Содержание книги
перейти к управлению читателемперейти к навигацииперейти к деталям бронированияперейти к остановкам
językowejinieodnosisiębezpośredniodoproblematykihonoryfikatywności
womawianymtutajrozumieniuwewnętrznojęzykowym,aprzedewszystkimsys-
temowo-kategorialnymorazparadygmatycznym,chociażetykietąjęzykowąopisywaną
przezautorkęzajmiemysiępoczęściwkońcowychrozdziałachniniejszejksiążki,
wktórej,jaksięCzytelnikzorientuje,jednymzcentralnychzagadnieńjestpróba
odmiennegoniżdotychczasujęciagramatycznegostatusuleksemówpan,pani,
państwo.
Jedynąpracą,wktórejformagrzecznościowapanzostałazdefiniowanazczysto
semantycznegopunktuwidzenia,jestnależącadonurtusemantykikognitywnej
rozprawaA.Wierzbickiej,zawartawtomiepracautorkizatytułowanymSemantics,
Culture,andCognition.UniversalHumanConceptsinCulture–SpecificConfiguration
(Wierzbicka1992;316–318).Autorka,podobniejakwiększośćbadaczydotejpory,
nieodróżniazaimkowychużyćwyrazupanodjegofunkcjirzeczownikowej,nie
wyróżniateżwsposóbszczególnyjegoużyćwwołaczu.Funkcjęadresatywnązaś
wyrazupaninterpretujezapomocąeksplikacji,którejnapolskiniedasięprze-
tłumaczyćwsposóbdosłowny:
Pan
Iwanttospeaktoyouthewaypeoplespeak
tomenwhomtheydon’tknowwellorwhomtheydon’tknow
IwanttoshowthatIfeelsomethinggoodtowardyou
ofthekindthatpeopleshowtheyfeel
towardpeoplewhomtheydon’tknowwell
andwhomtheythinkofaspeoplewhocandowhattheywant.
(‘Nadawcachcemówićdoodbiorcytak,jakmówisiędoludzi,którychsięniezna
wogólelubktórychsięnieznadobrze.Nadawcachcezademonstrowaćodbiorcy
pewnążyczliwośćwzględemniego,taką,jakąodczuwasięwzględemludzi,których
siędobrzeniezna,aleoktórychsięsądzi,żemogąrobićto,nacomająochotę’).
Weksplikacjitejangielskiegoyouniedasięzastąpićpolskimty,gdyżpolski
zaimekjest–wprzeciwieństwiedoneutralnegogrzecznościowoyou–nacechowany
właśniepodtymwzględem,któryjestprzedmiotemopisu
16
.
16
Wwydanymunasniedawnoobszernymtomiestudiówtejautorki(Wierzbicka1999;66)
znajdujemyjeszczeinną,choćbardzopodobną,eksplikacjęzwrotugrzecznościowegopan(przełożona
wtakisposóbprzezK.Korżykaeksplikacjapochodzizartykułuautorkizroku1989):
Pan
Chcęmówićdociebietak,jakmówiąludzie
domężczyzn,którychnieznająalboktórychnieznajądobrze
albodoktórychniechcąmówićtak,jakludziemówią
dodziecialbodoludzi,którychdobrzeznają.
Chcęokazać,żeczujędociebiecośdobrego
takiego,jakludziepokazują,żeczują
doludzi,którychnieznajądobrze
ioktórychmyśląjakooludziach,którzymogąrobić,cochcą.
20
