Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tonalne,aleregułymelodyczneprowadzeniagłosów,afl[…]zarównopoję-
cieltonalności’,jakilgrawitacji’sązdobyczamiokresubaroku[…]”(1970,
s.29).Pojęcietonalnościodnosisięzatemwtymsensiewyłączniedorelacji
harmonicznych,aniemelodycznych.Czaspowstaniatonalnościharmo-
nicznejniejestjednakkwestiąbezsporną.Historycymuzyki,jakzauważa
ZofiaDobrzańska-Fabiańska(2008,s.4),dopatrująsiępoczątkówtakrozu-
mianejtonalnościnaprzestrzeniczterechwieków,amianowiciewiekuXIV
(Machabey,1955),XV(Besseler,1950),XVI(Lowinsky,1961)orazpoczątku
XVII(Bukofzer,1970).IgorStrawińskiuważałwręcz,żeokres,wktórymsys-
temtonalnycieszyłsięszczególnąpopularnościąwśródzachodnichtwórców
muzyki,rozciągałsięzaledwieodpołowyXVIIdopołowyXIXwieku(Stra-
wiński,1980,s.30).Rozbieżnościteświadcząewidentnieożnicachwro-
zumieniusamegopojęciatonalnościharmonicznej.Ograniczonewyłączniedo
zjawiskharmonicznychrozumieniepojęciatonalnościdoprowadziłomiędzy
innymidoobecnegowewspółczesnymdyskursiehistoryczno-muzycznym
trójpodziałunamuzykępre-tonalną,tonalnąipost-tonalną(Thomson,1999,
s.7).Zewzględujednaknawspomnianerozbieżnościpoglądównatemat
początkówtonalnościharmonicznej,któresytuujesięniekiedywmuzyce
renesansuorazwniektórychdziełachmuzykiśredniowiecza(Thomson,
1999,s.21-24),niemazgodycodotego,kiedynależypostawićcezurępo-
międzymuzykąpretonalnąitonalną.Podobnewątpliwościrodzikwestia
cezurypomiędzymuzykątonalnąiposttonalną.Przykłademmożetubyć
pytanieoto,czykompozycjepolitonalnetraktowaćjakodziełareprezentu-
jącemuzykętonalnąoszczególniezaawansowanejczyteżrozbudowanej
tonalności,czyjakomuzykępost-tonalną.Amożepolitonalnośćuznaćnale-
żyzaczwartą,odrębnąkategorięwewskazanejtutypologii?20.
(11)Niecoszerszymrozumieniempojęciatonalnościjestnatomiasttrak-
towaniejejjakocechyorganizacjiwysokościdźwiękuwmuzyceZachodu,
zarównomonodycznej,heterofonicznej,polifonicznej,jakihomofonicznej
(Hyer,2001;2002).Wskazujesiętu,podobniejakwprzypadkutonalności
wrozumieniuBergera,nawspólnydlawszystkichtychrodzajóworganiza-
cjimateriałuwysokościowegoelementgrawitacyjny(niekiedyzamiastpoję-
ciagrawitacjistosujesiętuokreślenieflciążenietonalne”).Ztejprzyczyny
przymiotnikaltonalna’używasięrównieczęstowodniesieniudofolkloru,
jakikażdejmuzykiartystycznejZachodupowstałejprzedmodernizmem,
czylizarównodotejopartejnatakzwanychośmiuskalachkościelnych,jak
teżnasystemiedur-moll.Elementemdecydującymokwalifikacjiwszystkich
___
___
___
___
___
_
20Odrębnymproblememjesttutajpytanieoto,czyówtrójpodział(awwypadkuwyod-
rębnieniamuzykipolitonalnej-czwórpodział)traktowaćnależyjakotypologię,czyklasyfika-
cję,ijakąrolęwtympodzialeodgrywakryteriumciągłościhistorycznej.
24