Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
lentaexpulsionebonorum).PierwsząpróbęstanowiłaKorekturaprawz1532r.,której
autorzypoświęcilitemuprocesowicałyrozdział.Korekturanieweszłajednakwżycie23.
Jejprzepisyzostaływykorzystaneistałysiępodstawąkonstytucjisejmowejz1543r.
owybiciuzposiadania.Pozostałaonawmocydorozbiorów,wktórychnastępstwie
naziemiachpolskichzaczęłoobowiązywaćprawoobce.Dodajmy,żepowództwopro
violentaexpulsionebonorumgwarantowałotylkotymczasowąochronęprawainieroz-
strzygałosprawywłasności.Spórowłasnośćnależałoprowadzićwsądzieziemskim24.
WspomnianywyżejKodeksLudwikaz1667r.obowiązywałdo1806r.,kiedyce-
sarzNapoleonogłosiłnowykodekspostępowaniacywilnego.Kodekstenwzakresie
ochronyposiadaniapraktycznierecypowałprzepisyKodeksuLudwika.Należyzwrócić
uwagę,żeposiadanieniezostałokompleksowouregulowanewKodeksiecywilnymNa-
poleonaz1804r.,leczuregulowanojedyniepowództwasądowesłużącejegoochronie
wramachCodedeprocedurecivilez1806r.HistoriategokodeksuwiążesięzPolską,
gdyżrozciągniętojegomocobowiązującątakżenaziemieKsięstwaWarszawskiego,
począwszyod1808r.
WXIXw.zasadyochronyposiadaniazawartewkodeksiefrancuskimbyłyznane
wpolskiejpraktycesądowej,atakżewykładanewszkołachprawa.Wykładtakichzasad
opracowałwszczególnościJanSzymanowski,profesorprawawUniwersytecieWar-
szawskim.Wopracowaniutympowołałsięonm.in.nazasadęspoliatusanteomnia
restituendus.Wspomniałoactionredintegrande,okanonicznej-jakwiadomo-pro-
weniencji25.FrancuskikodekspostępowaniacywilnegoprzestałobowiązywaćwPolsce
w1933r.,kiedywszedłwżycienowypolskikodekspostępowaniacywilnego.
Wewspółczesnymświecie,takżewPolsce,porządekspołecznyopierasięnaobo-
wiązującymprawie,awięcnaprzepisachzawartychwustawachczyinnychpisanych
źródłachprawa.Obokustawobowiązująjednaktakżezasadyprawa,awięcwistocie
trwałewzorcezachowańopartenafundamentalnychwartościachludzkich.Dotakich
należyzasadaspoliatusanteomniarestituendus,czylizasadanakazującakażdemu,kto
zostałbezprawniewyzutyzposiadaniarzeczy,rzeczprzywrócić,nawetjeślinaruszy-
cielemposiadaniabyłktoś,ktolegitymujesięlepszymprawemdodanejrzeczy.Dlacze-
gotak?Zpewnościąchodzioograniczeniesamowoli,któraburzyporządekspołeczny
izakłócaistniejącyukładstosunkówmiędzyludzkich.Jesttojednaztychzasad,naktó-
rychwspierająsięrządyprawaiktóreodpowiadająwspółczesnemumodelowipaństwa
prawa.Jestoczywiste,żekażdy,awięctakżetenkomuprzysługujeprawodorzeczy,
winientylkonadrodzeprawadochodzićswoichroszczeń.Takąnaukędostarczanam
dawneprawokanoniczneijegoreguła:spoliatusanteomniarestituendus.
23
W.Uruszczak,PróbakodyfikacjiprawapolskiegowpierwszejpołowieXVIw.Korekturaprawz1532
r.,Warszawa1979,passim.
24
Ibidem,s.241-243.Zob.też:W.Uruszczak,Historiapaństwaiprawapolskiego,t.I:966-1795,
Warszawa2010,s.311-312.
25
J.Szymanowski,Wykładkodeksupostępowaniacywilnego.Dziełopośmiertne,t.II,Warszawa1866,
s.49.