"Dysleksja i ADHD współwystępujące zaburzenia rozwoju"

Spis treści

Rozdział 1

Rozdział 2

Rozdział 3

Rozdział 4

Rozdział 5

Rozdział 6

Rozdział 7

Rozdział 8

Rozdział 9

Wstęp 9

Rozdział 10

1.1. Normatywna zmiana rozwojowa a zaburzenia rozwoju 13

Specyfika zaburzeń rozwoju u dzieci 13

1.1.1. Zadania rozwojowe a zaburzenia rozwoju 15

1.1.2. Zaburzenia rozwoju z perspektywy odmiennych dyscyplin nauki 19

1.1.3. Problemy w zakresie terminologii i klasyfikacji zaburzeń rozwoju 21

1.2. Zaburzenia rozwoju w klasyfikacjach medycznych 23

1.2.1. Zaburzenia rozwoju w klasyfikacji ICD 25

1.2.2. Zaburzenia rozwoju w klasyfikacjach DSM 29

1.2.3. Zaburzenia rozwoju w klasyfikacjach specyficznych dla dzieci 33

1.2.3.1. Kryteria diagnostyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym RDC-PA 33

1.2.3.2. Klasyfikacja diagnostyczna DC: 0–3 34

1.3. Teoria objawu w neuropsychologii rozwoju 35

1.3.1. Morfogeneza 38

1.3.2. Parcelacja 39

1.3.3. Heterochronia 42

2.1. Problemy definicyjne 43

Dysleksja i ADHD jako zaburzenia rozwoju 43

2.1.1. Dysleksja jako specyficzny problem uczenia się 44

2.1.2. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi 48

2.1.3. Klasyfikacje medyczne dysleksji i ADHD 49

2.2. Epidemiologia dysleksji i ADHD 53

2.3. Podłoże dysleksji i ADHD 56

2.3.1. Występowanie rodzinne 57

2.3.2. Podłoże genetyczne 58

2.3.3. Relacja genów i środowiska 62

2.3.4. Podłoże mózgowe 64

2.3.5. Zaburzenia biochemiczne 67

2.3.6. Prenatalne i neonatalne podłoże deficytów 69

2.4. Patomechanizm zaburzeń rozwoju 70

2.4.1. Patomechanizm dysleksji rozwojowej 70

2.4.1.1. Koncepcja zaburzeń w układzie wzrokowym 71

2.4.1.2. Model równowagi półkulowej 72

2.4.1.3. Koncepcja lingwistyczna 73

2.4.1.4. Hipoteza móżdżkowa 75

2.4.2. Patomechanizm ADHD 77

2.4.2.1. Koncepcja deficytu hamowania reakcji 77

2.4.2.2. Model energetyczno-poznawczy 81

2.4.2.3. Hipoteza behawioralnych systemów hamowania i aktywacji 82

2.4.2.4. Model awersji opóźnienia 83

3.1. Istota współwystępowania zaburzeń 85

Współwystępowanie zaburzeń rozwoju 85

3.2. Epidemiologia współwystępowania zaburzeń wśród dzieci 87

3.3. Modele współwystępowania zaburzeń 90

3.4. Koncepcje współwystępowania dysleksji i ADHD 94

3.4.1. Koncepcja objawów fenotypowych 95

3.4.2. Koncepcja nielosowego doboru rodziców 96

3.4.3. Koncepcja poznawczego podtypu ADHD 98

3.4.4. Koncepcja zbliżonej etiologii 99

4.1. Istota pamięci 105

Pamięć w ujęciu neuropsychologicznym 105

4.2. Neuroanatomiczne podstawy pamięci 108

4.2.1. Badania lokalizacyjne a podstawowe rodzaje pamięci 110

4.2.2. Hipokamp oraz przenoszenie wspomnień z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej 111

4.2.3. Płaty półkul mózgu 114

4.2.4. Badania czynnościowe a molekularne i neuronalne podstawy pamięci 115

4.3. Wybrane modele pamięci w neuropsychologii 117

4.3.1. Strukturalne ujęcie pamięci roboczej 119

4.3.2. Modele hierarchiczne i rozproszone 121

4.3.3. Model mikrogenetyczny 122

4.3.3.1. Ogólne założenia modelu mikrogenetycznego 123

4.3.3.2. Pamięć w ujęciu teorii mikrogenetycznej 123

5.1. Prawidłowości rozwoju pamięci u dzieci 125

Procesy pamięciowe w toku prawidłowego i zaburzonego rozwoju 125

5.1.1. Pamięć krótko- i długotrwała z perspektywy rozwojowej 126

5.1.1.1. Strategie zwiększania zakresu pamięci roboczej 127

5.1.1.2. Prawidłowości rozwoju pamięci długotrwałej 128

5.1.2. Badania pamięci deklaratywnej i proceduralnej u dzieci 129

5.1.2.1. Zagadnienie świadomości a pamięć deklaratywna i proceduralna 130

5.1.3. Pamięć semantyczna i epizodyczna z perspektywy rozwojowej 131

5.1.3.1. Rozwój pamięci semantycznej 132

5.1.3.2. Rozwój pamięci epizodycznej 134

5.1.3.3. Różnicowanie pamięci epizodycznej i autobiograficznej 134

5.2. Relacje pamięci i uwagi z perspektywy rozwojowej 136

5.3. Pamięć a funkcje wykonawcze w ontogenezie 140

5.4. Deficyty pamięci w zaburzeniach rozwoju 143

5.4.1. Zaburzenia pamięci jako objaw kryterialny 143

5.4.2. Niesymptomatyczne deficyty pamięci 145

Diagnoza pamięci w dysleksji i ADHD – metodologia badań własnych 149

6.1. Problematyka badań, cel pracy, pytania i hipotezy 150

6.2. Badane zmienne 151

6.3. Charakterystyka badanych 152

6.3.1. Wiek badanych 153

6.3.2. Poziom inteligencji badanych 154

6.4. Metody badań 155

6.4.1. Metody przesiewowe 156

6.4.1.1. Analiza dokumentacji 156

6.4.1.2. Wywiad ontogenetyczno-kliniczny 156

6.4.1.3. Kwestionariusz Ustrukturyzowanego Wywiadu Diagnostycznegow Kierunku Zespołu Nadpobudliwości Psychoruchowej 157

6.4.1.4. Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci 157

6.4.2. Metody badania pamięci 158

6.4.2.1. Bateria Badania Pamięci Wechslera – WMS-III 158

6.4.2.1.1. Pamięć Logiczna 159

6.4.2.1.2. Lista Słów 160

6.4.2.1.3. Pamięć Wzrokowo-Ruchowa 161

6.4.2.1.4. Powtarzanie Cyfr 161

6.4.2.2. Test Figury Złożonej Reya–Osterrietha 162

6.4.3. Metody badania moderatorów pamięci 163

6.4.3.1. Test d2 163

6.4.3.2. DIVA 164

6.4.3.3. Test Interferencji Fonologiczno-Semantycznej 165

6.4.3.4. Token Test – 36 165

6.4.3.5. Test Płynności Słownej COWAT 166

6.4.3.6. Komputerowy Test Interferencji z efektem Stroopa 167

6.4.3.7. Test Sortowania Kart z Wisconsin 168

6.4.3.8. Test Porównywania Znanych Kształtów 169

6.5. Procedura badań 170

7.1. Obraz defi cytów pamięci werbalnej 171

Zaburzenia pamięci w dysleksji i ADHD – analiza wyników badań własnych 171

7.2. Problemy z pamięcią wzrokową i wzrokowo-przestrzenną 182

7.3. Płeć badanych a zaburzenia pamięci 190

8.1. Uwaga jako moderator procesów pamięciowych 193

Poznawcze moderatory defi cytów pamięci w dysleksji i ADHD 193

8.2. Język a procesy pamięci 205

8.3. Funkcje wykonawcze jako moderator pamięci 217

8.4. Preferowany styl poznawczy a procesy pamięci 228

przez dzieci z poszczególnych grup klinicznych 235

ze współwystępowaniem dysleksji i ADHD: próba ujęcia modelowego 235

9.2. Rola poznawczych moderatorów procesów pamięciowychwśród dzieci z grup klinicznych 241

dysleksji i ADHD 248

Wnioski i kierunki dalszych badań 257

Bibliografi a 263

SummaryDyslexia and ADHD – comorbidity of developmental disorders 305