Зміст книги
перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
14
Rozdział1
nichosobajestkompetentnawwybranejdziedzinie14.Kompetencjesązeswej
naturydynamiczne-poszerzająsięwrazzpostępującymtokiemsocjalizacji
czyupływemczasu,pozwalającnadostosowaniesiędokontekstuorazwy-
magańzmieniającegosięotoczenia.Nakompetencjemabowiemwpływnie
tylkorozwójjednostki-jejedukacja,praca,nauka-alerównieżstandardy
stawianewtokusocjalizacjiicałeśrodowiskospołeczne.Dlategoteżmoż-
napowiedzieć,żekompetencjełącząDarchitekturęumysłu”zestandardami
społecznymi,zawodowymiikulturowymi.Kompetencjesąteżpodmiotowe,
tzn.stanowiąwłasnośćokreślonejosoby.Ichcharakterjestjednakdualny:
zjednejbowiemstronyopierająsięnanaturalnych,podstawowychzdol-
nościachpoznawczych,zdrugiejzaśsączymśzewnętrznym,egzogennym
ispołeczniewarunkowanym,jakożepowstająwwynikutreningusocjali-
zacyjnegoorazzorganizowanejedukacji.Dwoistośćkompetencjiwynika
równieżzichcharakteru:relacyjnegoirelatywnegozarazem.Relacyjność
wyrażasięjużwewspomnianympowyżejłączeniuumysłuzotoczeniem.
Relatywnośćdotyczynatomiastdynamicznegocharakterukompetencji15.
1010Kompetencjejęzykoweikomunikacyjne
Pojęciekompetencjiporazpierwszyzostałoużytew1965r.przezNoama
Chomsky’egowpublikacjiAspectsoftheTheoryofSyntax.Kompetencjajęzyko-
wa,wedługniego,towrodzonazdolnośćczłowiekadoprzyswajaniajęzyka.
Początkowozdolnośćtajestukrytainieprzejawiasięwwykonaniu,czyli
umiejętnościtworzeniagramatycznychwypowiedzi16.
Teorialingwistyczna,którązajmowałsięChomsky,ogniskujesięnaza-
chowaniachjęzykowychidealnegoużytkownikajęzyka,tj.osoby,któranale-
żydocałkowiciejednorodnejspołecznościjęzykowejiznajejjęzykwsposób
doskonały.DlategoChomskywprowadzawyraźnerozróżnieniemiędzykom-
petencją,rozumianąjakoznajomośćjęzyka,awykonaniem(zwanymteżcza-
samiperformancją)pojmowanymjakowykorzystaniejęzykawkonkretnych
sytuacjach.Jedyniewwarunkachidealnychwykonaniejestrzeczywistymodbi-
14M.Czerepaniak-Walczak,Kompetencja:słowokluczoweczy„wytrych”wedukacji?.
DNeodidagmata”1999,nrXXIV
,s.60.
15C.Nosal,Psychologiakompetencjiwdobietechnologiiinformacyjnej.W:W
.Strykowski,
W
.Skrzydlewski(red.),Kompetencjemedialnespołeczeństwawiedzy,Poznań2004,s.23.
16E.Nęcka,J.Orzechowski,B.Szymura,Psychologiapoznawcza,Warszawa2006,
s.637.
