"Pielęgniarstwo. Podręcznik dla studiów medycznych"

Spis treści

Rozdział 1. Zdrowie i opieka nad zdrowiem człowieka - Stefania Poznańska 16

1.1. Cele operacyjne rozdziału 16

1.2. Zdrowie człowieka 16

1.3. Złożone uwarunkowania zdrowia i rozwoju człowieka 20

1.4. Promocja zdrowia u podstaw transformacji opieki nad zdrowiem człowieka 25

1.5. Współczesne programowanie „Zdrowia dla wszystkich” i pielęgniarstwo 30

Rozdział 2. Pielęgniarka w opiece nad zdrowiem - Stefania Poznańska 40

2.1. Cele operacyjne rozdziału 40

2.2. Wybór zawodu 40

2.3. Pielęgnowanie, pielęgniarka i pielęgniarstwo w przeszłości 42

2.4. Pielęgniarka i pielęgniarstwo – rola zawodowa, misja i funkcje współcześnie 46

2.5. Praktyka zawodowa pielęgniarek 51

2.6. Kształcenie pielęgniarek i jego tendencje rozwojowe 53

Rozdział 3. Filozoficzne i etyczno-deontologiczne podstawy pracy pielęgniarki - Irena Wrońska 58

3.1. Cele operacyjne rozdziału 58

3.2. Pojęcie filozofii człowieka i jej przedmiot 59

3.3. Wybrane koncepcje filozofii człowieka 60

3.4. Wpływ wybranych koncepcji filozofii człowieka na kształtowanie się myśli naukowej współczesnego pielęgniarstwa 63

3.4.1. Modele opieki uwzględniające zaspokajanie potrzeb bytowych człowieka 63

3.4.2. Modele opieki uwzględniające rozwój osobowościowy podopiecznych 64

3.4.3. Modele opieki uwzględniające stosunki międzyludzkie pielęgniarka–podopieczny 65

3.4.4. Modele rozpatrujące opiekę pielęgniarską w aspekcie systemowym 65

3.4.5. Modele opieki uwzględniające oddziaływanie pól energetycznych 66

3.5. Podstawowe pojęcia dotyczące moralności 67

3.5.1. Pojęcia moralności, normy moralnej, morale, etosu 67

3.5.2. Nauki o moralności 68

3.5.3. Podstawowe nurty i twierdzenia etyki normatywnej 69

3.5.3.1. Podstawowe twierdzenia etyki niezależnej 69

3.5.3.2. Podstawowe twierdzenia etyki chrześcijańskiej 71

3.6. Rodowód etyczny polskiego pielęgniarstwa 72

3.7. Etyka zawodowa pielęgniarstwa – jej przedmiot i funkcje 74

3.8. Kodeksy deontologiczne współczesnej pielęgniarki 77

3.9. Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek 81

3.10. Problemy i dylematy etyczne pracy pielęgniarek 82

3.10.1. Proces rozwiązywania dylematów etycznych 84

Rozdział 4. Komunikowanie się w relacjach pielęgniarka–pacjent oraz we współpracy zespołowej - Stefania Poznańska 88

4.1. Cele operacyjne rozdziału 88

4.2. Relacje międzyludzkie i komunikowanie się 89

4.3. Relacje terapeutyczne pielęgniarka–pacjent 91

4.4. Komunikowanie się terapeutyczne pielęgniarka–pacjent 97

4.5. Sprawności techniczne w komunikowaniu się terapeutycznym pielęgniarka–pacjent 101

4.6. Niewłaściwości i błędy w komunikowaniu się terapeutycznym pielęgniarka–pacjent 105

4.7. Trudności w nawiązywaniu terapeutycznej relacji i komunikowaniu się z pacjentem 108

4.8. Współpraca zespołowa – we współczesnej opiece nad zdrowiem 110

Rozdział 5. Pielęgniarstwo, jego naukowość oraz istota - Stefania Poznańska 114

5.1. Cele operacyjne rozdziału 114

5.2. Pielęgniarstwo i jego złożoność 115

5.3. Naukowość pielęgniarstwa 117

5.4. Założenia teoretyczne pielęgniarstwa 118

5.4.1. Wielki model pielęgniarstwa Florence Nightingale 118

5.4.2. Teoria pielęgniarstwa Hildegard Peplau 121

5.4.3. Teoria pielęgniarstwa Virginii Henderson 122

5.4.4. Teorie pielęgniarstwa Dorothei Orem 125

5.4.5. Model pielęgniarstwa transkulturowego Madelaine Leininger 135

5.5. Troska jako istota pielęgniarstwa 137

Rozdział 6. Podstawy i założenia zindywidualizowanego pielęgnowania - Jolanta Górajek-Jóźwik 141

6.1. Cele operacyjne rozdziału 141

6.2. Pielęgniarstwo, pielęgnowanie – założenia indywidualizacji opieki nad pacjentem i środowiskiem 141

6.2.1. Pielęgnowanie wykorzystujące teorie (modele) pielęgniarstwa 144

6.2.2. Pielęgnowanie wykorzystujące Primary Nursing 145

6.2.3. Pielęgnowanie wykorzystujące proces pielęgnowania 146

6.3. Istota procesu pielęgnowania 151

6.3.1. Pielęgnowanie skierowane na człowieka i środowisko 151

6.3.2. Pielęgnowanie ukierunkowane na zdrowie 152

6.4. Struktura procesu pielęgnowania – etapy i fazy 153

6.4.1. Etap I. Rozpoznanie stanu podmiotu opieki i środowiska 154

6.4.1.1. Faza l. Gromadzenie danych 154

6.4.1.2. Faza 2. Analizowanie, syntetyzowanie danych 162

6.4.1.3. Faza 3. Formułowanie rozpoznania pielęgniarskiego 163

6.4.2. Etap II. Planowanie pielęgnowania 167

6.4.2.1. Faza 1. Formułowanie celów opieki 167

6.4.2.2. Faza 2. Dobieranie osób, działań, sprzętu do zadań 168

6.4.2.3. Faza 3. Formułowanie planu opieki 169

6.4.3. Etap III. Realizowanie planu pielęgnowania 170

6.4.3.1. Faza 1. Przygotowanie dawcy opieki 170

6.4.4. Etap IV. Ocenianie wyników pielęgnowania 171

6.4.3.2. Faza 2. Przygotowanie biorcy opieki 171

6.4.4.1. Faza 1. Analizowanie wyników 172

6.4.4.2. Faza 2. Formułowanie oceny 172

6.5. Charakter procesu pielęgnowania 174

6.5.1. Komunikowanie się w procesie pielęgnowania – zakres i charakter 175

6.5.1.1. Formy komunikowania się w procesie pielęgnowania 177

6.5.1.2. Dokumentacja i zasady dokumentowania w procesie pielęgnowania 178

Rozdział 7. Zagadnienia organizacji pracy pielęgniarskiej - Helena Lenartowicz 186

7.1. Cele operacyjne rozdziału 186

7.2. System organizacyjny 186

7.2.1. Podstawowe założenia podejścia systemowego 187

7.2.2. Misja, zamierzenia, cel 190

7.2.3. Kierowanie, zarządzanie, przywództwo 191

7.2.4. Grupa, zespół, praca zespołowa 192

7.2.5. Funkcje kierownicze 195

7.3. Organizacja pielęgniarskiego stanowiska pracy 199

7.3.1. Stanowisko pracy, elementy składowe 199

7.3.2. Nazwa stanowiska, miejsce w strukturze, więzi 199

7.3.3. Cele, proces pracy 200

7.3.4. Podział pracy na zespołowym stanowisku 202

7.3.5. Czas pracy, obciążenie fizyczno-psychiczne, przerwy w pracy 204

7.3.6. Ocenianie pracy 207

7.3.7. Obsada stanowiska pracy 210

7.3.8. Obsługa stanowiska pracy 212

7.4. Jakość opieki zdrowotnej 213

7.4.1. Współczesne podejście do jakości 214

7.4.2. Proces doskonalenia jakości 216

Rozdział 8. Działalność pedagogiczna pielęgniarki - Wiesława Ciechaniewicz 229

8.2. Istota działalności pedagogicznej w zawodzie pielęgniarki 229

8.l. Cele operacyjne rozdziału 229

8.2.1. Działalność pedagogiczna wśród zadań zawodowych pielęgniarki 229

8.2.2. Funkcja wychowawcza w zawodzie pielęgniarki 230

8.2.3. Funkcja kształcenia w zawodzie pielęgniarki 233

8.3. Istota oddziaływań pedagogicznych w pielęgnowaniu 234

8.3.1. Oddziaływania wychowawcze 234

8.3.2. Proces nauczania i uczenia się 237

8.3.3. Proces kształtowania umiejętności 239

8.3.4. Ogólne zasady postępowania w działalności pedagogicznej realizowanej przez pielęgniarkę 239

8.4. Formy organizacyjne stosowane w wychowaniu, nauczaniu i uczeniu się 240

8.5. Metody wychowania, nauczania i uczenia się 242

8.5.1. Metody wychowania 242

8.5.2. Metody nauczania 243

8.5.3. Metody uczenia się 246

8.6. Środki dydaktyczne ułatwiające nauczanie i uczenie się 249

8.7. Edukacja pacjenta 250

8.7.1. Edukacja pacjenta – definicja pojęcia 250

8.7.2. Planowanie edukacji pacjenta 251

8.7.2.1. Ocena stanu i sytuacji pacjenta na potrzeby planowania edukacji 252

8.7.2.2. Określenie celów edukacji 252

8.7.2.3. Dobór treści edukacji 254

8.7.2.4. Planowanie form, metod i środków dydaktycznych 257

8.7.3. Ocena rezultatów edukacji pacjenta 258

8.7.4. Uwarunkowania realizacji edukacji pacjenta 258

8.8. Proces przygotowania opiekunów do opieki nieprofesjonalnej – zadania pielęgniarki 259

Rozdział 9. Charakterystyka warunków i metod pracy pielęgniarki w wybranych zakładach opieki zdrowotnej - Kazimiera Zahradniczek, Anna Majda 263

9.l. Cele operacyjne rozdziału 263

9.2. Wyjaśnienie podstawowych pojęć 264

9.3. Zakład opieki zdrowotnej 265

9.3.1. Szpital 265

9.3.2. Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy 267

9.3.3. Przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia 269

9.3.4. Dom pomocy społecznej 270

9.4. Prawa pacjenta 274

9.4.1. Wprowadzenie 274

9.4.2. Prawa pacjenta w ustawodawstwie polskim 275

9.4.3. Prawa pacjenta w Europie na podstawie Deklaracji Promocji Praw Pacjenta Światowej Organizacji Zdrowia 277

9.5. Przyjęcie pacjenta do szpitala i na oddział. Wypisanie pacjenta ze szpitala 282

9.6. Bezpieczne otoczenie 284

9.7. Oddychanie 285

9.8. Odżywianie 302

9.9. Wydalanie 321

9.10. Utrzymanie właściwej temperatury ciała 323

9.11. Czystość pacjenta 325

9.11.1. Higiena i pielęgnacja jamy ustnej 326

9.11.2. Utrzymanie ciała w czystości 328

9.12. Wygoda pacjenta 334

9.13. Pomoc przy zmianie pozycji i poruszaniu się 345

9.14. Wypoczynek 364

9.15. Zagadnienia dotyczące sfery seksualnej 366

Rozdział 10. Udział pielęgniarki w procesie diagnozowania i leczenia - Anna Majda, Kazimiera Zahradniczek 369

10.1. Cele operacyjne rozdziału 369

10.2. Zasady wykonywania zleceń 369

10.3. Udział pielęgniarki w badaniu pacjentów 389

10.3.1. Badania ogólne fizykalne 390

10.3.2. Badania ogólne dodatkowe 397

10.3.3. Badania pomocnicze 403

10.3.4. Badania specjalistyczne 419

10.4. Podstawowe zasady przygotowania i podawania leków 424

10.4.1. Podawanie leków przez przewód pokarmowy 426

10.4.2. Podawanie leków przez układ oddechowy 429

10.4.3. Podawanie leków przez błonę śluzową 441

10.4.4. Podawanie leków przez skórę 442

10.4.5. Podawanie leków drogą dotkankową przez wstrzyknięcia 448

10.5. Udział pielęgniarki w usprawnianiu pacjentów 470

Rozdział 11. Pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami podstawowych układów, narządów i zmysłów - Kazimiera Zahradniczek, Anna Majda 478

11.1. Cele operacyjne rozdziału 478

11.2. Pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu termoregulacji 478

11.2.1. Gromadzenie informacji o pacjencie z podwyższoną temperaturą ciała 481

11.2.1.1. Określenie stanu fizycznego 481

11.2.1.2. Określenie stanu psychicznego 482

11.2.1.3. Określenie stanu społecznego 483

11.2.1.4. Wykonywanie pomiarów 483

11.2.2. Formułowanie diagnozy pielęgniarskiej 486

11.2.1.5. Analiza dokumentacji 486

11.3. Pielęgnowanie pacjentów ze zmianami na skórze 490

11.3.1. Gromadzenie informacji o pacjencie 491

11.3.1.1. Określenie stanu fizycznego 491

11.3.1.2. Określenie stanu psychicznego 504

11.3.1.3. Określenie stanu społecznego 504

11.3.2. Formułowanie diagnozy pielęgniarskiej 505

11.3.1.4. Wykonywanie pomiarów 505

11.3.1.5. Analiza dokumentacji 505

11.3.3. Udział pielęgniarki w wykonywanych badaniach diagnostycznych i leczeniu 517

11.3.4. Profilaktyka chorób ze zmianami na skórze 517

11.4. Pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu pracy serca, układu krążenia oraz układu oddechowego 518

11.4.1. Gromadzenie informacji o pacjencie 518

11.4.1.1. Określenie stanu fizycznego 518

11.4.1.2. Określenie stanu psychicznego 532

11.4.1.3. Określenie stanu społecznego 532

11.4.1.4. Wykonywanie pomiarów 533

11.4.2. Formułowanie diagnozy pielęgniarskiej 538

11.4.1.5. Analiza dokumentacji 538

11.5. Pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu pokarmowego 545

11.5.1. Gromadzenie informacji o pacjencie 546

11.5.1.1. Określenie stanu fizycznego 546

11.5.1.2. Określenie stanu psychicznego 553

11.5.1.3. Określenie stanu społecznego 553

11.5.2. Formułowanie diagnozy pielęgniarskiej 554

11.5.1.4. Wykonywanie pomiarów 554

11.5.1.5. Analiza dokumentacji 554

11.6. Pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu moczowego 559

11.6.1. Gromadzenie informacji o pacjencie 560

11.6.1.1. Określenie stanu fizycznego 560

11.6.1.2. Określenie stanu psychicznego 565

11.6.1.3. Określenie stanu społecznego 566

11.6.2. Formułowanie diagnozy pielęgniarskiej 567

11.6.1.4. Wykonywanie pomiarów 567

11.6.1.5. Analiza dokumentacji 567

11.7. Pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu nerwowego 573

11.7.1. Gromadzenie informacji o pacjencie 573

11.7.1.1. Określenie stanu fizycznego – objawy neurologiczne 573

11.7.1.2. Określenie stanu psychicznego 578

11.7.1.3. Określenie stanu społecznego 581

11.7.1.4. Wykonywanie badań 581

11.7.2. Problemy pielęgnacyjne 586

11.8. Pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu narządów zmysłu wzroku i słuchu 591

11.8.1. Pielęgnowanie pacjenta z upośledzonym wzrokiem i niewidomego 591

11.8.2. Pielęgnowanie pacjenta źle słyszącego i z całkowitą utratą słuchu 593

Rozdział 12. Zasady pielęgnowania pacjentów w wybranych stanach - Wiesława Ciechaniewicz, Maria Pieniążek 597

12.1. Cele operacyjne rozdziału 597

12.2. Ogólne zasady postępowania – znaczenie w profesjonalnym pielęgnowaniu 597

12.3. Człowiek ciężko chory 598

12.3.1. Określenie stanu 598

12.3.2. Dane o stanie pacjenta istotne w planowaniu pielęgnowania 599

12.3.3. Problemy opiekuńcze i cele pielęgnowania 600

12.3.4. Zasady pielęgnowania człowieka ciężko chorego 601

12.4. Człowiek w stanie nagłego zagrożenia życia 603

12.4.1. Określenie stanu 603

12.4.2. Dane o stanie pacjenta istotne w rozpoznaniu nagłego zagrożenia życia 604

12.4.3. Zasady postępowania w stanach zagrożenia życia 605

12.5. Człowiek nieprzytomny 606

12.5.1. Określenie stanu 606

12.5.2. Dane o stanie pacjenta istotne w planowaniu pielęgnowania 607

12.5.3. Problemy opiekuńcze i cele pielęgnowania 608

12.5.4. Zasady pielęgnowania chorego nieprzytomnego 608

12.6. Człowiek cierpiący z powodu bólu 611

12.6.1. Określenie stanu 611

12.6.2. Dane o stanie pacjenta istotne w planowaniu pielęgnowania 615

12.6.3. Problemy opiekuńcze i cele pielęgnowania 620

12.6.4. Zasady pielęgnowania człowieka cierpiącego z powodu bólu 621

12.7. Człowiek przewlekle chory 623

12.7.1. Określenie stanu 623

12.7.2. Dane o stanie pacjenta istotne w planowaniu pielęgnowania 625

12.7.3. Problemy opiekuńcze i cele pielęgnowania 625

12.7.4. Zasady pielęgnowania człowieka przewlekle chorego 626

12.8. Człowiek chory o niepomyślnym rokowaniu 628

12.8.1. Określenie stanu 628

12.8.2. Dane o stanie chorego istotne w planowaniu pielęgnowania 628

12.8.3. Problemy opiekuńcze i cele pielęgnowania 629

12.9. Chory umierający 630

12.8.4. Zasady pielęgnowania chorego o niepomyślnym rokowaniu 630

12.9.1. Określenie stanu 630

12.9.2. Dane o stanie pacjenta istotne w sprawowaniu opieki 631

12.9.3. Problemy opiekuńcze i cele pielęgnowania 632

12.9.4. Zasady opieki i pielęgnowania człowieka umierającego 634

12.9.5. Formy opieki nad człowiekiem umierającym 635

12.10. Ogólne zasady pielęgnowania pacjentów w wybranych stanach wymagających profesjonalnego pielęgnowania 636

Skorowidz 641