Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
CzęśćI.ŚWIATGENETYKIMOLEKULARNEJ
przekonaniaoichrozmiarach,wynikającychzpomiarówcytologicznych.Jużpokla-
syfikacjiokazałosię,żechromosom22jestwiększyodchromosomu21,aleabynie
wprowadzaćzamieszaniawnomenklaturze,pozostawionopierwotnąnumerację.
Schematycznyzestawnaszychchromosomów,zwanyteżideogramemkarioty-
pu,zostałprzedstawionynaryc.1.Układprążkównaschematachchromosomów,
odpowiadającycharakterystycznemuobrazowimikroskopowemu,jestgatunkowo
specyficzny,uzyskujesięgopoodpowiednimbarwieniucytologicznym.Ichroz-
kładmożebyćijestciąglewykorzystywanyjakocechadiagnostycznawwieluba-
daniachgenetycznych.
Końcechromosomów,obardzospecyficznejbudowie,zwanesątelomerami.
Nadająonechromosomomstabilnośćizapobiegająnaprzykładichzlepianiusię.
Wewnątrzchromosomuznajdujesięcentromer,któryzkoleiodpowiadaza
Mprzeciąganie”chromosomówdokomórekpotomnychwczasiepodziałówko-
mórkowych.Centromerdzielichromosomnadwaramiona.Przyjętoumownie,że
krótszeramięjestprzedstawianewschematachugóryalbopolewejstronie.To,
cobędzieniezwykleważnewnaszychdalszychopisach,tokolejnearbitralneza-
łożenie,żepoczątekchromosomu(iniciDNA)znajdujesięnakońcukrótszegora-
mienia.
Długośćchromosomówprzedstawionychnaryc.1jestmierzonawmikrome-
trach,natomiastdługośćcząsteczkiDNA(wkażdymzchromosomówjesttylko
jednatakacząsteczkaDNA)możnabymierzyćwcentymetrach,awięccząsteczka
DNAjesttysiącerazydłuższaniżchromosommetafazalny,wktórymjestbardzo
przemyślnieupakowana.Naszedalszerozważaniaokażąsięowieleprostsze,je-
żelimyślącochromosomie,będziemysobiewyobrażalidługąnićDNA.
CząsteczkaDNA
OpisaniestrukturycząsteczkiDNAuznawanejestzanajwiększedotychczaso-
weodkryciewbiologii.
CząsteczkaDNAjestzbudowanazaledwiezczterechróżnych,podstawowych
elementów,zwanychdeoksyrybonukleotydami(ryc.2).Sąonepołączonewdługą
nić,naktórejmożnawyróżnićkoniec59i39(ryc.3).Najbardziejznamiennecechy
cząsteczkiDNAwynikająjednakztego,żewystępujeonawformiedwuniciowej.
Dwieniciowiniętesąwokółsiebie,tworzącpodwójnąhelisęzokołodziesięcio-
manukleotydamiprzypadającyminajedenskręt.Niciułożonesąantyrównolegle
(zwróćmyuwagęnaopisryc.3),akolejnośćnukleotydówwjednejnicijestściśle
zdeterminowanaichkolejnościąnanicidrugiej–antyrównoległej.
Istniejeabsolutnaregułakomplementarności,któramówi,że:
naprzeciwkoadeniny(A)wjednejnici,znajdujesięwdrugiejnicitymina(T),
naprzeciwkoguaniny(G),wdrugiejniciznajdujesięcytozyna(C).
Widaćwięc,żecała,dwuniciowacząsteczkaDNAniemawyróżnionegopocząt-
kuikońcaanikierunku.NaobukońcachcząsteczkiDNAznajdująsiękońce59
i39antyrównoległychnici.Gdziekolwieksięznajdziemynatejcząsteczce,tokie-
rującsięodkońca59do39możemyiśćalbowjednąalbowdrugąstronę,zależnie
odnici,którąsobiewybierzemydlanaszegoMspaceru”.
