Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nigdywięcejwtymkraju„krwiesięrozlało,aniogniemspłonęło
miastiwłościrazem”.Wlatach„potopu”oczyszczałRuśzeSzwe-
dów,potembroniłPodlasiaipokonałChowańskiegopodPołonką.
Pomistrzowskuprowadziłwalkipodjazdowezpomocąpartyzant-
kichłopskiej,zawszenakoniu,adobroRzeczypospolitejprzedkła-
dałnaddomswój,żonęidzieci.
KresówbroniłzwłasnymwojskiemSobieski(synwojewodyru-
skiego).Uczestniczyłwkampaniiberesteckiej,poktórejzparoma
tysiącamiżołnierzyzwalczałgrasująceczambułyiwatahywro-
gie;„jakolewbiłzewszystkiejsiły,leciałyłbyjakkapusty,aszy-
jejakgłąbie”.Nieudałosięwprawdziehetmanowiprzeszkodzić
wutracieKamieńcaPodolskiegoizawarciuhaniebnegotraktatu
wBuczaczu,alejużwnastępnymrokuodniósłzwycięstwopod
Chocimiem,torującemudrogęnatron.Zostawiłposobiepamięć
pogromcyTurcjiilwaLechistanu,walecznegoSarmatyirycerza
Chrystusowego.Jednozepitafiówgłosiło:„Tuówwielkizdzieł
swoichJanTrzecispoczywa,/Król,Polak,wojak,Lechówozdo-
baprawdziwa(...)Wśródwodzównajbardziejwojowniczy,/Wśród
królównajmądrzejszy,/Wśródpanującychnajdostojniejszy”.
DobohaterówkresowychzaliczanoniektórychKozaków.Wli-
teraturzepolskiejwystępowalioniwkilkuodmianachtypologicz-
nych:Kozakówzaporoskich,lisowczyków,hajdamakówikozacz-
kówdworskich.HeroizowanozwłaszczaatamanaP.Konaszewi-
cza-Sahajdacznego,rzecznikainteresówpolskich,pomagającego
królewiczowiWładysławowiwwyprawienaMoskwę,aŻółkiew-
skiemupodCecorą,gdziedostałsiędoniewoli(jegoojcieczginął).
WalnieprzyczyniłsiędozwycięstwapodChocimiem,tu„ztrupów
tureckichgroblęrobił,wjuszetureckiejsiękąpał”.Jegocnotyry-
cerskie,pobożnośćiszczodrobliwośćopiewanowdumach.Nato-
miastB.Chmielnickiegokreowanonabohateranegatywnego,na
zdrajcęipochodniębuntu.DlaUkraińcówpozostałjednak„ojcem
ojczyzny”,obrońcąreligiiprawosławnejidawnychswobódkozac-
kich,zmierzającymdozbudowaniasuwerennegopaństwa.Sław-
nymiwodzamikozackimibyliI.Mazepa,P.Doroszenko,I.Bohun
iinni.
38
