"Jakościowe metody badań społecznych. Podejście aplikacyjne"

Spis treści

Wprowadzenie 12

Rozdział 1. Co to są badania jakościowe i kiedy je stosować? 16

1.1. Aplikacyjne badania społeczne 17

1.2. Ilościowe vs. jakościowe – główne żnice między metodami 18

1.2.1. Cel badania i pytania badawcze 18

1.2.2. Rodzaj próby do badania 19

1.2.3. Wielkość próby 22

1.2.4. Narzędzie badawcze 22

1.2.5. Analiza wyników 23

1.2.6. Jaką metodę wybrać? 26

1.3. Przykładowe obszary badawcze w jakościowych badaniach społecznych 30

1.3.1. Badania motywów i barier 32

1.3.2. Badania postaw, przekonań, opinii 33

1.3.3. Badania segmentacyjne 36

1.3.4. Badanie doświadczeń 40

1.3.5. Badania konceptów proponowanych rozwiązań 42

1.3.6. Badania komunikacji i reklamy 45

1.3.7. Badania z obszaru zarządzania – badania przedsiębiorczości, pracowników i zachowań w miejscu pracy 49

Rozdział 2. Metody badań jakościowych – nie tylko wywiady indywidualne i grupowe 52

2.1. Ewolucja metod jakościowych – kierunki zmian 53

2.1.1. Od wywiadów grupowych do indywidualnych – od słuchania grupy do zrozumienia człowieka 53

2.1.2. Kierunek poszukiwania informacji – od wertykalnych do horyzontalnych 54

2.1.3. Więcej wykorzystywanych technik projekcyjnych i wspomagających 55

2.1.4. Wydłużenie czasu trwania wywiadów 56

2.1.5. Redukcja liczby uczestników wywiadu grupowego 57

2.1.6. Zmniejszanie liczby wywiadów w projekcie 59

2.1.7. Warunki testowania 60

2.2. Klasyka badań jakościowych: pogłębiony wywiad indywidualny (IDI) i zogniskowany wywiad grupowy (FGI/FGD) 62

2.2.1. Pogłębiony wywiad indywidualny 63

2.2.2. Zogniskowany wywiad grupowy (fokus) 64

2.2.3. Wybór między wywiadem indywidualnym a grupowym 64

2.3. Diady – kompromis między wywiadem indywidualnym a grupowym 70

2.4. Inne jakościowe metody badań: mniej, dłużej, inaczej 72

2.4.1. Minigrupa 73

2.4.2. Grupa wydłużona (extended group) 74

2.4.3. Grupa powtarzana/powracająca/panelowa (reconvened group) 75

2.4.4. Grupa prowadzona dynamicznie (concept lab) 77

2.4.5. Grupa ze znającymi się osobami (affi nity groups) 80

2.4.6. Grupy konfrontacyjne (clash groups) 81

2.4.7. Grupa kreatywna 84

2.4.8. Obserwacja 87

2.5. Badania etnograficzne 88

2.6. Badania jakościowe przez Internet 93

Rozdział 3. Techniki projekcyjne i techniki wspomagające – sposób na lepsze zrozumienie badanego problemu? 98

3.1. Techniki projekcyjne i wspomagające w badaniach społecznych 99

3.2. Od czego zależy skuteczność techniki projekcyjnej? 104

3.2.1. Techniki indywidualne a techniki grupowe 105

3.2.2. Techniki werbalne a techniki niewerbalne 106

3.2.3. Dobór materiałów badawczych 107

3.2.4. Wprowadzenie techniki projekcyjnej do wywiadu 108

3.3. Przykłady technik projekcyjnych 109

3.3.1. Test zdań niedokończonych (technika indywidualna) 110

3.3.2. Bubble test/„Chmurki” (technika indywidualna) 111

3.3.3. „Drzewo emocji” (technika indywidualna) 113

3.3.4. Personifikacja (technika indywidualna lub grupowa) 116

3.3.5. Wizerunek użytkownika/osoby podejmującej jakieś działanie 118

3.3.6. Animalizacja (technika indywidualna lub grupowa) 120

3.3.7. Skojarzenia werbalne i niewerbalne (technika indywidualna lub grupowa) 122

3.3.8. Kolaż (collage – technika grupowa lub indywidualna) 124

3.3.10. Archetypy (technika indywidualna) 127

3.3.9. Portret (technika indywidualna) 127

3.3.11. Analiza ukrytych metafor – ZMET (technika indywidualna) 131

3.4. Techniki wspomagające 132

3.5. Analiza i interpretacja technik projekcyjnych 138

Rozdział 4. Planowanie badania – schemat badania i decyzje organizacyjne 142

4.1. Kryteria rekrutacyjne – czyli z kim powinniśmy rozmawiać? 143

4.2. Ile wywiadów i z jakimi osobami – planowanie schematu badania 147

4.2.1. Schemat badania a liczba wywiadów w badaniu 147

4.2.2. Od prostych do bardziej złożonych schematów badawczych 151

4.3. Dobór osób do badania jakościowego – kryteria selekcyjne 157

4.3.1. Główne kryteria doboru celowego 157

4.3.2. Dodatkowe kryteria doboru do badań jakościowych 160

4.4. Rekrutacja uczestników badań jakościowych 172

4.4.1. Rekruter czy badacz – kto odpowiada za rekrutację? 172

4.4.2. Najczęstsze problemy z rekrutacją respondentów 173

4.5. Dodatkowe informacje organizacyjne 176

4.5.1. Gdzie prowadzić wywiad jakościowy – rola fokusowni 176

4.5.2. Koszty badania jakościowego 178

Rozdział 5. Scenariusz wywiadu – o czym i jak powinniśmy rozmawiać podczas badania jakościowego? 182

5.1. Rola scenariusza wywiadu jakościowego 183

5.2. Podstawowe zasady dobrego scenariusza 184

5.2.1. Dopasowanie do celów badania 184

5.2.2. Pytania badawcze a pytania w scenariuszu 185

5.2.3. Pytania czy zagadnienia 187

5.2.4. Liczba poruszanych zagadnień (obszarów) 193

5.2.5. Kolejność poruszanych zagadnień 193

5.2.6. Miejsce technik projekcyjnych i wspomagających 195

5.2.7. Czas trwania wywiadu i plan trwania poszczególnych części 196

5.3. Struktura wywiadu 198

5.3.1. Swobodny czy ustrukturyzowany 198

5.3.2. Główne sekcje scenariusza wywiadu jakościowego 200

5.4. Wywiad pilotażowy 201

Rozdział 6. Prowadzenie wywiadu jakościowego 206

6.1. Dobry moderator: wykształcenie, osobowość, talent czy doświadczenie? 207

6.2. Dobór moderatora do konkretnego projektu badawczego – czy każdy może prowadzić każde badanie? 209

6.2.1. Dopasowanie do tematu wywiadu i znajomość tematyki 210

6.2.2. Dopasowanie stylu moderowania do specyfi ki wywiadu 212

6.2.3. Dopasowanie do cech demografi cznych respondentów 212

6.3. Cechy dobrego moderatora 214

6.3.1. Cechy osobowości (cechy indywidualne) 214

6.3.2. Umiejętności poznawcze 216

6.3.3. Umiejętności związane z prowadzeniem wywiadu 218

6.4. Rodzaje metod jakościowych a pożądane rodzaje umiejętności moderatora 222

6.4.1. Procesy grupowe jako wyzwanie moderowania badań fokusowych 223

6.4.2. Typy respondentów jako wyzwanie moderowania 227

6.4.3. Pogłębiony wywiad indywidualny (IDI) 229

6.4.4. Badanie etnograficzne/badanie w domu respondenta 230

6.5. Dodatkowe umiejętności niezbędne w badaniach jakościowych 231

6.5.1. Aktywne słuchanie – metoda podtrzymywania kontaktu 231

6.5.2. Komunikacja niewerbalna – narzędzie pracy moderatora 235

6.6. Język wywiadu i rodzaje pytań 237

6.6.1. Język wywiadu 237

6.6.2. Sposób formułowania pytań 238

6.7. Zasady szeregowania pytań w wywiadzie 241

6.7.1. Kolejność pytań w zależności od rodzaju pytania 241

6.7.2. Kolejność zagadnień w wywiadzie 242

6.8. Najczęstsze błędy moderowania 245

Rozdział 7. Analiza i interpretacja badań jakościowych 250

7.1. Dlaczego analiza wyników badań jakościowych jest trudna? 251

7.2. Etapy analizy jakościowej 253

7.2.1 Przygotowanie danych 253

7.2.2 Redukcja danych 256

7.2.3 Opis wyników, interpretacja i wnioski 259

7.2.4 Rekomendacje 261

7.3. Zasady jakościowej analizy danych 263

7.3.1. Prowadzenie wywiadów – początek analizy jakościowej 263

7.3.2. Rozumienie wagi i znaczenia wypowiedzi 264

7.3.3. Powtarzalność obserwacji 265

7.3.4. Pułapka myślenia ilościowego – częstotliwość a znaczenie 266

7.3.5. Dostrzeganie wzorców i powiązań 267

7.3.6. Poszukiwanie szerszego kontekstu 268

7.3.7. Dążenie do jak największego obiektywizmu 269

7.4. Raport z badania jakościowego 270

7.4.1. Ogólne zasady pisania raportu z badania jakościowego 270

7.4.2. Główne elementy raportu 271

7.4.3. O czym jeszcze należy pamiętać, pisząc raport z badania jakościowego? 276

7.5. Inne rodzaje analizy i prezentacji wyników badań jakościowych 281

7.5.1. Debriefing – ustne podsumowanie wyników 281

7.5.2. Top-line – pisemne podsumowanie wyników 282

7.5.3. Ustna prezentacja wyników 283

7.6. Różne podejścia teoretyczne do analizy badań jakościowych 285

7.6.1. Analiza tematyczna 286

7.6.2. Teoria ugruntowana 287

7.6.3. Interpretacyjna analiza fenomenologiczna 288

7.6.4. Psychologia narracyjna (narraitive psychology) 289

Aneks 292

Bibliografia 320

Indeks rzeczowy 326

O Autorce 334