Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
prawdopodobne
5
.Kołłątajowiewprzeszłościzaliczalisiędoniezbyt
zamożnejszlachtyizajmowaliniewysokie,raczejtytularneurzędy
ziemskie
6
.
WchwilinarodzinHugona,najmłodszegodziecka(w1745r.
urodziłsięJan,amiędzy1745i1750r.–Rafał),ojciec–Antonima
latczterdzieści,amatka,MariannazMierzyńskich,dwadzieścia
dziewięć
7
.RodziceHugonabyliwięcosobamiwpełnidojrzałymi.
Jakimczłowiekiembyłojciec,AntoniKołłątaj,niewiadomo.Mamy
informacjejedynieojegostanowisku,opiastowanymprzezniego
urzędziepodstolegomścisławskiego
8
.Gdywlatach,kiedybył
więziony,powracałpamięciądolatdzieciństwaimłodości,osoba
ojcaniepojawiasięwewspomnieniach,natomiastosobąwybijającą
sięnaplanpierwszyjestmatka.
JednakżeomatceHugonateżniewielewiadomo.Zachowałsię
rysunekFranciszkaSmuglewicza,przyjacielaKołłątaja,prawdopo-
dobniez1791r.,przedstawiającyMariannęwwiekuok.70lat.
Twarztejstarejjużwówczaskobietynosiwsobieznamionaspokoju,
dumyipiękna
9
.CzyprawdziwejestzanotowaneprzezFerdynanda
KojsiewiczawspomnieniewnuczkiMarianny,MariizKołłątajów
5
ByćmożerodzinadotarławSmoleńskiejeszczewXIIIw.wrazzosadnikami
niemieckimiitam,jaktwierdziMichałJanik,wyznawałaprawosławie,apozajęciuSmo-
leńszczyznyprzezWielkieKsięstwoLitewskie,w1404r.,znalazłasięwobrębieod-
działywaniakatolicyzmu.W1500r.jedenzprzodków,SemenKołłątaj,dostałodkróla
AleksandraJagiellończykapotwierdzenienadaniadóbrnaLitwie,wydaneprzezKazi-
mierzaJagiellończyka.ZeSmoleńszczyznynaWołyńprzenieślisięKołłątajowienaj-
prawdopodobniejpozajęciutychterenówprzezKsięstwoMoskiewskie(1514r.)lubRosję
(1654r.);PapierypoF.Kojsiewiczu,PAU,Kraków,rkpssygn.235,k.13;M.Janik,Hugo
Kołłątaj,Lwów1913,s.4,5;H.Schmitt,PoglądynażywotipismaksiędzaHugona
Kołłątajapodkanclerzegokoronnego,Lwów1860,s.23.
6
W1635r.odnajdujemyAdamaKołłątaja–podstolegoisędziegowołkowyskiego,
AndrzejaKołłątaja–wojskiegowołkowyskiego,z1658r.pochodzizapisoStanisławie
Kołłątaju–pisarzugrodzkimlidzkim,apodelekcjąJanaIIISobieskiegopodpisalisię
Hieronim,JerzyKazimierzzpowiatuwołkowyskiegoiPiotr,skarbniktrocki.NaAugu-
staIIgłosowalizaśMichał–strażnikwołkowyski,Samuel–łowczywołkowyskiiPiotr–
skarbnikpiński.NaostatniąwolnąelekcjęprzyjechaliioddaliswójgłosnaStanisława
Augusta:Hieronim–cześnikichorążywołkowyskiorazMichał,będącyposłem(praw-
dopodobniechodzituobrataAntoniegoiwujaHugona).Informacjepochodzązherbarzy:
K.Niesiecki,Herbarz...,s.161;A.Boniecki,Herbarz...,s.337.WielotomowaseriaUrzęd-
nicydawnejRzeczypospolitejwymieniaobokHugonaKołłątajatylkoWładysława
Kołłątaja,podsędkawDorpaciew1681r.,por.UrzędnicyinflanccyXVI-XVIIIw.,Kórnik
1994,s.50.
7
Wiekrodzicówirodzeństwamożnaustalićnapodstawiedokumentuspisanego
naprośbęsamegoHugonawkościelewWiśniowcu3I1769r.,zastępującegometrykę
chrztu,któranajprawdopodobniejuległazniszczeniupodczaspożarudederkalskiego
dworu.DokumentprzytaczaS.Krzemiński,OmiejscuurodzeniaHugonaKołłątaja,
DSprawozdanieTowarzystwaNaukowegoWarszawskiego”1910,s.20–23.
8
Dokumentspisany3I1769r.wwiśniowieckimkościele.Urzędydawnej...nie
wymieniająAntoniegoKołłątaja.
9
Szerzejpostaćmatkiwodniesieniudozachowanegoportretujestomówiona
w:K.Buczek,DzieciństwoimłodośćHugonaKołłątaja,[w:]ZdziejówedukacjiwPolsce
XVIIIwieku,red.I.Szybiak,Warszawa1995.
16
