Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
apelowałdoOrłaBiałego,bygotowałszponynawrogównaciera-
jącychzróżnychstron:zUkrainyrojąsięchłopizeswymChmie-
lem,azKrymuTuhaj-bej,zMoskwysrożysięludjadowity,Ko-
ronęiLitwęplądrująSzwedzi,TurcyiWęgrzy,adotegojeszcze
„krewpolskąPolaklejeimieczbierzebratnabrata”.Największą
popularnościącieszyłasiępieśń-pobudkazaczynającasięodsłów
„Ocknijsię,Lechu...”,powstałapohańbiącymtraktaciebuczac-
kim:otopodolskieskałyzżalukruszeją,wieżepadają,Ukraina
podTurczynemstęka–„atyśpiszLechu,winotoczysziożałobie
niemyślisz”.Tępieśńprzepisywanowwielukancjonałach,tra-
westowano,parafrazowanoiśpiewanodoczasurozbiorówPolski
(P.Buchwald-Pelcowa).
NaKresachPołudniowychwXVI-XVIIstuleciuupowszechni-
łysiędumy:elegijneutworyupamiętniająceczynyicnotysław-
nychrycerzy,pieśniżałobno-pochwalnewyrastającezsymbiozy
folklorurusko-polskiego16.Dumyruskie,bogatewnastrojeisfa-
bularyzowane,przekazywanodrogątradycjiustnej,natomiast
polskiemiaływięcejcechpoezjipisanej.Wszystkiezawierałypo-
dobnetreścilamentacyjneipochwalne,refleksyjneiemocjonal-
ne,wróżnychwariantach,śpiewanojepomagnackichdworach,
szlacheckichchutorachiwobozachwojskowych.Funkcjonowały
jakogatunekliteraturypopularnej,ludowej,niemieszczącejsię
wnormachoficjalnejpoetyki(L.Szczerbicka-Ślęk).Ichbohate-
ramibyłyosobyautentyczne,zasłużonewbitwach,główniezTa-
taramiiTurkami,występującepodwłasnyminazwiskamiwraz
zeswymiwłaściwościamipsychofizycznymi.Rodziłysięzarazpo
śmiercibohaterówzobrzędowościpogrzebowejirytualnegoza-
wodzenia.
16Por.dumypolskie,np.:A.Czahrowski,Dumaukrainna;Dumachocim-
ska;Dumakozacka;DumyoStrusach;DumaoG.Hołubku;DumyoJ.Za-
moyskim;DumaoJ.K.Chodkiewiczu;DumaoS.Koreckim;DumyoChmie-
leckim;DumapanaCzarnieckiego;DumyoWładysławieCzwartym;Duma
oJanieSobieskim;KozakHołota;Ach,Ukraineńko,matuchnomoja...–W:
L.Szczerbicka-Ślęk,Dumastaropolska...Por.dumyukraińskie,np.:Płacz
niewolnika;UcieczkatrzechbracizAzowa,zniewolitureckiej;MarusiazBo-
husławia;SamijłoKiszka;Sokółisokolę;RozmowaDniestruzDunajem;
ŚmierćKozakabandurzysty;Trzejbraciasamarscy;IwaśKonowczenko;Po-
żegnanieKozaka;ChmielnickiiBarabasz;ZwycięstwopodKorsuniem;Wy-
prawanaMołdawię;IwanBohun;ŚmierćBohdanaiwybórJerzegoChmiel-
nickiego;PojedynekKozakazTatarzynem;Życiekozackie–W:J.M.Kasjan,
Nacichewody...
44
