Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I
WPROWADZENIE
1.USTALENIATERMINOLOGICZNE
wewantnomoreisms
JosiahWarren,ToEnquirers,nPeriodicalLetter”,
vol.1,no.2,August1854
AnalizowaniemyśliifilozofiipolitycznejzpoczątkówXIXwiekuistosowaniewtym
celupojęćtakichjakindywidualizm,kolektywizm,socjalizm,komunizmczyanar-
chizmjestbardzoproblematyczne,gdyżwówczaswiększośćtychpojęćalbonieist-
niała1,albomiałaodmienneodwspółczesnegoznaczenie,alboteżznaczenietonie
byłopowszechnieijednoznacznieustalone.Anachronizmwywołanyprzezodnosze-
nietychpojęćdodziewiętnastowiecznychrealiówpowodujeprzeniesieniewszystkich
współczesnychasocjacjiikonotacji,którymiowepojęciaobrosływczasieostatnich
200lat.ChoćsamWarrenwydajesięzaciekłymprzeciwnikiemwszelkichn-izmów”
iwjegopracachniepojawiasięwiększośćzwyżejwymienionychterminów,użycie
ichdoanalizymyśliWarrenaijegozwolennikówpozwolilepiejunaocznić,jakiepre-
kursorskierozwiązania,wyprzedzającejegoepokę,proponował.
Pojęcieindywidualizmupojawiłosięnajwcześniejwtekstachfrancuskoję-
zycznych,wlatachdwudziestychXIXwieku2.Neologizmtenczęstomiałpejora-
tywnekonotacje,byłużywanywpołączeniuzanarchią,egoizmemiatomizmem.
1
JakzaznaczaArturBestor,napoczątkuXIXwiekujedynymwyjątkiembyłoużywaniewję-
zykuwłoskimpojęciasocialismo,odnotowanejużwroku1808,alewinnymniżobecneznaczeniu.
Por.A.Bestor,TheEvolutionoftheSocialistVocabulary,nJournaloftheHistoryofIdeas”,vol.9,no.3,
June1948,s.259.
2
Introdukcjaiewolucjaterminunindywidualizm”maobszernąliteraturęprzedmiotu,por.K.Swart,
„Individualism”intheMid-NineteenthCentury(1826-1860),nJournaloftheHistoryofIdeas”,vol.23,
no.1,1962,s.77-90;L.Moulin,OntheEvolutionoftheMeaningoftheWord[Individualism’,nInterna-
tionalSocialScienceBuilletin”,vol.7,no.1,1955,s.181-185;S.Lukes,Individualism[w:]Dictionary
oftheHistoryofIdeas,StudiesofSelectedPivotalIdeas,red.P.P.Wiener,CharlesScribner’sSons,New
York1973-1974,t.II,s.595-604;idem,TheMeaningsofnIndividualism”,nJournaloftheHistoryof
