki cieniujące pozytywne 58

5.2.3. Reakcje niepożądane 59

5.2.4. Ostre pokontrastowe uszkodzenie nerek 59

5.3. Środki kontrastowe stosowane w MR 60

5.3.1. Charakterystyka 60

5.3.2. Reakcje niepożądane 60

5.4. Środki kontrastowe stosowane w USG 61

6. Podstawy interpretacji badań obrazowych Andrzej Cieszanowski, Bogdan Pruszyński 62

6.1. Ogólna interpretacja wyników badań i nazewnictwo objawów występujących w różnych technikach obrazowych 62

6.1.1. Konwencjonalne badania radiologiczne (RTG) 62

6.1.2. Badanie jedno- i dwukontrastowe przewodu pokarmowego 62

6.2. Objawy o znaczeniu rozpoznawczym przed podaniem środka kontrastowego 63

6.1.3. Tomografia komputerowa (TK) 63

6.2.1. Ogniska hiperdensyjne 63

6.2.2. Ogniska hipodensyjne 64

6.2.3. Ocena obrazu po podaniu dożylnym jodowego środka cieniującego 64

6.2.4. Charakter unaczynienia zmiany 65

6.2.5. Rezonans magnetyczny (Magnetic resonance, MR) 65

6.2.6. Ultrasonografia 68

7. Anatomia radiologiczna Marek Gołębiowski, Monika Bekiesińska-Figatowska, Andrzej Cieszanowski 72

7.1. Mózgowie 72

7.2. Kręgosłup 76

7.3. Klatka piersiowa 80

7.4. Jama brzuszna 84

7.5. Miednica 93

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 98

8. Ośrodkowy układ nerwowy Marek Gołębiowski, Monika Bekiesińska-Figatowska 100

8.1. Metody obrazowania 100

8.2. Choroby ośrodkowego układu nerwowego 100

8.2.1. Urazy 100

8.2.2. Samoistne krwawienie podpajęczynówkowe i tętniaki mózgu 104

8.2.3. Choroba Alzheimera i inne przyczyny otępienia 105

8.2.4. Wodogłowie 106

8.2.5. Zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych 107

8.2.6. Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex, SM) 110

8.2.7. Padaczka 111

9. Udar niedokrwienny mózgu Jerzy Walecki, Agnieszka Kwiatkowska-Miernik, Piotr Gustaw Wasilewski 114

9.1. Informacje ogólne 114

9.2. Diagnostyka obrazowa 114

9.2.1. Faza nadostra udaru – obrzęk cytotoksyczny 114

9.2.2. Faza ostra udaru (acute stroke) 118

9.2.3. Faza podostra udaru (subacute stroke) 119

9.2.4. Faza przewlekła udaru (chronic stroke) 120

9.3. Udar – podział 121

9.3.1. Udar lakunarny 121

9.3.2. Udar „ostatniej łączki” (hemodynamiczny) 121

9.3.3. Udar w mechanizmie zatorowym (kardiogenny) 122

9.3.4. Udar żylny 122

10. Guzy ośrodkowego układu nerwowego Jerzy Walecki, Michał Frączek, Bartosz Mruk, Piotr Gustaw Wasilewski, Agnieszka Kwiatkowska-Miernik 124

10.1. Informacje ogólne 124

10.2. Metody obrazowania 124

10.3. Radiologiczna metodyka różnicowania guzów OUN 125

10.4. Systematyka i cechy radiologiczne guzów OUN u dorosłych 125

10.4.1. Nowotwory gleju gwiaździstego 125

10.4.2. Nowotwory gleju skąpowypustkowego 127

10.4.3. Gruczolaki przysadki mózgowej 128

10.4.4. Nowotwory opon mózgowo-rdzeniowych 129

10.4.5. Chłoniaki i nowotwory układu krwiotwórczego 129

10.4.6. Zmiany przerzutowe w OUN 129

11. Twarzoczaszka i kość skroniowa Emilia Wnuk 130

11.1. Jama nosa i zatoki przynosowe 130

11.1.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 130

11.1.2. Metody obrazowania 132

11.1.3. Choroby w obrębie jamy nosowej i zatok przynosowych 133

11.2. Oczodoły 135

11.2.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 135

11.3. Urazy twarzoczaszki 136

11.2.2. Metody obrazowania 136

11.2.3. Choroby w obrębie oczodołów 136

11.4. Kość skroniowa 138

11.4.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 138

11.4.2. Metody obrazowania 138

11.4.3. Choroby w obrębie kości skroniowej 139

12. Szyja Emilia Wnuk, Agnieszka Trojanowska, Katarzyna Dobruch-Sobczak 142

12.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 142

12.2. Metody obrazowania 146

12.2.1. Tomografia komputerowa (TK) 146

12.2.2. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 146

12.3. Choroby gardła i jamy ustnej 147

12.2.3. Ultrasonografia (USG) 147

12.2.4. Rentgenowskie badanie kontrastowe 147

12.2.5. PET-TK 147

12.3.1. Nosogardło 147

12.3.2. Gardło ustne i jama ustna 148

12.3.3. Gardło dolne i krtań 150

12.3.4. Inne patologie szyi 151

12.4. Ślinianki 152

12.4.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 152

12.4.2. Metody obrazowania 152

12.4.3. Choroby ślinianek 154

12.5. Tarczyca 155

12.5.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 155

12.5.2. Choroby tarczycy 156

12.6. Przytarczyce 157

12.7. Zmiany po leczeniu onkologicznym 158

13. Diagnostyka obrazowa płuc, opłucnej i śródpiersia Katarzyna Błasińska, Anna Chodorowska 160

13.1. Informacje ogólne 160

13.2. Metody diagnostyczne 160

13.2.1. RTG klatki piersiowej 160

13.2.2. Tomografia komputerowa (TK) 163

13.2.3. Ultrasonografia (USG) 163

13.2.4. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 163

13.3. Objawy radiologiczne chorób klatki piersiowej 165

13.3.1. Zniekształcenie klatki piersiowej 165

13.3.2. Objętość płuc 165

13.3.3. Przejrzystość płuc 166

13.4. Zapalenia płuc 180

13.4.1. Informacje ogólne 180

13.4.2. Diagnostyka obrazowa zapalenia płuc 181

13.4.3. Odoskrzelowe (zrazikowe) zapalenie płuc 181

13.4.4. Płatowe zapalenie płuc 182

13.4.5. Śródmiąższowe (atypowe) zapalenie płuc 182

13.4.6. Etiologia zapalenia płuc i dane kliniczne a obraz radiologiczny zapalenia płuc 183

13.4.7. Zapalenia płuc wywołane przez prątki gruźlicze i niegruźlicze 187

13.5. Nowotwory płuca 189

13.5.1. Rak płuca 189

13.5.2. Inne nowotwory płuca 196

13.5.3. Przerzuty 196

13.6. Nieinfekcyjne choroby ziarniniakowe płuc. Pylice 197

13.6.1. Choroby ziarniniakowe 197

13.6.2. Pylice 198

13.7. Choroby opłucnej 200

13.7.1. Informacje ogólne 200

13.7.2. Płyn w opłucnej 200

13.7.3. Odma opłucnowa 202

13.7.4. Zwapnienia w opłucnej 203

13.7.5. Zmiany nowotworowe opłucnej 204

13.8. Stany zagrożenia życia w badaniach obrazowych klatki piersiowej 205

13.8.1. Urazy klatki piersiowej 205

13.8.2. Zatorowość płucna 207

13.9. Diagnostyka obrazowa chorób śródpiersia 211

13.9.1. Zmiany zapalne 211

13.9.2. Guzy śródpiersia 211

14. Serce Ilona Michałowska, Katarzyna Gruszczyńska, Małgorzata Urbańczyk-Zawadzka 216

14.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 216

14.2. Metody obrazowania serca 218

14.3. Choroba wieńcowa serca 219

14.3.1. Definicja 219

14.3.2. Metody obrazowania w chorobie wieńcowej 219

14.4. Niewydolność serca 221

14.4.1. Charakterystyka ogólna 221

14.4.2. Diagnostyka obrazowa niewydolności serca 222

14.5. Nabyte wady zastawkowe serca 226

14.5.1. Zwężenie zastawki aortalnej (stenoza aortalna – aortic stenosis, AS) 226

14.5.2. Niedomykalność aortalna (aortic insufficiency, IA) 227

14.5.3. Zwężenie zastawki mitralnej (stenoza mitralna – mitral stenosis, MS) 229

14.6. Infekcyjne zapalenie wsierdzia (IZW, endocarditis) 230

14.5.4. Niedomykalność mitralna (mitral regurgitation, MR) 230

14.5.5. Wady zastawki trójdzielnej 230

14.7. Wybrane wady wrodzone u dorosłych 231

14.7.1. Ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej (atrial septal defect, ASD) 231

14.7.2. Koarktacja aorty (coarctation of the aorta, CoA) 233

14.7.3. Przetrwały przewód tętniczy (patent ductus arteriosus, PDA) 233

14.8. Zapalenie mięśnia sercowego (ZMS, myocarditis) 234

14.9. Zapalenie osierdzia (pericarditis) 235

14.10. Kardiomiopatie 236

14.10.1. Kardiomiopatia przerostowa (HCM) 237

14.10.2. Kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM) 237

14.10.3. Kardiomiopatia restrykcyjna (RCM) 238

14.11. Arytmogenna dysplazja prawej komory (ARVD/ARVC) 239

14.12. Guzy/zmiany guzopodobne wewnątrz- i przysercowe 239

14.12.1. Śluzak (myxoma) 240

14.12.2. Włókniak, mięśniak 241

14.12.3. Złośliwe pierwotne guzy serca 241

14.12.4. Wtórne nowotwory serca 243

14.12.5. Skrzeplina 243

15. Gruczoł piersiowy Elżbieta Łuczyńska, Wojciech Rudnicki, Tadeusz Popiela 246

15.1. Mammografia 246

15.1.1. Zmiany złośliwe 247

15.1.2. Zmiany łagodne w piersiach 248

15.1.3. Tomosynteza piersi 248

15.1.4. Mammografia spektralna ze wzmocnieniem kontrastowym (contrast enhanced spectral mammography, CESM) 249

15.2. Ultrasonografia 250

15.3. Rezonans magnetyczny 251

15.3.1. Uwagi ogólne 251

15.3.2. Elementy oceniane w MRI piersi oraz ich nazewnictwo 252

16. Górny odcinek przewodu pokarmowego (GOPP) – przełyk, żołądek i dwunastnica Witold Krupski 256

16.1. Wstęp do diagnostyki GOPP 256

16.1.1. Wiadomości ogólne i anatomia radiologiczna GOPP 256

16.1.2. Metody obrazowania GOPP 256

16.1.3. Środki kontrastowe stosowane w diagnostyce GOPP 256

16.2. Diagnostyka obrazowa chorób przełyku 257

16.1.4. Wskazania do badania radiologicznego GOPP 257

16.1.5. Symptomatologia radiologiczna w diagnostyce GOPP 257

16.2.1. Achalazja przełyku 257

16.2.2. Twardzina uogólniona 258

16.2.3. Zapalenie przełyku 259

16.2.4. Rak przełyku i połączenia przełykowo-żołądkowego 259

16.2.5. Uchyłki przełyku 260

16.2.6. Żylaki przełyku 261

16.2.7. Ciała obce w przełyku 261

16.2.8. Przepuklina rozworu przełykowego przepony (PRPP) 262

16.2.9. Diagnostyka przełyku operowanego 263

16.3. Diagnostyka obrazowa chorób żołądka i dwunastnicy 265

16.3.1. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy 265

16.3.2. Rak żołądka 266

16.3.3. Guzy podścieliskowe przewodu pokarmowego (żołądka) 266

16.3.4. Diagnostyka żołądka operowanego 267

17. Wątroba Andrzej Cieszanowski 270

17.1. Anatomia radiologiczna wątroby 270

17.2. Metody obrazowania wątroby 270

17.2.1. Ultrasonografia (USG) 270

17.2.2. Tomografia komputerowa (TK) 271

17.2.3. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 271

17.3. Choroby wątroby w badaniach obrazowych 274

17.3.1. Zmiany łagodne 274

17.3.2. Nowotwory złośliwe 282

17.3.3. Uogólnione choroby wątroby 287

18. Drogi żółciowe Zbigniew Serafin 292

18.1. Anatomia radiologiczna 292

18.2. Metody obrazowania dróg żółciowych 292

18.2.1. Radiografia/cholangiografia kontrastowa 292

18.2.2. Ultrasonografia (USG) 293

18.2.3. Tomografia komputerowa (TK) 293

18.2.4. Badanie rezonansu magnetycznego (magnetic resonance, MR) 293

18.2.5. Pozytonowa tomografia emisyjna (positron emission tomography, PET, PET-TK) 293

18.2.6. Scyntygrafia 293

18.2.7. Techniki endoskopowe 293

18.3. Choroby dróg żółciowych – problemy kliniczne 294

18.3.1. Łagodne zmiany pęcherzyka żółciowego 294

18.3.2. Kamica pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych 296

18.3.3. Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego 297

18.3.4. Ostre wstępujące zapalenie dróg żółciowych 297

18.3.5. Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego 298

18.3.6. Przewlekłe stwardniające zapalenie dróg żółciowych (primary sclerosing cholangitis, PSC) 298

18.3.7. Rak pęcherzyka żółciowego 299

18.3.8. Rak dróg żółciowych (cholangiocarcinoma, CCC) 300

19. Trzustka Joanna Pilch-Kowalczyk, Mariusz Furmanek 302

19.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 302

19.2. Metody obrazowania trzustki 303

19.2.1. Ultrasonografia (USG) 303

19.2.2. Tomografia komputerowa (TK) 303

19.2.3. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 303

19.2.4. Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW) 304

19.2.5. Ultrasonografia endoskopowa (endoscopic ultrasound, EUS) 304

19.2.6. Biopsja pod kontrolą ultrasonografii endoskopowej (EUS) 304

19.2.7. Pozytonowa tomografia komputerowa (positron emission tomography, PET-TK) lub PET-MR 304

19.3. Choroby trzustki w badaniach obrazowych 305

19.3.1. Ostre zapalenie trzustki (OZT) 305

19.3.2. Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) 307

19.3.3. Autoimmunologiczne zapalenie trzustki (autoimmune pancreatitis, AIP) 308

19.3.4. Nowotwory trzustki 309

19.3.5. Nowotwory torbielowate trzustki 312

20. Jelito cienkie Joanna Podgórska 318

20.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 318

20.2. Metody obrazowania jelita cienkiego 318

20.2.1. Radiografia rentgenowska (RTG) 319

20.2.2. Rentgenowskie badania kontrastowe 320

20.2.3. Tomografia komputerowa (TK) 320

20.2.4. Ultrasonografia (USG) 321

20.2.5. Rezonans magnetyczny (MR) 321

20.3. Choroby jelita cienkiego 322

20.3.1. Zapalenia jelita cienkiego (enteritis, enterocolitis) z przykładami 322

20.3.2. Zapalenia popromienne 323

20.3.3. Nowotwory jelita cienkiego 323

20.3.4. Wybrane rzadsze choroby jelita cienkiego 325

21. Jelito grube Joanna Pieńkowska, Edyta Szurowska 328

21.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 328

21.2. Metody obrazowania jelita grubego 328

21.2.1. Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej 328

21.2.2. Tomografia komputerowa (TK) 328

21.2.3. Kolonografia TK 328

21.2.4. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 329

21.2.5. Pozostałe metody obrazowe 329

21.3. Choroby jelita grubego w badaniach obrazowych 330

21.3.1. Polipy jelita grubego 330

21.3.2. Rak jelita grubego (RJG) 331

21.3.3. Uchyłki jelita grubego 333

21.3.4. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) 334

21.3.5. Choroba Leśniowskiego–Crohna (ChC) 335

21.3.6. Niedokrwienne zapalenie jelita grubego 337

22. Ostry brzuch Luiza Grzycka-Kowalczyk, Andrzej Cieszanowski 340

22.1. Uwagi ogólne 340

22.2. Ból o charakterze rozlanym 345

22.2.1. Perforacja przewodu pokarmowego 345

22.2.2. Niedrożność jelit 346

22.2.3. Niedokrwienie jelit 349

23. Układ moczowy Andrzej Cieszanowski 354

23.1. Metody obrazowania układu moczowego 354

23.1.1. Ultrasonografia (USG) 354

23.1.2. Tomografia komputerowa (TK) 354

23.1.3. Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MR) 355

23.1.4. Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej 355

23.1.5. Urografia 356

23.2. Wady rozwojowe i wady budowy 357

23.1.6. Cystografia mikcyjna 357

23.1.7. Uretrografia 357

23.2.1. Nerki zrośnięte 357

23.2.2. Anomalie dotyczące kształtu i budowy nerek 357

23.2.3. Wady kielichów, miedniczek i moczowodów 358

23.3. Choroby torbielowate nerek 360

23.3.1. Torbiel prosta 360

23.3.2. Torbiele powikłane 360

23.4. Choroby zapalne nerek 362

23.3.3. Torbielowatość nerek typu dorosłych 362

23.3.4. Torbielowatość nerek nabyta 362

23.3.5. Choroby, w których występują torbiele nerek 362

23.4.1. Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek 362

23.4.2. Ropień nerki 363

23.4.3. Ropowica przynerkowa 363

23.4.4. Roponercze 364

23.4.5. Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek 364

23.4.6. Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek (POZN) 364

23.5. Guzy nerek 365

23.4.7. Gruźlica nerek 365

23.5.1. Rak nerkowokomórkowy (RNK) 365

23.5.2. Rak przejściowokomórkowy 367

23.5.3. Angiomyolipoma (AML) – naczyniakomięśniakotłuszczak 368

23.5.4. Onkocytoma 369

23.6. Kamica nerkowa 370

23.5.5. Chłoniak 370

23.5.6. Przerzuty 370

23.7. Choroby pęcherza moczowego 371

23.7.1. Zapalenie pęcherza 371

23.7.2. Guzy pęcherza 372

23.7.3. Uchyłki pęcherza 372

23.7.4. Przetoki pęcherza 372

23.7.5. Kamica pęcherza moczowego 373

24. Nadnercza Andrzej Cieszanowski 376

24.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 376

24.2. Metody obrazowania nadnerczy 377

24.2.1. Tomografia komputerowa 377

24.2.2. Rezonans magnetyczny 378

24.2.3. Pozostałe metody obrazowe (USG, PET-TK, scyntygrafia, cewnikowanie żył nadnerczowych) 378

24.3. Choroby nadnerczy w badaniach obrazowych 379

24.3.1. Gruczolak kory nadnerczy 379

24.3.2. Rak kory nadnerczy 380

24.3.3. Guz chromochłonny (pheochromocytoma) 381

24.3.4. Inne zmiany: przerost kory nadnerczy 381

25. Żeńska miednica mniejsza Monika Bekiesińska-Figatowska 384

25.1. Metody obrazowania 384

25.2. Choroby żeńskiej miednicy mniejszej w obrazie MR 385

25.2.1. Torbielowate zmiany w jajnikach 385

25.2.2. Rak jajnika 389

25.2.3. Włókniak/włókniakootoczkowiak (fibroma/fibrothecoma) 391

25.2.4. Skręt jajnika 391

25.2.5. Wodniak/ropniak jajowodu (hydrosalpinx/pyosalpinx) 393

25.2.6. Ropień jajnikowo-jajowodowy (tubo-ovarian abscess, TOA) 393

25.2.7. Endometrioza pozajajnikowa (gruczolistość zewnętrzna) 394

25.2.8. Mięśniaki macicy (leiomyoma, fibroid) 395

25.2.9. Rak błony śluzowej trzonu macicy 396

25.2.10. Rak szyjki macicy 397

26. Miednica męska Edyta Szurowska, Katarzyna Skrobisz, Oliwia Kozak 400

26.1. Gruczoł krokowy 400

26.1.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 400

26.1.2. Metody obrazowania gruczołu krokowego 401

26.1.3. Choroby gruczołu krokowego w badaniach obrazowych 401

26.2. Diagnostyka obrazowa pęcherzyków nasiennych 404

26.2.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 404

26.2.2. Metody obrazowania pęcherzyków nasiennych 404

26.2.3. Choroby pęcherzyków nasiennych w badaniach obrazowych 405

26.3. Diagnostyka obrazowa żylaków powrózka nasiennego 406

26.4. Moszna 406

26.4.1. Anatomia i uwagi ogólne 406

26.4.2. Diagnostyka niepłodności męskiej 406

26.4.3. Diagnostyka stanów nagłych moszny 406

26.4.4. Wodniak jądra 407

26.4.5. Mikrolitiaza 407

26.4.6. Nowotwory jąder 408

27. Kręgosłup (kanał kręgowy i rdzeń kręgowy) Marek Sąsiadek, Joanna Bladowska 410

27.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 410

27.2. Metody obrazowania kręgosłupa i kanału kręgowego 411

27.2.1. RTG 411

27.2.2. Tomografia komputerowa 411

27.2.3. Rezonans magnetyczny 412

27.2.4. Pozostałe metody obrazowe (USG, scyntygrafia, PET-TK, angiografia rdzeniowa, mielografia/mielografia TK, dyskografia/dyskografia TK) 412

27.3. Choroby kręgosłupa w badaniach obrazowych 413

27.3.1. Wady rozwojowe 413

27.3.2. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa 415

27.3.3. Zmiany urazowe kręgosłupa 417

27.3.4. Nowotwory kręgosłupa i kanału kręgowego 419

27.3.5. Inne choroby kręgosłupa i kanału kręgowego 421

28. Diagnostyka obrazowa układu mięśniowo-szkieletowego Piotr Palczewski, Krzysztof Piłat 424

28.1. Uwagi ogólne i anatomia radiologiczna 424

28.2. Obrazowanie układu mięśniowo-szkieletowego 427

28.2.1. RTG 427

28.2.2. Tomografia komputerowa 428

28.2.3. Ultrasonografia (USG) 429

28.2.4. Rezonans magnetyczny 430

28.2.5. Medycyna nuklearna 431

28.3. Choroby układu mięśniowo-szkieletowego w badaniach obrazowych 432

28.3.1. Odmiany i wady budowy 432

28.3.2. Urazy 435

28.3.3. Choroby metaboliczne 442

28.3.4. Zmiany niedokrwienne kości 448

28.3.5. Zmiany w kościach indukowane radioterapią 449

28.3.6. Choroby stawów (artropatie) 450

28.3.7. Zapalenie kości i stawów 456

28.3.8. Guzy i zmiany guzopodobne kości i tkanek miękkich 458

28.4. Radiologia interwencyjna w ortopedii 465

29. Urazy wielonarządowe Katarzyna Karmelita-Katulska 468

29.1. Uwagi ogólne 468

29.2. Metody obrazowe 469

29.2.1. Ultrasonografia FAST/eFAST 469

29.2.2. Radiografia konwencjonalna (RTG) 469

29.2.3. Tomografia komputerowa 469

30. Choroby układu naczyniowego Grzegorz Małek, Krzysztof Lamparski, Olgierd Rowiński 478

30.1. Aorta 478

30.1.1. Anatomia – podstawowe informacje 478

30.1.2. Wybrane odmiany anatomiczne i wady wrodzone 478

30.2. Naczynia odchodzące od łuku aorty 482

30.2.1. Zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej 482

30.2.2. Zespół podkradania 483

30.3. Tętnice trzewne 484

30.2.3. Choroba Takayasu 484

30.3.1. Ostre niedokrwienie jelita 484

30.4. Tętnice nerkowe 485

30.3.2. Przewlekłe niedokrwienie jelita 485

30.4.1. Zwężenie tętnicy nerkowej 485

30.4.2. Dysplazja włóknisto-mięśniowa (fibromuscular dysplasia, FMD) 485

30.4.3. Niedokrwienie kończyn dolnych 486

30.5. Układ żylny: ultrasonografia dopplerowska 487

30.6. Podstawowe zastosowania kliniczne 488

30.6.1. Tętnice szyjne i kręgowe 488

30.6.2. Tętnice kończyn dolnych 490

30.6.3. Aorta i tętnice biodrowe 491

30.6.4. Tętnice nerkowe 491

30.6.5. Tętnice trzewne 492

30.6.6. Naczynia żylne kończyn 494

31. Radiologia onkologiczna Andrzej Cieszanowski, Jakub Pałucki 496

31.1. Uwagi ogólne 496

31.2. Metody obrazowania 496

31.2.1. Radiografia klasyczna 496

31.2.2. Tomografia komputerowa 496

31.2.3. Rezonans magnetyczny (tomografia rezonansu magnetycznego) 497

31.2.4. Ultrasonografia 500

31.3. Zastosowanie badań obrazowych w diagnostyce nowotworów w poszczególnych obszarach anatomicznych 501

31.4. Ocena stopnia zaawansowania nowotworów. Zastosowanie technik diagnostyki obrazowej (TK i MR) w ocenie TNM 502

31.5. Ocena odpowiedzi na leczenie onkologiczne 502

31.5.1. Podstawowe założenia RECIST 1.1 502

31.5.2. Inne kryteria oceny odpowiedzi na leczenie onkologiczne 503

31.5.3. Skrining 503

32. Radiologia pediatryczna Elżbieta Jurkiewicz, Jarosław Mądzik, Monika Bekiesińska-Figatowska 506

32.1. Wady wrodzone ośrodkowego układu nerwowego (OUN) 506

32.1.1. Przepuklina oponowo-rdzeniowa (myelomeningocele, MMC) 506

32.1.2. Agenezja ciała modzelowatego (agenesis of the corpus callosum, ACC) 507

32.1.3. Zaburzenia migracji neuronów 507

32.2. Wrodzone choroby istoty białej 509

32.3. Choroby płuc u dzieci 509

32.3.1. Metody obrazowania 509

32.3.2. Odrębności obrazu klatki piersiowej u noworodków i niemowląt 510

32.3.3. Choroby układu oddechowego w okresie noworodkowym 510

32.3.4. Wady rozwojowe układu oddechowego 512

32.3.5. Zapalenie płuc 515

32.3.6. Zachłyśnięcie się ciałem obcym 517

32.4. Choroby serca i dużych naczyń u dzieci 519

32.4.1. Uwagi ogólne 519

32.4.2. Metody obrazowania 519

32.4.3. Typy wad 519

32.4.4. Najczęściej występujące wady wrodzone serca 519

32.5. Wybrane patologie przewodu pokarmowego występujące u dzieci 521

32.5.1. Uwagi ogólne 521

32.5.2. Metody obrazowania 521

32.5.3. Patologie występujące w okresie noworodkowym 521

32.5.4. Patologie występujące u niemowląt i dzieci młodszych 525

32.6. Urazy 528

32.7. Choroby układu moczowego u dzieci 531

32.7.1. Metody obrazowania 531

32.7.2. Anomalie rozwojowe i wady wrodzone układu moczowego 532

32.7.3. Inne wybrane patologie układu moczowego 535

32.8. Najczęstsze nowotwory występujące u dzieci 536

32.8.1. Wiadomości ogólne 536

32.8.2. Najczęściej występujące nowotwory złośliwe u dzieci do 15. roku życia 536

32.8.3. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (OUN) 538

32.8.4. Inne wybrane nowotwory 544

33. Radiologia interwencyjna Grzegorz Rosiak, Krzysztof Korzeniowski, Olgierd Rowiński 554

33.1. Wstęp do zabiegów wewnątrznaczyniowcyh w pracowni angiograficznej 554

33.2. Wybrane zabiegi radiologii interwencyjnej 555

33.2.1. Embolizacja żyły wrotnej (portal vein embolization, PVE) 555

33.2.2. Przezszyjna przezwątrobowa przetoka wrotno-systemowa (transjugular intrahepatic portosystemic shunt, TIPSS) 556

33.2.3. Embolizacje guzów 556

33.3. Wewnątrznaczyniowe leczenie zwężeń i niedrożności tętnic obwodowych 558

33.2.4. Embolizacje w chorobach naczyń i krwawieniach 558

33.3.1. Przyczyny zwężeń i stosowane techniki leczenia 558

33.3.2. Leczenie zwężenia tętnicy szyjnej 560

33.4. Wewnątrznaczyniowe leczenie zwężeń i niedrożności naczyń żylnych 561

33.5. Wewnątrznaczyniowe leczenie tętniaków aorty 561

33.6. Przezskórne interwencje na drogach żółciowych 561

33.7. Neuroradiologia interwencyjna 562

33.7.1. Badania diagnostyczne 562

33.7.2. Wybrane zabiegi radiologii interwencyjnej 562

33.8. Zabiegi pod kontrolą tomografii komputerowej 563

33.8.1. Biopsja 563

33.8.2. Drenaż ropnia 564

33.8.3. Ablacja 565

33.8.4. Leczenie przeciwbólowe 565

34. Wskazania do badań obrazowych Joanna Podgórska, Andrzej Cieszanowski 568

Skorowidz 574