"Fizjoterapia w ortopedii"

Spis treści

CZĘŚĆ OGÓLNA 22

1. Zasady stosowania metod fizjoterapii w ortopedii i traumatologii narządu ruchu Dariusz Białoszewski, Magdalena Czajkowska, Anna Daniluk, Anna Hadamus, Monika Lewandowska, Izabela Korabiewska, Edyta Smolis-Bąk 24

1.1. Fizykoterapia 24

1.2. Kinezyterapia 28

1.2.1. Zastosowanie kinezyterapii w leczeniu pacjentów ze schorzeniami narządu ruchu 28

1.2.2. Specyfika kinezyterapii po zabiegach chirurgicznych 30

1.3. Masaż 31

1.4. Terapia manualna 34

1.5. Metody specjalne 37

1.6. Metody relaksacyjne i arteterapia 38

1.7. Optymalizacja fizjoterapii – fizjoterapia skojarzona 40

2. Podstawowe zasady celowanego postępowania fizjoterapeutycznego w wybranych zmianach patologicznych narządu ruchu Dariusz Białoszewski, Magdalena Czajkowska, Anna Hadamus, Izabela Korabiewska, Anna Daniluk 46

2.1. Stłuczenia i krwiaki tkanek miękkich 46

2.2. Rany 48

2.3. Obrzęki pourazowe 49

2.4. Wysięki, przesięki i krwiaki śródstawowe 50

2.5. Skręcenia 51

2.6. Zwichnięcia 53

2.7. Złamania 54

2.8. Przykurcze stawów 55

2.9. Przykurcze mięśni (skrócenie mięśni lub przykurcz z nadmiernego napięcia) 57

2.10. Zaniki mięśni z nieczynności 58

2.11. Dysfunkcje powięzi 59

2.12. Dysfunkcje kaletek maziowych 60

2.13. Dysfunkcje ścięgien 60

2.14. Wybrane powikłania poprzeciążeniowe, pourazowe i jatrogenne 62

2.14.1. Wtórne dysfunkcje nerwów obwodowych – usidlenia i zespoły cieśni 62

2.14.2. Zespoły algodystroficzne (zespół Sudecka) 62

2.14.3. Odleżyny 63

2.14.4. Stany septyczne tkanek miękkich / septyczne zapalenia stawów 64

2.14.5. Artrofibroza 65

2.14.6. Zakrzepica żylna 65

2.14.7. Obrzęki limfatyczne 66

3. Wybrane aspekty fizjoterapii narządu ruchu u pacjentów z wywiadem onkologicznym Piotr Majcher, Rafał Sapuła 70

3.1. Uwagi ogólne dotyczące fizjoterapii narządu ruchu u pacjentów z wywiadem onkologicznym 70

3.2. Fizjoterapia u pacjenta z wywiadem onkologicznym w okresie okołooperacyjnym 73

3.3. Leczenie ambulatoryjne 75

3.4. Leczenie uzdrowiskowe 77

4. Zasady stosowania ortez w fizjoterapii Grzegorz Benke 80

4.1. Terminologia i rodzaje ortez 80

4.2. Ortezy elastyczne 81

4.3. Ortezy kończyn dolnych 82

4.3.1. Stopa 83

4.3.2. Staw skokowo-goleniowy 83

4.3.3. Podudzie 84

4.3.4. Staw kolanowy 84

4.4. Ortezy kończyn górnych 85

4.3.5. Staw biodrowy 85

4.4.1. Staw łopatkowo-ramienny 86

4.4.2. Ramię 86

4.4.3. Staw łokciowy 87

4.4.4. Przedramię 87

4.4.5. Nadgarstek 87

4.4.6. Dłoń 87

4.5. Ortezy tułowia 88

4.5.1. Miednica 89

4.5.2. Odcinek lędźwiowy kręgosłupa 89

4.5.3. Odcinek piersiowy kręgosłupa 89

4.5.4. Odcinek szyjny kręgosłupa 90

5. Zasady stosowania i przydatność dynamicznego plastrowania w leczeniu pacjentów z dysfunkcjami narządu ruchu Zbigniew Śliwiński 92

5.1. Wybrane aspekty teoretyczne dynamicznego plastrowania – kinesiology tapingu 92

5.2. Testy przesiewowe stosowane w kinesiology tapingu w celu określenia dysfunkcji i tzw. afektacji wybranych obszarów ciała 96

5.2.1. Testy przesiewowe dla górnej części ciała 97

5.2.2. Testy przesiewowe dla dolnej części ciała 104

6. Wybrane aspekty rehabilitacji chodu Anna Hadamus 114

6.1. Ocena chodu 114

6.2. Wybrane metody reedukacji chodu 117

6.3. Nauka chodu z wykorzystaniem pomocy ortopedycznych i przyrządów 120

6.4. Znaczenie doboru obuwia i wkładek w reedukacji chodu 121

7. Zastosowanie wybranych form chodu w rehabilitacji pacjentów z dysfunkcjami narządu ruchu Anna Daniluk 124

7.1. Wprowadzenie 124

7.2. Zastosowanie chodu do tyłu w procesie rehabilitacji 125

8. Zasady stosowania w chorobach narządu ruchu leków dostępnych bez recepty Paweł Krząścik 130

8.1. Wprowadzenie 130

8.2. Skuteczność (profil działania) 131

8.2.1. Leki przeciwbólowe 131

8.2.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) 131

8.2.3. Inne leki stosowane w chorobach narządu ruchu 133

8.3. Bezpieczeństwo stosowania (działania niepożądane i toksyczne) 134

9. Psychologiczny wymiar pracy fizjoterapeuty. Wybrane aspekty teoretyczne i praktyczne procesu usprawniania pacjentów z dysfunkcjami narządu ruchu Krzysztof Owczarek, Mirosława Adamus 138

9.1. Wprowadzenie 138

9.2. Radzenie sobie z emocjami 139

9.2.1. Poznawcze przystosowanie się do niekorzystnych wydarzeń 140

9.2.2. Ekspresja emocji – bezpośrednie wyrażanie emocji 140

9.2.3. Wzbudzanie i wzmacnianie emocji pozytywnych 140

9.3. Pacjent po urazie – proces adaptacji do stanu utraty sprawności. Regulacja emocji i instrumentalne radzenie sobie 141

9.3.1. Uraz jako zadanie – podejście instrumentalne 141

9.3.2. Postawy pacjentów wobec utraty sprawności 142

9.3.3. Czynniki związane z sytuacją – pacjenci z chorobą przewlekłą i po urazie 142

9.4. Zasoby fizjoterapeuty w pracy z pacjentami po urazie – wybrane kompetencje psychospołeczne 144

9.5. Specyfika relacji fizjoterapeutycznej 145

9.5.1. Zagadnienia ogólne 145

9.5.2. Uwarunkowania relacji związane z wiekiem pacjenta 146

9.6. Podsumowanie 150

10. Fizjoterapia a niepełnosprawność narządu ruchu Jakub Grzegorz Adamczyk 152

10.1. Wprowadzenie 152

10.2. Amputacje 156

10.3. Urazy i uszkodzenia rdzenia kręgowego 156

10.4. Choroby i urazy ośrodkowego układu nerwowego 157

10.5. Inne schorzenia narządu ruchu 158

11. Wybrane aspekty współpracy fizjoterapeuty z zespołem terapeutycznym, rola edukacyjna fizjoterapeuty i organizacja kompleksowej rehabilitacji Monika Lewandowska 160

11.1. Współpraca w zespole terapeutycznym 160

11.2. Rola edukacyjna fizjoterapeuty 162

11.2.1. Rola edukacyjna fizjoterapeuty skierowana na osobę pacjenta 163

11.2.2. Rola edukacyjna fizjoterapeuty skierowana na samego siebie 163

11.3. Organizacja kompleksowej rehabilitacji 164

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 168

12. Rozwojowe wady kręgosłupa i klatki piersiowej Janusz Nowotny 170

12.1. Wady kręgosłupa 170

12.1.1. Postawa ciała 170

12.1.2. Nieprawidłowa postawa ciała 174

12.1.3. Wady postawy w płaszczyźnie strzałkowej 176

12.1.4. Boczne skrzywienia kręgosłupa 177

12.1.5. Diagnostyka wad postawy 180

12.1.6. Postępowanie korekcyjne 182

12.2. Wady klatki piersiowej 188

12.2.1. Klatka piersiowa lejkowata 188

12.2.2. Inne wady klatki piersiowej 189

13. Współczesne postępowanie fizjoterapeutyczne w zaburzeniach posturalnych w płaszczyźnie strzałkowej i skoliozach Olga Nowotny-Czupryna, Krzysztof Czupryna 194

13.1. Specyfika zaburzeń posturalnych w płaszczyźnie strzałkowej w różnych grupach wiekowych 194

13.2. Zaburzenia posturalne w płaszczyźnie strzałkowej o podłożu funkcjonalnym 195

13.2.1. Cele postępowania fizjoterapeutycznego 196

13.2.2. Etapy i składowe leczenia zachowawczego funkcjonalnych zaburzeń posturalnych w płaszczyźnie strzałkowej 199

13.2.3. Edukacja pacjenta 206

13.3. Skoliozy 210

13.3.1. Rodzaje skolioz, objawy i diagnostyka 210

13.3.2. Cele postępowania fizjoterapeutycznego 211

13.3.3. Postępowanie profilaktyczno-lecznicze w skoliozach niskostopniowych oraz tzw. postawie skoliotycznej 212

13.3.4. Leczenie zachowawcze skolioz idiopatycznych – rekomendacje Society on Scoliosis Orthopedic and Rehabilitation Treatment (SOSORT) 214

13.3.5. Skoliozy u osób dorosłych – specyfika postępowania fizjoterapeutycznego 217

14. Kręgosłup Jerzy Edward Kiwerski, Katarzyna Czerniewska 222

14.1. Charakterystyka czynnościowa 222

14.2. Wybrane sposoby funkcjonalnej oceny kręgosłupa 224

14.2.1. Testy szyjnego odcinka kręgosłupa 224

14.2.2. Testy piersiowego odcinka kręgosłupa 225

14.2.3. Testy lędźwiowego odcinka kręgosłupa 225

14.2.4. Testy stawów krzyżowo-biodrowych 226

14.3. Zespoły przeciążeniowe 227

14.2.5. Testy ogólne dotyczące całego kręgosłupa 227

14.4. Najczęstsze choroby kręgosłupa 230

14.4.1. Zmiany przeciążeniowo-zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego 230

14.4.2. Zmiany przeciążeniowo-zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego 234

14.4.3. Kręgozmyk 236

14.4.4. Choroba Scheuermanna 238

14.4.5. Podsumowanie 240

14.5. Urazowe uszkodzenia kręgosłupa 241

14.5.1. Przyczyny i rodzaje 241

14.5.2. Rehabilitacja pacjentów po urazie rdzenia szyjnego 245

14.5.3. Rehabilitacja pacjentów po urazach niższego segmentu rdzenia kręgowego 247

14.5.4. Podsumowanie 248

14.6. Specyfika leczenia fizjoterapeutycznego pacjentów w wieku podeszłym z osteoporozą 249

14.6.1. Osteoporoza i problemy z nią powiązane 249

14.6.2. Fizjoterapia pacjentów z osteoporozą 250

14.6.3. Podsumowanie 253

15. Obręcz barkowa i staw ramienny Leszek Romanowski, Ewa Bręborowicz 256

15.1. Zespół ciasnoty podbarkowej, uszkodzenie pierścienia rotatorów 256

15.1.1. Anatomia, patofizjologia i rozpoznanie 256

15.1.2. Leczenie zachowawcze 257

15.1.3. Leczenie operacyjne 263

15.2. Bark zamrożony 268

15.2.1. Patofizjologia i rozpoznanie 268

15.2.2. Leczenie zachowawcze 268

15.3. Zwichnięcie i niestabilność stawu ramiennego 270

15.2.3. Leczenie operacyjne 270

15.2.4. Postępowanie pooperacyjne 270

15.3.1. Anatomia, patofizjologia i rozpoznanie 270

15.3.2. Leczenie zachowawcze 272

15.3.3. Leczenie operacyjne 273

15.3.4. Postępowanie pooperacyjne 273

15.4. Endoprotezoplastyka stawu ramiennego 274

15.4.1. Anatomia, wskazania, rodzaje endoprotez, powikłania 274

15.4.2. Postępowanie pooperacyjne 276

16. Ramię i staw łokciowy Stanisław Pomianowski, Szymon Pietruszka 278

16.1. Wprowadzenie 278

16.2. Zespoły przeciążeniowe 280

16.2.1. Łokieć tenisisty a zespół bólowy przedziału bocznego stawu łokciowego 280

16.2.2. Łokieć golfisty 283

16.3. Choroby okolicy stawu łokciowego 284

16.3.1. Zespół Kiloha–Nevina 284

16.3.2. Zespół mięśnia nawrotnego obłego 286

16.3.3. Górny zespół cieśni nerwu łokciowego 286

16.4. Obrażenia ramienia i okolicy stawu łokciowego 288

16.4.1. Złamanie trzonu kości ramiennej i zespół cieśni nerwu promieniowego 288

16.4.2. Zwichnięcia stawu łokciowego 289

16.5. Złamanie dalszego końca kości ramiennej 291

16.6. Złamanie bliższego końca kości łokciowej 291

16.7. Złamanie bliższego końca kości promieniowej 292

16.8. Specyfika leczenia przykurczów pourazowych stawu łokciowego 294

16.8.1. Przyczyny powstawania przykurczów 294

16.8.2. Rodzaje przykurczów 294

16.8.3. Zakresy ruchu stawu łokciowego 294

16.8.4. Diagnostyka 295

16.8.5. Leczenie 295

16.8.6. Postępowanie pooperacyjne 296

17. Przedramię i ręka Leszek Romanowski, Ewa Bręborowicz 300

17.1. Neuropatie uciskowe nerwu łokciowego 300

17.2. Neuropatie uciskowe nerwu pośrodkowego 301

17.3. Neuropatie uciskowe nerwu promieniowego 302

17.4. Rola fizjoterapii w leczeniu neuropatii w obrębie przedramienia i ręki 302

17.5. Uszkodzenia ścięgien w obrębie przedramienia i ręki 305

17.5.1. Uszkodzenie ścięgien prostowników palców 305

17.5.2. Uszkodzenie ścięgien zginaczy nadgarstka i palców 305

17.5.3. Fizjoterapia w uszkodzeniach ścięgien w obrębie przedramienia i ręki 307

17.6. Złamania w obrębie przedramienia i ręki 310

17.5.4. Tenoliza ścięgna 310

17.6.1. Złamania dalszego końca kości promieniowej 310

17.6.2. Fizjoterapia w leczeniu złamań w obrębie przedramienia i ręki 311

18. Obręcz biodrowa, staw biodrowy i udo Jarosław Czubak, Agnieszka Stępień 318

18.1. Charakterystyka czynnościowa stawu biodrowego 318

18.2. Wybrane aspekty oceny funkcjonalnej 321

18.3. Wady rozwojowe stawu biodrowego – przykurcze mięśni okolicy stawu biodrowego 322

18.4. Biodro koślawe, szpotawe i dysplastyczne 329

18.4.1. Biodro koślawe 329

18.4.2. Biodro szpotawe 330

18.4.3. Biodro dysplastyczne 332

18.5. Zespoły przeciążeniowe miednicy i okolicy stawu biodrowego 335

18.5.1. Entezopatie obręczy miednicznej i stawu biodrowego 335

18.5.2. Zapalenia przeciążeniowe kaletek maziowych okolicy stawu biodrowego 337

18.6. Choroby stawu biodrowego 339

18.6.1. Choroba Legga–Calvégo–Perthesa 339

18.6.2. Konflikt udowo-panewkowy 342

18.6.3. Choroba zwyrodnieniowa stawów z umiejscowieniem w stawie biodrowym – koksartroza 346

18.7. Obrażenia miednicy i stawu biodrowego 352

18.7.1. Uszkodzenia obrąbka stawu biodrowego 352

18.7.2. Złamania kości krzyżowej i miednicy 352

18.7.3. Złamanie bliższego końca kości udowej 354

18.7.4. Złamania trzonu kości udowej 356

19. Staw kolanowy Artur Stolarczyk, Magda Stolarczyk, Bartosz Maciąg 360

19.1. Diagnostyka dysfunkcji stawu kolanowego 360

19.1.1. Badanie podmiotowe 360

19.1.2. Badanie przedmiotowe 360

19.1.3. Diagnostyka obrazowa – wskazania 361

19.1.4. Ocena funkcjonalna aktywności codziennej i sportowej 362

19.2. Wady rozwojowe i choroby wieku dziecięcego 364

19.2.1. Kolano koślawe i szpotawe 364

19.2.2. Kolano tyłowygięte 366

19.2.3. Choroba Osgooda–Schlattera 366

19.3. Obrażenia stawu kolanowego 367

19.3.1. Złamania 367

19.3.2. Uszkodzenia więzadłowe 368

19.3.3. Uszkodzenia łąkotek 380

19.3.4. Uszkodzenia chrząstki 383

19.3.5. Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego 385

19.4. Zespoły przeciążeniowe stawu kolanowego 387

19.4.1. Entezopatia więzadła rzepki – tzw. kolano skoczka 387

19.4.2. Boczne przyparcie rzepki 388

19.4.3. Zapalenie ścięgien mięśni gęsiej stopki 389

19.4.4. Przerost ciała Hoffy 390

20. Podudzie i stopa Jarosław Czubak, Agnieszka Stępień 394

20.1. Charakterystyka czynnościowa 394

20.2. Wybrane sposoby oceny funkcjonalnej 396

20.3. Dziecięce wady rozwojowe – stopa płaska i płasko-koślawa 397

20.3.1. Badanie przedmiotowe 397

20.3.2. Badania obrazowe 399

20.3.3. Leczenie 399

20.4. Stopa płaska statyczna u dorosłych 400

20.4.1. Badanie przedmiotowe 400

20.4.2. Leczenie 401

20.5. Stopa poprzecznie płaska 402

20.5.1. Badanie przedmiotowe 402

20.5.2. Leczenie 402

20.6. Paluch koślawy 403

20.6.1. Badanie przedmiotowe 404

20.6.2. Badania obrazowe 405

20.6.3. Leczenie 405

20.7. Zespoły przeciążeniowe 406

20.7.1. Przewlekłe zespoły przeciążeniowe ścięgna piętowego – achillodynia 406

20.7.2. Zespół kanału stępu 408

20.7.3. Zespół przeciążeniowy rozcięgna podeszwowego – tzw. ostroga piętowa 410

20.8. Choroby stopy 412

20.8.1. Choroba Haglunda–Severa 412

20.8.2. Paluch sztywny 413

20.9. Obrażenia podudzia i stopy 414

20.9.1. Skręcenia stawu skokowo-goleniowego 414

Skorowidz 420