Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.WprowadzeniedohistoriiikulturyJaponii
konfucjanizmwprowadziłsłynneUpięćrelacji”
,którewyznaczałymoral-
nerelacjemiędzyludźmi(Chińczykami):1)władcąapoddanym;2)ojcem
asynem;3)mężemażoną;4)starszymamłodszymbratemoraz5)mię-
dzyprzyjaciółmi
34
.
TakżewspółcześniJapończycynieprzeciwstawiająostro–takjakEu-
ropejczycy–pojęćdobraizła.Skłonnisąraczejprzyjmować,żeczłowiek
madwienatury(trochęjakdusze)–dobrąizłą.Obydwiesąpotrzebne,
bowiemsąużytecznewróżnychsytuacjach.Japończycyuważają,żesztu-
każyciapoleganaroztropnymbalansowaniupomiędzydobremazłem.
Jesttokonsekwencjątego,żewkonfucjanizmiezłyuczynekjestwymie-
rzonyprzeciwkoludziom,wchrześcijaństwiezaś–zawszeprzeciwBogu
izawszejestgrzechem,zregułytakżeprzestępstwem(przynajmniejtak
byłowEuropiedawniej).
Właśnietostanowiotym,żekulturajapońskajestnazywanaUkulturą
wstydu”
,zaśkulturaZachodu–Ukulturąwiny”
35
.Japońskamoralnośćnie
jestukierunkowanawiną,alewstydem.Winabowiemjestzawszeodnie-
sieniemswegozachowaniadoBoga,wstydzaśjestwynikiemodniesienia
swegozachowaniadoocenyczłonkówswojejgrupyspołecznej(itozawsze
tylkoswojejgrupy,anieinnej)
36
.
Doktrynymoralnej,jakąjestkonfucjanizm,nieuzupełniaanibud-
dyzm,aniszintoizm.Jaksięwskazuje,Budda(Mm)niemacechmoralnego
nadzorcy,niejestsędziąsprawiedliwymiostatecznym,którykarzezazło
inagradzadobro.Cowięcej–filozofiabuddyjskaposzłachybanajdalej
wJaponiiwnauczaniu,żekażdyczłowiekjestpotencjalnymBuddąikaż-
34
Por
.J.Widacki,Plamy…,s.157–158;tenże,Przestępczość…,104–110.OdnośnieKonfucjusza(Kong-
zi,Kongfuzi)orazjegopoglądówzob.ponadto–KevinBurns,KsięgamędrcówWschodu,Warszawa2006,
s.163–174;A.Kość,Filozoficznepodstawy...,s.40–47;W
.Rodziński,HistoriaChin...,s.55–58;R.Tokar-
czyk,Współczesnekulturyprawne,Warszawa2007,s.256–272.
35
PierwszazwróciłanatouwagęamerykańskauczonaRuthBenedict.Zob.RuthBenedict,The
chrysanthemumandthesword–patternsofJapaneseculture,Boston–Rutland–Tokyo1989,gdziewskazuje,
żewJaponiipanujeowaUkulturawstydu”,zaśwEuropieiinnychkrajachzachodnich(StanyZjed-
noczone,Australiaitp.)Ukulturawiny”.Naczymwięcpolegaróżnica?Przykładowo,gdywUkultu-
rzewstydu”ktośzrobicoś,czegoniepowinienrobić(np.dopuścisiękradzieży),totylkowtedytaka
osobawie,żeuczyniłacośzłego,gdyktośinnyuważatozazłe.Wkulturzeeuropejskiejzaś,gdyktoś
dopuścisiękradzieży,towieotym,żeuczyniłcośzłego,nawetjeśliniktinnyniewieotymfakcie,
będzieitakobciążałotojegosumienie.Zob.także–ShmuelNoahEisenstadt,Japanesecivilization...,
s.7;I.C.Kamiński,Słusznośćiprawo...,s.190;J.Rubach-Kuczewska,Życiepojapońsku,Warszawa1985,
s.307–308.Zob.ponadto–ZbigniewBrzezinski,Thefragileblossom:crisisandchangeinJapan,New
York1972orazAlexKerr,LostJapan,Melbourne–Oakland–London–Paris2004.
36
Zob.L.L.Leszczyński,Gyoseishido…,s.16–17;J.Widacki,Przestępczość…,106.
21
