Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WŁODZIMIERZPRÓCHNICKI:EMILZEGADŁOWICZPUNKTYWIDZENIA
toznaczyodnoszącegosiędozdarzeńrzeczywistych,okażesięnieadekwatnadorealnejhistorii
prowadzącejkuOstatecznemuRozwiązaniulZastosowaniesymbolizmujakokonwencjiarty-
stycznejanachronicznejwobecprzedmiotuliterackiegoprzedstawieniadodatkowooddalautwór
odrealiówlPomysłpisarza,abySindSieJude?napisaćjakoutwórsymboliczny,uniwersalizujący
splotzagadnieńpolitycznychzetycznymi,mazasobą,byćmoże,tradycjęDanielaiSędziówWy-
spiańskiegolAnachronicznądlateatruokupacyjnegol
PytaniepostawioneprzezTeodoraAdornamaswójsensnawetwprzypadkuutworupisane-
gowprawdziebezczasowegodystansu,jednakzzewnątrz,językiempodwójniesztucznymlHen-
rykGrynbergwesejuHolocaustwliteraturzepolskiejwyraziłpogląd,któregopotwierdzeniem
staniesięsztukaZegadłowicza,metaforyzującasytuacjęŻydówpodokupacjątużprzedostatecz-
nymrozwiązaniem:
Uniwersalnośćigeneralizacjaniezbędnajestwielkiejliteraturzeisztuce,alewtymno-
wymdoświadczeniujużniechodziowielkąliteraturęaniowielkąsztukę,leczoprawdę
jaknajbardziejnieartystyczną48l
ZsądemGrynbergawspółbrzmiuwagaHaydenaWhite’a:
Pytanie,którerodzisięwzwiązkuzfabularyzacjamihistorycznymi[…]wkontekście
badańnadnazizmeminOstatecznymRozwiązaniem”jestnastępujące:czyistniejąjakieś
ograniczeniawwyborzerodzajówopowieści,zdolnychdoopisaniaowychzjawisk?Czy
owezdarzeniamogązostaćtrafniesfabularyzowane49l
Pozbawionepatosu,ascetyczneteksty,częstonieporadne,dającefragmentarycznyobrazpocho-
dzącyzjednostkowychdoświadczeń,czasemnaiwniestylizowanenaliterackość,częściejpora-
żającerzeczowościąkonkretusynteząpotworności,okażąsięsilniejszeniżniejednodzieło
sztuki50l
48HlGrynberg:HolocaustwliteraturzepolskiejlW:Idem:PrawdanieartystycznalWołowiec2002,sl162l
49HlWhite:FabularyzacjahistorycznaaproblemprawdylTłumlElDomańskalW:HlWhite:Poetykapisar
stwahistorycznego.RedlElDomańska,MlWilczyńskilKraków2000,sl212lPorltakżePlKendziorek:Holo
kaustakwestiaprzedstawialnościrzeczywistościwnarracjihistorycznejlnKwartalnikHistoriiŻydów”2006,nr2(217)l
50ProblemprzedstawianiaHolocaustu,równieżwliteraturzefikcjonalnej,doczekałsięwostatnichczasachroz-
ległegoiwielowątkowegopiśmiennictwa,wykraczającegopozatradycyjnierozumianefunkcjepoznawczedzieła
literackiego(byodwołaćsiędotytułuksiążkiKatarzynyRosnerzroku1970)lSztukaZegadłowicza,jaksięzdaje,
znalazłasiępozaobszaremtakiejrefleksji,obejmującej,opróczrozmaitychformdokumentu(pisemnego,fotograficz-
nego,filmowego)ihistoriografii,takżedziełaplastyczne(wtympomniki),filmfabularny,utworymuzyczne,komiks
iinnelKwestiępodejmujeJlLeociak:TekstwobecZagłady.(Orelacjachzgettawarszawskiego)lWrocław1997,roz-
działPoszukiwanieformuły,zwłaszczasl15—35,ponadtomiędzyinnymi:DlKrawczyńska,GlWołowiec:Fazy
isposobypisaniaoZagładziewliteraturzepolskiejlW:LiteraturapolskawobecZagłady.RedlAlBrodzka-Wald,
DlKrawczyńska,JlLeociaklWarszawa2000;LiteraturapolskawobecZagłady(1939—1945)lRedlSlBuryła,
DlKrawczyńska,JlLeociaklWarszawa2012,passiml
Porltakżelicznepracewtomachzbiorowych:Stosownośćiforma.JakopowiadaćoZagładzie?.RedlMlGło-
wiński,KlChmielewska,KlMakaruk,AlMolisak,TlŻukowskilKraków2005;Zagłada.Współczesne
problemyrozumieniaiprzedstawianialRedlPlCzapliński,ElDomańskalPoznań2009;PamięćShoah.Kultu‑
rowereprezentacjeipraktykiupamiętnienialRedlTlMajewski,AlZeidler-Janiszewska,MlWójciklŁódź2011;
41