Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Horrorwliteraturzewspółczesnejifilmie
zwierciadełspołeczności.
49Kategoriaformułystanowinarzędziesłużąceuogól-
nianiucechcharakterystycznychdużychzespołówpojedynczychdziełpoprzez
zastosowaniepewnychkombinacjimateriałukulturowegoiarchetypowych
wzorówopowiadań.FormułytworząrodzajHpopularnychmodeligatunko-
wych”,które–podwzględemmateriałukulturowego–sąHwcieleniamiarchety-
powychformopowiadań[...]sposobami,dziękiktórymokreślonetematy
kulturoweistereotypyzostająwpisanewbardziejuniwersalnearchetypy
opowiadań”.
50
Niektórearchetypyopowiadańwsposóbszczególnyzaspokajająludzkiepotrzeby
rozrywkiiucieczki.Abyjednakwzorcetemogłyzadziałać,musząbyćzawartewpostaciach,
miejscachisytuacjachposiadającychodpowiednieznaczeniewewnątrzkultury,któraje
wytwarza.51
Formułykształtująsięwefekciewielokrotnegopowtarzaniaschematów
generującychgatunkipopularne,któreskładająsięzwyobrażeń,symboli,
motywówimitówkonkretnejkultury.Stanowiązjawiskafabularne,aich
specyfikaobjawiasięwokreślonejstrategiinarracyjnej,którejpodporządko-
wanyjestodnośnysystemikonograficzny.
Formułygatunkowesąjednocześniewysoceuporządkowaneikonwencjonalne,azara-
zemprzesiąkniętesymbolikąniebezpieczeństwa,niepewności,przemocyiseksu.Czytająclub
oglądającdziełoformułowe,stajemywobecostatecznegopodnieceniamiłościiśmierci,
wtakimjednakwymiarze,którynietylkoniezakłócanaszegopodstawowegopoczucia
bezpieczeństwa,alewręczjewzmagaprzedewszystkimzewzględunato,żezdajemysobie
sprawęzfikcyjnościinierealnościtegoprzeżycia,aponadto,dlategożepodniecenieiniepew-
nośćsąwostatecznejinstancjikontrolowaneiograniczaneprzezdobrzeznanyświatstruktury
formułowej.52
Dziełaformułowenastawionesąnaintensywnyinatychmiastowyrodzaj
podnieceniaizaspokojeniaodbiorcywopozycjidobardziejskomplikowanych
iniejednoznacznychanalizbohaterówimotywacji,któreznamionujądzieła
obieguwysokoartystycznego.Rozpoznanieikonografiiorazstrukturnarracyj-
nychprzynależnychdanejformulegatunkowejgwarantujeodbiorcyzidentyfi-
kowanieformuły,informującgojednocześnieorodzajudoznań,jakiełącząsię
zjejrecepcją.Odbiorcyznajdująwznanymkształciezadowolenieipodsta-
wowebezpieczeństwoemocjonalne.Uprzedniedoświadczenieczytelnika/wi-
dzazformułąpopularnądajeodczucie,żewiadomo,czegosięspodziewaćpo
kolejnychutworach,cointensyfikujezdolnośćrozumieniaizabawyszcze-
gółamiutworu.
49Zob.:idem,Myth,SymbolandFormula,HJournalofPopularCulture”1974,nr1.
50Idem,Formuły,gatunki,archetypy...,op.cit.,s.117.
51Ibidem,s.117.
52Ibidem,s.128.
