"Pedagogika specjalna t.2"

Spis treści

ROZDZIAŁ 1. Niepełnosprawności fizyczno-ruchowe oraz specjalne potrzeby zdrowotne 12

Z WŁASNEJ PERSPEKTYWY. Hura! Hura! Hura! Niech żyje Bethany! 12

Czego się dowiesz? 13

Szanse na lepszą przyszłość 14

1.1. Definicja niepełnosprawności fizyczno-ruchowych i specjalnych potrzeb zdrowotnych 15

1.1.1. Jakie są dwie główne grupy dziecięcych niepełnosprawności ruchowych? 17

1.1.2. Jakie są grupy uczniów ze specjalnymi potrzebami zdrowotnymi? 24

1.1.3. Jak diagnozuje się dzieci z ADHD? 32

1.1.4. Jakie są konsekwencje tych niepełnosprawności? 34

1.2. Rys historyczny 36

1.3. Rozpowszechnienie 39

1.4. Przyczyny i zapobieganie 40

1.4.1. Co powoduje zaburzenia fizyczno-ruchowe? 40

1.4.2. Jak można zapobiec niepełnosprawnościom fizyczno-ruchowym i specjalnym potrzebom zdrowotnym? 43

1.5. Charakterystyka niepełnosprawności fizyczno-ruchowych i specjalnych potrzeb zdrowotnych 45

1.5.1. Jakie czynniki mają wpływ na przebieg i efekty uczenia się tych dzieci? 46

1.5.2. Jakie bariery fizyczne wpływają na warunki w klasie i w szkole? 49

1.6. Edukacja we wczesnym dzieciństwie 52

1.7. Edukacja w szkole podstawowej i średniej 53

1.7.1. Jak dostosować proces nauczania do potrzeb uczniów z niepełnosprawnościami fizyczno-ruchowymi oraz specjalnymi potrzebami zdrowotnymi? 53

1.7.2. Jak dostosować środowisko szkolne do potrzeb tych uczniów? 55

1.8. Współpraca na rzecz włączania 57

1.8.1. Jaka jest rola nauczyciela w medycznej opiece nad dzieckiem? 58

1.8.2. Jak włączać tych uczniów w zajęcia rekreacyjne i inne zajęcia nadprogramowe? 59

1.9. Przygotowanie do dorosłego życia 60

1.10. Rodziny 62

1.11. Technologie wspomagające kształcenie 64

1.11.1. Jaki jest wpływ technologii wspomagających na życie osób z niepełnosprawnościami fizycznymi lub specjalnymi potrzebami zdrowotnymi? 64

1.11.2. Jaki jest wpływ bioniki i robotyki na życie ludzi z niepełnosprawnościami fizycznymi? 66

Podsumowanie 67

Dodatkowe źródła informacji 68

ROZDZIAŁ 2. Niepełnosprawność słuchowa 72

Z WŁASNEJ PERSPEKTYWY. Znalazłam drogę w świecie słyszących 72

Czego się dowiesz? 73

Szanse na lepszą przyszłość 74

2.1. Definicja głuchoty i niedosłuchu 76

2.1.1. Jakie są dwa typy niedosłuchu i czym się one różnią? 79

2.1.2. Jakie są metody wykrywania niedosłuchu? 80

2.1.3. Jakie są konsekwencje tej niepełnosprawności? 84

2.2. Rys historyczny 85

2.3. Rozpowszechnienie 87

2.4. Przyczyny i zapobieganie 88

2.4.1. Co może być przyczyną uszkodzenia słuchu? 88

2.4.2. Czy niektórym uszkodzeniom słuchu można zapobiec lub je skorygować? 91

2.5. Charakterystyka niepełnosprawności słuchowej 95

2.5.1. Jak kultura Głuchych wpływa na życie tych osób? 96

2.5.2. Jaki jest wpływ głuchoty i niedosłuchu na osiągnięcia uczniów w nauce? 97

2.5.3. Jak utrata słuchu wpływa na umiejętności mowy? 99

2.6. Edukacja we wczesnym dzieciństwie 100

2.7. Edukacja w szkole podstawowej i średniej 102

2.7.1. Jakie modyfikacje sposobów i warunków nauczania są potrzebne uczniom niedosłyszącym? 103

2.7.2. Jakie specjalne metody nauczania opracowane zostały dla uczniów niesłyszących? 105

2.7.3. Jakie umiejętności wymagają specjalnej uwagi? 106

2.8. Współpraca na rzecz włączania 107

2.8.1. Jakie środowisko nauczania jest najmniej ograniczające dla uczniów niesłyszących i niedosłyszących? 108

2.8.2. Jak powinna przebiegać współpraca nauczycieli z tłumaczami? 110

2.9. Przygotowanie do dorosłego życia 111

2.9.1. Z jakich możliwości kształcenia wyższego korzystają uczniowie niesłyszący i niedosłyszący? 112

2.10. Rodziny 113

2.9.2. Jakie bariery pokonywać muszą ludzie niesłyszący? 113

2.11. Technologie wspomagające kształcenie 114

2.11.1. Czym są urządzenia wspomagające słyszenie? 115

2.11.2. Jakie korzyści czerpią ludzie niesłyszący z używania urządzeń telekomunikacyjnych? 117

2.11.3. Jakie korzyści mogą przynieść studentom niesłyszącym skomputeryzowane translacje mowy na tekst? 120

Podsumowanie 121

2.11.4. Czym są urządzenia alarmujące? 121

Dodatkowe źródła informacji 123

ROZDZIAŁ 3. Niepełnosprawność wzrokowa 126

Z WŁASNEJ PERSPEKTYWY. Droga do profesjonalizmu 126

Czego się dowiesz? 128

Szanse na lepszą przyszłość 129

3.1. Definicja niepełnosprawności wzrokowej 130

3.1.1. Jakie są rodzaje niepełnosprawności wzrokowej? 132

3.1.2. Jak diagnozowana jest niepełnosprawność wzrokowa? 134

3.1.3. Jakie są konsekwencje tej niepełnosprawności? 136

3.2. Rys historyczny 138

3.3. Rozpowszechnienie 140

3.4. Przyczyny i zapobieganie 140

3.5. Charakterystyka niepełnosprawności wzrokowej 141

3.6. Edukacja we wczesnym dzieciństwie 144

3.6.1. Dlaczego w wychowaniu przedszkolnym ważna jest zabawa? 145

3.6.2. Czy kształcenie umiejętności umożliwiających niezależne życie jest ważnym elementem programów nauczania? 145

3.7. Edukacja w szkole podstawowej i średniej 146

3.7.1. Jak uczniowie z niepełnosprawnością wzrokową uczą się czytać i pisać? 146

3.7.2. Jak osoby z niepełnosprawnością wzrokową uczą się samodzielnego poruszania się? 153

3.8. Współpraca na rzecz włączania 155

3.9. Przygotowanie do dorosłego życia 157

3.9.1. Czy uczniom z niepełnosprawnością wzrokową udaje się wejść na rynek pracy? 157

3.9.2. Czy osoby z niepełnosprawnością wzrokową mają dostęp do kultury i rekreacji? 159

3.10. Rodziny 160

3.11. Technologie wspomagające kształcenie 161

3.11.1. Urządzenia wspomagające wzrok 161

3.11.2. Urządzenia dźwiękowe 162

3.11.3. Urządzenia dotykowe 163

Podsumowanie 164

Dodatkowe źródła informacji 165

ROZDZIAŁ 4. Zaburzenia emocjonalne i/lub zaburzenia zachowania 169

Z WŁASNEJ PERSPEKTYWY. Z wieży z kości słoniowej – do szkoły 169

Czego się dowiesz? 171

Szanse na lepszą przyszłość 172

4.1. Definicje zaburzeń emocjonalnych i/lub zaburzeń zachowania 173

4.1.1. Jakie są rodzaje zaburzeń emocjonalnych i/lub zaburzeń zachowania? 175

4.1.2. Czy pewne grupy uczniów są wyłączone z edukacji specjalnej? 180

4.1.3. Jak diagnozuje się zaburzenia emocjonalne i/lub zaburzenia zachowania? 181

4.1.4. Jakie są konsekwencje tej niepełnosprawności? 182

4.2. Rys historyczny 183

4.3. Rozpowszechnienie 185

4.4. Przyczyny i zapobieganie 186

4.4.1. Co może powodować zaburzenia emocjonalne i/lub zaburzenia zachowania? 186

4.4.2. Jak można zapobiegać i leczyć zaburzenia emocjonalne i/lub zaburzenia zachowania? 188

4.5. Charakterystyka zaburzeń emocjonalnych i/lub zaburzeń zachowania 192

4.5.1. Jaki jest wpływ tej niepełnosprawności na umiejętności społeczne? 192

4.5.2. Jak rówieśnicy postrzegają takich uczniów? 193

4.6. Edukacja we wczesnym dzieciństwie 196

4.5.3. W jaki sposób zaburzenia emocjonalne i/lub zaburzenia zachowania wpływają na to, jak uczniowie radzą sobie z nauką? 196

4.7. Edukacja w szkole podstawowej i średniej 199

4.7.1. Jakie są kluczowe elementy efektywnych programów? 201

4.7.2. Czy kara to skuteczny rodzaj interwencji? 206

4.7.3. Jaki jest związek między zaburzeniami emocjonalnymi i/lub zaburzeniami zachowania a przestępczością, systemem sprawiedliwości dla nieletnich i przemocą w szkole? 207

4.8. Współpraca na rzecz włączania 209

4.8.1. Gdzie uczą się uczniowie z zaburzeniami emocjonalnymi i/lub zaburzeniami zachowania? 210

4.8.2. Jak społeczność lokalna może przyczynić się do poprawy sytuacji uczniów z zaburzeniami emocjonalnymi i/lub zaburzeniami zachowania? 211

4.9. Przygotowanie do dorosłego życia 212

4.9.1. Jakie wyniki osiągają uczniowie z zaburzeniami emocjonalnymi i/lub zaburzeniami zachowania? 212

4.9.2. Jakie znaczenie dla uczniów ma rozwijanie umiejętności samostanowienia? 213

4.10. Rodziny 214

4.10.1. Jak ułatwić rodzinom kontakt z systemem psychologicznej i psychiatrycznej opieki zdrowotnej? 215

4.10.2. Jak może wpływać na dzieci opieka zastępcza? 215

4.11. Technologie wspomagające kształcenie 216

Podsumowanie 217

Dodatkowe źródła informacji 219

ROZDZIAŁ 5. Edukacja specjalna dzieci pochodzących ze środowisk wielokulturowych i dwujęzycznych 223

Z WŁASNEJ PERSPEKTYWY. Tanto, tanto, Karisa 223

Czego się dowiesz? 225

Szanse na lepszą przyszłość 226

5.1. Definicja wielokulturowej i dwujęzycznej edukacji specjalnej 227

5.1.1. Jak rząd federalny klasyfikuje ludzi pochodzących z różnych środowisk kulturowych i językowych? 228

5.1.2. Jakich uczniów uznaje się za zróżnicowanych kulturowo? 229

5.1.3. Kim są uczniowie zróżnicowani językowo? 229

5.1.4. Kim są uczniowie rdzenni? 230

5.1.5. Jak rzetelniej diagnozować zróżnicowanych kulturowo lub językowo uczniów z niepełnosprawnościami? 231

5.2. Rys historyczny 234

5.1.6. Jakie są konsekwencje błędnego diagnozowania niepełnosprawności u uczniów zróżnicowanych kulturowo i językowo? 234

5.3. Rozpowszechnienie 237

5.3.1. Ilu jest uczniów zróżnicowanych kulturowo i językowo? 237

5.3.2. Czy uczniowie zróżnicowani kulturowo są nadreprezentowani w nauczaniu specjalnym? 240

5.3.3. Czy uczniowie zróżnicowani kulturowo są niedoreprezentowani w kształceniu uczniów wybitnie zdolnych? 241

5.4. Przyczyny i sposoby zapobiegania niepełnosprawności u uczniów pochodzących ze środowisk zróżnicowanych kulturowo i językowo 242

5.4.1. Co decyduje o tym, że u uczniów ze środowisk zróżnicowanych kulturowo i językowo istnieje większe ryzyko wystąpienia niepełnosprawności? 242

5.4.2. Co decyduje o tym, że u uczniów ze środowisk zróżnicowanych kulturowo i językowo istnieje większe ryzyko błędnego rozpoznania niepełnosprawności? 246

5.4.3. Jak można zapobiegać zjawisku nadreprezentowania i niedoreprezentowania uczniów pochodzących ze środowisk wielokulturowych i dwujęzycznych w edukacji specjalnej dla uczniów z niepełnosprawnościami i wybitnie zdolnych? 247

5.5. Charakterystyka zróżnicowania kulturowego i językowego 250

5.5.1. Jaka jest różnica między zaburzeniami językowymi a zróżnicowaniem językowym? 250

5.5.2. Jak różnice kulturowe mogą prowadzić do błędnego rozpoznania u ucznia zaburzeń emocjonalnych i/lub zaburzeń zachowania oraz ADHD? 253

5.6. Edukacja we wczesnym dzieciństwie 255

5.7. Edukacja w szkole podstawowej i średniej 256

5.7.1. Jak wspierać dydaktycznie dzieci uczące się języka angielskiego? 256

5.7.2. Co zrobić, by szkoły stały się bardziej odpowiedzialne za wyniki w nauce osiągane przez dzieci pochodzące z różnych środowisk kulturowych i językowych? 261

5.8. Współpraca na rzecz włączania 263

5.9. Przygotowanie do dorosłego życia 265

5.10. Rodziny 266

5.10.1. Dlaczego wielu rodzinom uczniów zróżnicowanych kulturowo zarzuca się brak zainteresowania edukacją swych dzieci? 267

5.10.2. Jak pedagodzy mogą zwiększyć uczestnictwo rodzin zróżnicowanych kulturowo w edukacji ich dzieci i życiu szkoły? 268

5.11. Technologie wspomagające kształcenie 269

Podsumowanie 270

Dodatkowe źródła informacji 272

ROZDZIAŁ 6. Wybitne zdolności i rozwijanie talentów 275

Z WŁASNEJ PERSPEKTYWY. Co mówią dzieci wybitnie zdolne o swoim samopoczuciu, zajęciach i znaczeniu terminu wybitnie zdolny? 275

Czego się dowiesz? 276

Szanse na lepszą przyszłość 277

6.1. Definicja wybitnych zdolności i talentów 279

6.1.1. Co oznaczają terminy wybitnie zdolny i rozwój talentu? 279

6.1.2. Jak diagnozuje się uczniów wybitnie zdolnych – a jak powinno się ich diagnozować? 282

6.1.3. Jakie są konsekwencje edukacyjne posiadania szczególnych zdolności lub talentów? 284

6.2. Rys historyczny 285

6.3. Rozpowszechnienie 287

6.4. Przyczyny: czynniki, które wspomagają lub utrudniają rozwój wybitnych zdolności 288

6.5. Charakterystyka wybitnych zdolności 291

6.5.1. Czy niektóre cechy uczniów wybitnie zdolnych wymagają szczególnej uwagi nauczycieli? 292

6.5.2. Czy istnieją podgrupy uczniów wybitnie zdolnych, które wymagają szczególnej uwagi? 293

6.6. Edukacja we wczesnym dzieciństwie 302

6.7. Edukacja w szkole podstawowej i średniej 303

6.7.1. Na czym polegają dwa główne podejścia stosowane w edukacji uczniów wybitnie zdolnych? 303

6.7.2. Opcje świadczenia usług stosowane w kształceniu uczniów wybitnie zdolnych 308

6.8. Współpraca na rzecz włączania 309

6.9. Przygotowanie do dorosłego życia 311

6.9.1. Co zrobić, aby więcej osób wybitnie zdolnych i utalentowanych osiągnęło sukces? 312

6.10. Rodziny 313

6.11. Technologie wspomagające kształcenie 314

Podsumowanie 315

Dodatkowe źródła informacji 316

ROZDZIAŁ 7. Pedagogika specjalna i system kształcenia osób z niepełnosprawnościami w Polsce (Anna Firkowska-Mankiewicz, Grzegorz Szumski) 320

7.1. Geneza polskiej pedagogiki specjalnej 320

7.2. Zakres pedagogiki specjalnej 323

7.2.1. Podmioty pedagogiki specjalnej 324

7.2.2. Przedmioty pedagogiki specjalnej 326

7.3. Formy oddziaływań stosowanych w pedagogice specjalnej 331

7.4. Idea integracyjnego kształcenia i edukacji włączającej w polskiej pedagogice specjalnej 332

7.5. System kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 334

7.5.1. Zasada powszechności nauczania 334

7.5.2. Orzekanie o potrzebie kształcenia specjalnego 335

7.5.3. Formy organizacyjne kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami 338

7.5.4. Środki modernizacji polskiego systemu kształcenia specjalnego 341

7.5.5. Ocena jakości systemu kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami w Polsce 344

7.6. Uwagi końcowe 347

Bibliografia 348

Indeks osób 390

Indeks rzeczowy 401