Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
I.TRUDNANIEPODLEGŁOŚĆ(1922-1926)
istniały,ponieważniektóregrupyzawodowespośródortodoksyjnychŻydów(np.pie-
karze)posiadałyzezwolenienapracęwniedzielę,copokazuje,propozycjeministra
Darowskiegoniebyłyoryginalnąpróbąrozwiązaniategoproblemu154.Tymczasem
zarównodlaPolaków,jakiŻydówuregulowaniekwestiiwypoczynkuniedzielnego
miałoistotneznaczenieekonomiczne,ponieważdlaprzedsiębiorcówżydowskichnie-
dzielnyprzestójoznaczałwsumiedwadniwolneodpracy(łączniezsobotnimszaba-
tem)itymsamymsłabsząpozycjęwrywalizacjizprzedsiębiorcamichrześcijańskimi,
którzyodpoczywalitylkowniedzielę.
Problembyłzresztąszerszyiwyjaśnia-opróczinnychprzyczyn-niechętnysto-
sunekkolejnychpolskichrządówdoprzyznawaniaŻydomzezwolenianadziałalność
gospodarcząwświętachrześcijańskie.Otóż,drugąstronąproblemubyłodążeniereli-
gijnychŻydówdomożliwienajwiększegoograniczeniaaktywnościwcotygodniowy
szabat,któryprzypadałwsobotę,awięcdlachrześcijańskiejludnościwPolscemiędzy-
wojennej-wnormalnydzieńpracyinauki.Rzeczwtym,że-jakrelacjonowałAJC
-Żydzipolscyczęstouzyskiwaliodwładzoświatowychzgodęnazwalnianieuczniów
zsobotnichlekcji,naktórychplanowanojakąkolwiekpracępisemną.Wrezultacie,
wopiniiAJC,ministerwyznańreligijnychioświeceniapublicznego(WRiOP)wyraził
zgodęnaprzenoszeniezsobótnainnednitygodniaegzaminówpisemnychwgimna-
zjachżydowskich.Wyjątkiteniemiałyobowiązywaćprzyegzaminowaniuustnym155.
Konsekwencjeekonomiczneprzymusowegowypoczynkuniedzielnegowyjaśniają
zainteresowanietymproblememŻydówamerykańskich.Jednakłamypismżydow-
skichwUSAotwartebyłyrównieżnawydarzeniamniejszejwagi,któreniedotykały
ogółuwyznawcówjudaizmuwRzeczypospolitej.Dotakichwydarzeńzaliczyćmożna
casusżydowskiejpiosenkarkiIdyKramer156,którawrezultacienantysemickiejagitacji”
otrzymałanakazopuszczeniaPolski.WiadomośćtakąwydrukowałnJewishMorning
Journal”31stycznia1922r.157Tensamdzienniktakżedonosił,żestudenci,którzy
wcześniejagitowalizawydaleniemżydowskiejartystkizkraju,organizowalikolejne
demonstracjepodhasłemzakazuwszystkichotwartychprzedstawieńwjęzykujidysz.
RównieżnJewishDailyNews”poinformowaływkorespondencjizWarszawy31stycz-
niaodecyzjiwydaleniaIdyKramerzPolski.Wedługdziennikażydowskaartystka
musiałaopuścićgraniceRzeczypospolitejdo1lutego.Wtymsamympiśmienadmie-
niono,żenantysemici”nadalnazywaliartystkęnbolszewickąpiosenkarką”158,coprzy-
bliżaprzyczynyjejekspulsji.DotejsprawynJewishDailyNews”powróciływwydaniu
154AJYB,Vol.24,s.21-22.
155Ibidem.
156PrawdopodobniechodziożydowskąaktorkęurodzonąwGrodniew1873r.Jakodzieckoprzyby-
ładoUSA.Od1909r.graławspektaklachwjęzykujidysz.Wlatach1922-1923występowaławGrand
TeatrewNowymJorku-zob.http://www.museumolamilyhistory.com/yt/lex/K/kramer-ida-V6.htm
(dostęp15VIII2013).
157AAN,AW
,2609,Przeglądprasyżydowsko-amerykańskiejza1922r.,nTeJewishMorning
Journal”,January31,1922,k.58.
158nbolshevistsinger”-zob.ibidem,k.60.