"Małe struktury społeczne"

Spis treści

Od Autora 9

Część pierwsza. Mikrosocjologia jako dyscyplina społeczna 11

Rozdział 1. Emergentny strukturalizm socjologiczny - dochodzenie do paradygmatu analizy mikrostruktur społecznych 12

1.1. Wstępna charakterystyka mikrosocjologii strukturalnej 12

1.2. Mikrosocjologia wśród innych działów socjologii 15

1.3. Wielopoziomowa teoria socjologiczna 16

1.4. Problem statusu ontologicznego mikrostruktur społecznych 18

1.4.1. Realizm ontologiczny 19

1.5. Problem statusu metodologicznego wyjaśnień mikrosocjologicznych 21

1.5.1. Holizm metodologiczny 22

1.6. Problem statusu epistemologicznego mikrosocjologii 26

1.6.1. Dyrektywy redukcjonizmu metodologicznego 26

1.7. Kluczowe pojecia emergentnego strukturalizmu socjologicznego 28

1.7.1. Pojecie emergencji zjawisk społecznych 28

1.7.2. Struktura emergencyjna rzeczywistoęci społecznej 29

1.7.3. Pojęcia "struktura społeczna", ",mikrostruktura´" i "poziom rzeczywistości społecznej" 31

1.7.4. Mała grupa społeczna - główny przedmiot badań mikrosocjologii strukturalnej 35

1.8. Przymus i naciski strukturalne jako konstytutywne cechy małej grupy 39

Rozdział 2. Prekursorzy mikrosocjologii wśród klasyków socjologii 41

2.1. Ferdinand Toennies: Gemeinschaft jako prototyp mikrospołecznej sfery zjawisk 42

2.1.1. Więź społeczna jest przeciwieństwem wolności 42

2.1.2. Dominacja jestestw społecznych nad jednostkami 43

2.1.3. Wola czynnikiem konstytutywnym jestestw społecznych 44

2.1.4. Status ontologiczny wspólnoty i społeczeństwa 45

2.1.5. Treść idei wspólnoty 46

2.2. Emile Durkheim: grupa pierwotna jako czynnik podtrzymujący stabilność ludzkiej osobowości 47

2.2.1. Teoretyczne i filozoficzne podstawy socjologii Durkheima - krytyka i obrona 47

2.3. Georg Simmel: wpływ liczebności grupy na jej społeczną formę i na formy interakcji 54

2.3.1. Formy uspołecznienia elementarnych układów strukturalnych 55

2.3.2. Forma a treść uspołecznienia 55

2.3.3. Zabawowa forma uspołecznienia - towarzyskość 56

2.3.4. Hipotezy dotyczące efektu progów towarzyskości 57

2.3.5. Różnice strukturalne między diadami i triadami 59

2.3.6. Dynamika małych i dużych systemów społecznych 62

2.4. Charles H. Cooley: funkcje grupy pierwotnej 64

2.4.1. Status teoretyczny pojęcia grupy pierwotnej 64

2.4.2. Podstawowa teza koncepcji Cooleya 66

2.5. Sigmund Freud: hipoteza o libidinarnej strukturze zbiorowości 67

2.5.1. Mechanizm deindywidualizacji jednostek w zbiorowości 68

2.5.2. Libidinarna struktura zbiorowości 69

2.6. Florian Znaniecki: grupy jako produkt uczestniczących w nich jednostek 73

2.6.1. Koncepcja współczynnika humanistycznego 74

2.6.2. Podstawowe komponenty grupy społecznej 76

2.6.3. Stanowisko ontologiczne Znanieckiego 77

2.6.4. Teoria roli społecznej 78

2.7. Trendy rozwojowe w historii mikrosocjologii 80

2.7.1. Pierwszy okres rozwoju badań mikrosocjologicznych: 1898 - 1905 80

2.7.2. Okres krystalizacji badawczej mikrosocjologii: 1920 - 1930 81

2.7.3. Krystalizacja instytucjonalna mikrosocjologii; stabilizacja badawcza; klasyka mikrosocjologiczna: 1930 - 1945 84

Rozdział 3. Klasyczne teorie i studia empiryczne w mikrosocjologii 86

3.1. Początki szkoły human relations 86

3.1.1. Wstępne rezultaty eksperymentów 86

3.1.2. Odkrycie fundamentalnego znaczenia grup pierwotnych 88

3.1.3. Odkrycie roli systemu wartości w grupie 91

3.1.4. Odkrycie funkcji organizacji społecznej grupy 91

3.1.5. Kwestia racjonalności działań ludzkich 92

3.2. Socjometria Jacoba L. Morena 93

3.2.1. Prekursorzy socjometrii 93

3.2.2. Początki socjometrii 94

3.2.3. Filozofia socjometrii 95

3.2.4. Koncepcja grupy społecznej 97

3.2.5. Atom społeczny 98

3.2.6. Tele 100

3.2.7. Spoistość grup społecznych 101

3.2.8. Struktura socjometryczna 102

3.2.9. Efekt socjodynamiczny 104

3.3. Teoria pola Kurta Lewina i powstałe na jej gruncie koncepcje 105

3.3.1. Główna teza filozofii Lewina 106

3.3.2. Fizyczna teoria pola jako źródło inspiracji koncepcji Lewina 107

3.3.3. Koncepcja całości jako układu dynamicznego 109

3.3.4. Antyredukcjonizm 110

3.3.5. Antyarystotelizm 110

3.3.6. "Klimaty przywództwa" w małych grupach 110

3.4. Hipotezy George'a Homansa dotyczące funkcjonowania małej grupy 114

3.4.1. System wewnętrzny i zewnętrzny 114

3.4.2. Hipotezy teoretyczne (twierdzenia) 115

Część druga. Struktury quasi-grupowe 121

Rozdział 4. Formowanie się i krystalizacja układów statusów 122

4.1. Pozycje i statusy społeczne jako odrębne elementy strukturalne 122

4.1.1. Pozycja, status i rola: ogólny model pojęciowy 123

4.2. Powstanie konfiguracji i układów statusów w małych grupach 125

4.2.1. Kilka wstępnych uwag metateoretycznych 126

4.2.2. Dwa typy czynników statusu 127

4.2.3. Procesy uogólniania statusu 128

4.2.4. Pojawienie sie poziomów oczekiwań 130

4.3. Władza i dominacja w układach statusów 131

4.3.1. Natura statusu 131

4.3.2. Aspekt dominacji w procesie tworzenia stratyfikacji statusów 132

4.3.3. Dominacja i władza jako integralne składniki hierarchii statusów 133

Rozdział 5. Role społeczne i struktury ról 136

5.1. Wewnętrzna struktura roli jednostki 136

5.1.1. Wewnętrzna stratyfikacja roli jednostki 139

5.2. Funkcjonalna i strukturalna autonomia jednostki 140

5.2.1. Rozłam w roli (role distance) 141

5.2.2. Scalenie jednostki z rolą społeczną 143

5.3. Konstelacje i układy ról indywidualnych 145

5.3.1. Zespoły ról społecznych 145

5.3.2. Strukturalne mechanizmy rozładowywania konfliktów i napięć w zespole ról 147

5.3.3. Indywidualne mechanizmy redukowania napięć w roli 149

5.3.4. Komplet statusów 150

5.4. Złożoność zespołu ról a stopień autonomii jednostki 151

Część trzecia. Struktury grupowe bliskiego dystansu - jednostka a naciski strukturalne 154

Rozdział 6. Struktura socjometryczna: struktura afektywna małej grupy 155

6.1. Dwa oblicza struktury socjometrycznej 155

6.2. Czynniki generujące strukturę socjometryczną 158

6.2.1. Potrzeby emocjonalno-afiliacyjne 160

6.2.2. Dystanse międzyludzkie 160

6.2.3. Podobieństwo postaw 161

6.3. Struktura socjometryczna, atrakcyjność interpersonalna, spójność - dystynkcje pojęciowe 162

6.3.1. Spójność i atrakcyjność interpersonalna 163

6.3.2. Głębokie struktury spójności grupowej 168

6.3.3. Atrakcyjność interpersonalna i struktury socjometryczne sensu stricto. Tworzenie się podziałów wewnątrzgrupowych: podgrupy i kliki 172

6.4. Procesy i reguły działania struktur socjometrycznych 178

6.4.1. Wielkość grupy jako czynnik sprzyjający spójności grupowej 178

6.4.2. Zmiany przebiegu komunikacji wewnątrzgrupowej pod wpływem wzrostu spójności 179

6.4.3. Efektywność i produktywność grup spójnych 181

6.4.4. Zdolność grup spójnych do wywierania wpływu na członków i konsekwencje tego zjawiska 183

6.4.5. Przekroczenie bezpiecznego poziomu spójności I: deindywidualizacja jednostek 184

6.4.6. Przekroczenie bezpiecznego poziomu spójności II: syndrom grupowego myślenia 187

6.4.7. Przekroczenie bezpiecznego poziomu spójności III: zintegrowana teoria deindywidualizacji 193

6.4.8. Schizma wewnątrzgrupowa: przekroczenie bezpiecznej granicy podziałów 195

Rozdział 7. Struktura komunikowania się: wolność jednostki a wymogi struktury 200

7.1.1. Pięć typów struktur komunikowania sie 200

7.1. Struktury scentralizowane i zdecentralizowane 203

7.1.2. Efektywność, satysfakcja i rodzaj zadania w strukturach scentralizowanych i zdecentralizowanych 203

7.2. Stopień niezależności pozycji w strukturze komunikowania się 204

7.3. Poziom nasycenia informacyjnego pozycji w strukturze komunikowania się 205

7.3.1. Nasycenie i niezależność jako główne determinanty zachowania grupy 206

7.4. Wpływ zmiennych ponadjednostkowych na sposób działania struktur komunikowania się 208

7.4.1. Wielkość grupy a procesy komunikowania się w grupie 208

7.4.2. Skutki narzucenia grupie nowej struktury komunikowania się 209

7.5. Wpływ indywidualnych charakterystyk członków grupy na struktury komunikowania się 211

7.5.1. Tendencja do dominowania nad innymi a struktura komunikowania się 211

7.5.2. Autorytaryzm jednostek w strukturach komunikowania się 212

Rozdział 8. Struktura przywództwa: wpływ kontekstu strukturalnego na cechy indywidualne jednostki 214

8.1. Odmienne podejścia do badania struktur przywództwa 214

8.1.1. Struktura przywództwa jako rezultat konsensu grupowego 215

8.1.2. Przywództwo i władza - dwie odmienne perspektywy badawcze 216

8.1.3. Niestrukturalistyczne analizy procesów przywództwa 218

8.2. Logika działania struktury przywództwa 220

8.2.1. Parametry sytuacyjne struktury przywództwa 221

8.2.2. Struktura motywacyjna przywódcy 224

8.2.3. Główne prawidłowości działania struktury przywództwa 225

Część czwarta. Dialektyka procesów mikrospołecznych i makrospołecznych 228

Rozdział 9. Teoria wzajemnych relacji między mikrostrukturami i makrostrukturami 229

9.1. Twierdzenie o dwustopniowości procesu komunikowania się 229

9.2. Uszczegółowienie i rozszerzenie twierdzenia o dwustopniowości procesu komunikowania się 232

9.3. Twierdzenie o źródłach dwustopniowości procesu komunikowania się 234

9.4. Twierdzenie o przeciwieństwie wewneętrznej atmosfery i komplementarności funkcji makrostruktur i małych grup społecznych 235

9.5. Twierdzenie dotyczące konfliktu między małymi grupami a szerszym układem makrostrukturalnym 237

9.6. Twierdzenie o zaspokajaniu potrzeb afektywnych przez mikrostruktury 239

9.7. Twierdzenie o związkach i zależnościach między działaniem jednostek i makrostruktur 240

9.8. Wpływ zmiennych "solidarność grupowa", "homogeniczność" i "integracja" na przebieg zależności między mikrostrukturami i makrostrukturami 242

9.9. Wpływ spójności małej grupy na wzajemne zależności między mikrostrukturami i makrostrukturami 245

9.10. Powiązanie zmiennej dotyczącej syndromu grupowego myślenia ze zmienną dotyczącą strukturalno-kontekstowej charakterystyki grupy 246

9.11 Wpływ zmiennej dotyczącej cech strukturalno-kontekstowych małej grupy przy założeniu o niewystępowaniu w niej syndromu grupowego myślenia 248

9.12. Wpływ sprzeczności między małymi grupami na przebieg wzajemnej zależności między mikrostrukturami i makrostrukturami 253

9.13. Wpływ indywidualnej dewiacji na proces dwustopniowego komunikowania się 253

Rozdział 10. W kierunku mikrosocjologii strukturalnej. Zakończenie 255

10.1. Mikrostruktura - emergentna struktura dalekiego dystansu 256

10.1.1. Źródła teoretyczne SYMLOG-u 256

10.1.2. Wstępne tezy i założenia teorii struktury dalekiego dystansu 257

10.2. Polaryzacja mikrostruktury 263

Bibliografia 265

Indeks nazwisk 295