Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Społeczneaspektytransformacjiwwojewództwieśląskim
poladostępnychznaczeń,wramachktórychbędąsięformowaćtożsamości
społeczne.Dążeniedodominacjiokreślonychdyskursówspołecznych—tym
samymmożliwościkształtowaniasiękonkretnychtożsamości—nazywasię
Dprojektamihegemonicznymi”.Wtakiejperspektywiekoncepcjastruktury
klasowejiklasowejtożsamościjesttylkojednymzmożliwychdyskursów,
tj.sposobówwiązaniastosunkówspołecznych,imożebyćtraktowanajako
—krytykowanyprzezautorów—Dprojekthegemoniczny”.
KoncepcjadyskursuErnestaLaclauiChantalMoufebudziwielezastrze-
żeń
11
.Głównympowodemrozwijaniatakiejwłaśniekoncepcjidyskursu
jestpróbalikwidacjiprzedmiotowegotraktowaniaspołeczeństwa.Skrajna
awersjawobecjakichkolwiekformesencjalistycznegopodejścia.DNiemoż-
nośćspołeczeństwa”gwarantujebowiembrakmożliwościrozwojuwiedzy
ożyciuspołecznym,traktowanymjakoobszarjakiegokolwiekzdeterminowa-
nia.Brakdeterminowaniazewnętrznegowobecprocesupraktykispołecznej
mabyć—wopiniiautorów—najlepszągwarancjązabezpieczającąprzed
autorytaryzmemipodstawąbudowyprojekturadykalnejpolitykidemokra-
tycznej.
ZbliżonąkrytykęesencjalizmuproponujetakżeRogersBrubaker.Jego
zdaniemgrupyspołeczne—szczególnąuwagęzwracanagrupyetniczne,ale
odnosisiętotakżedoklasspołecznych12—niesąrealnieistniejącymicało-
ściami,leczsposobempatrzenianarzeczywistośćspołeczną.Grupyrozumie
onjakoprzypadkowe,warunkowewydarzenia(contingentevents):coś,cosię
permanentniekrystalizujeirozwija,ijestefektempraktykkategoryzacyjnych.
Grupyistniejątylkodziękiwielościdziałańklasyfikacyjnych,kategoryzacyj-
nychiidentyfikujących,odtwarzanychdzieńpodniu.Sąwięchistorycznie
przypadkoweizmienne.Badaczpowinienzatemkoncentrowaćsięniena
istniejącejgrupie,lecznaprocesiebezustannegojejtworzenia(Dgroupness”).
Grupatosposóbpatrzenianaświat,aDtworzenie”grupy—Dgrupowaniesię”
—dokonujesięprzezprocesdystrybucjipewnegopunktuwidzenia,pewnej
grupowejreprezentacjiwobrębiepopulacji.Brubakerodróżniakategorie
praktyczne,jakoelementpotocznegoobrazuświatawłączonegowdziałania
praktyczne,odkategoriianalitycznych,tworzonychdlapotrzebteoretycznych,
dlainterpretacjidziałańspołecznych.
Analizadziałańspołecznychczypolitycznych,wktórychposługujemy
sięnp.pojęciemklasynieoznacza,żeklasaistniejejakobytsubstancjalny
.
Niebezpieczeństworeifikacjizwiązanejestzbezkrytycznymtraktowaniem
kategoriipraktycznychjakokategoriianalitycznych13.Posługiwaniesiękate-
11
D.Howarth:Dyskurs.Przeł.A.Gąsior-Niemiec.OficynaNaukowa,Warszawa2008,
rozdział6.
12R.Brubaker:EthnicitywithoutGroups.HarvardUniversityPress,Harvard2004,s.8.
13
R.Brubaker,F.Cooper:Beyond“identity”.“TheoryandSociety”,2000,no.29,
s.4—6.
