Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Wojwodina
stami-niczymnomad,nierzadkowotoczeniutego,coobceinieznane,przezwiele
latposzukującodpowiedniegomiejscadożycia.Zrozumiaławydajesięzatemjego
następującakonstatacja:
Tak,[Járás-przyp.M.L.]obrzydłmi,apozatymponiosłamniedrogazZentydoNowegoSadu,
doZagrzebia,ciągnęłomniewinnymkierunku,zacząłemprzecieraćszlakwiodącynadAdriatyk,flir-
towałemzAdriatykiem,tuliłemdosiebieAdriatyk,niemiałemczasu,doKanizsyprzyjeżdżałemtylko
poto,żebyodwiedzićrodziców,pójśćnadCisę,spotkaćprzyjaciół(...)13.
Rizomatycznastrukturaspołeczeństwazpewnościąwpłynęłanapoczucie
tożsamościnarodowejTolnaiego,który,wprzeciwieństwiedopokoleniaswoich
rodziców,mógłczućsięnietylkoWęgrem,lecztakżeJugosłowianinem14.Rolę
wkształtowaniuowejwielonarodowejtożsamościzpewnościąodegrałorównież
tużpowojenneodrodzeniekulturywęgierskiej,która-właściwierzeczujmując-
jeszczekilkalatwcześniejistniałaconajwyżejfragmentarycznie,jejrenesanspoz-
walałzaśnieodczuwaćBsmutnegopiętnamniejszościnarodowejnaczole”15.Przyj-
rzyjmysiętemu,jakWęgrzyodzyskiwalikolejnebastionyswojejkultury:BW1945
rokuwznowiłodziałalnośćliteracko-artystyczneispołecznepismo«Híd»(...),za-
częłosięukazywaćpismo«IfjúságSzava»(...)powstałZwiązekPisarzyWęgierskich
iTeatrLudowy(...),od1947rokuzaczętodrukowaćwęgierskieksiążki”16.
Interesującywydajesięwtymkontekściefragmentzcytowanegowcześniej
rozdziałuTysiącaPlateau,wktórymDeleuzeiGuattariformułujączwartązasadę
kłącza,zasadęnie-znaczącegozerwania:BKłączemożezostaćzerwane,złamane
wdowolnymmiejscu,alepodejmujenanowoposuwaniesiętakączyinnąspośród
własnychalboobcychlinii”17,jestbowiem,mówiącinnymisłowy,ciągłymdąże-
niemdorekonstytuowaniasię.Rekonstytuowaniatakcharakterystycznegowłaśnie
dlawęgierskiejkultury(nietylkotejnaterytoriumWęgierczyemigracyjnej,ale
takżewojwodińskiej).Zaryzykowaćmożnazatemstwierdzenie,żedoświadczanie
rizomatycznegoświataprzekładasię-przynajmniejwwypadkuTolnaiego-na
przedstawianiegowtakiwłaśniesposób.WtymsensieautorPoetyzesmalcubył-
bynietylkoproduktemszczególnejkultury,któradajesięopisaćzapomocąspe-
cyficznejsiatkipojęciowej,alerównieżjejtwórcą,aprzynajmniejtwórcąjejczęści
składowych.
4.
PrzejdźmyzatemdokompozycjiPoetyzesmalcu,próbującjednocześnieudo-
wodnićpowyższątezę.Moimzdaniemnajlepszymjejpotwierdzeniemjestwłaśnie
samaomawianaksiążka-książka,którastawiapytanieozasadnośćgenologicz-
nychpodziałówwliteraturzeiktórazapomocąswojejformyzdajesięzaprzeczać
domniemaniomoistnieniujakiejkolwiekJedności18wśródliterackichgatunków
irodzajów,cowięcej,sugeruje,żeposzukiwanietakiejJednościjestbłędemcha-
rakterystycznymdlazachodnioeuropejskiegomyślenia.JużsampodtytułPoetyze
smalcu,awięcPowieśćzwywiaduradiowego,okazujesięgenologicznązagad-
ką,którąniełatworozwiązać,wszakwwiększościprzypadkówfinalnąformąwielo-
godzinnychrozmówsąksiążkowewywiadyrzeki.Pomocnamożeokazaćsięgarść
13Tamże,s.72.
14A.Górecka,dz.cyt.,w:O.Tolnai,dz.cyt.,s.413.
15Tamże.
16Tamże.
17G.Deleuze,F.Guattari,dz.cyt.,s.225.
18WtymmiejscurównieżodwołujęsiędoterminologiizaproponowanejprzezDeleuze)aorazGuitta-
riego.
24(2/2018)
