Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nieprawdziwy,alewiem,żemambardzogłębokozakorzenioneuprzedzeniaoraz
założeniadotyczącenaturyspołeczeństwa,którewpływająnamojemyśli,uczu-
ciaiwykonywanąprzezemniepracę.Niemaczegośtakiegojakobiektywizm.
Obiektywizmtomit”4.ThomasWaughzkoleizarzucałruchowinaiwność,uda-
waniebezstronności,gdywistociewszystkiejegofilmypodpozoremobiekty-
wizmuskrywająbardzosilnienasyconeemocjamioceny,atakżepunktwidzenia
charakteryzującyliberałówzeWschodniegoWybrzeżaStanówZjednoczonych5.
Ataktenwyraźnienawiązywałdozałożeńfrancuskiejkrytykiideologicznej,pod-
chodzącejzwielkąnieufnościądowszelkichpoetykrealistycznych,prowadzą
onebowiemdopowieleniarzeczywistościwrazzbagażemorganizującychją
ideologii,chodzizaśnieoto,abyrzeczywistośćpowielać,leczbyjązmieniać6.
Piętnująckinobezpośrednietoutcourtzajegoestetykę,krytycynieprzygląda-
lisięposzczególnymformomideologicznym,któremożnaodnaleźćwkonkret-
nychfilmach.Wtymrównieżbyliwiernifrancuskiejkrytyceideologicznej,we-
dlektórejwszelkieformyfilmowegorealizmuniejakozdefinicjireprodukują,
atymsamympropagująkapitalizmiburżuazyjnąformęorganizacjispołecznej
(cokolwiekbytomiałoznaczyć).JaktrafniewskazałWilliamRothman,wyda-
rzeniaparyskiegomaja1968roku,niebędąceprzecieżamerykańskimdoświad-
czeniem,ległyupodłożabadańfilmowychwAmeryce,codoprowadziłodoza-
przeczeniawłasnymdoświadczeniomAmerykizkońcalatsześćdziesiątych7.
Wniniejszejksiążcepragnębliżejprzyjrzećsięobecnościideologiiwfilmach
bezpośrednich.ZacząłemtorobićjużwksiążceKinobezpośrednie1960–1963,
piszącowizerunkachkobietimężczyzn,atakżeosposobieprzedstawianiakon-
flikturasowegowfilmachDrewAssociates.Tamtaksiążkadotyczyłajednak
wczesnegoetapuruchu,azarazemobejmowałajedyniepoczątekburzliwychlat
sześćdziesiątych,okres,wktórymnapięciaspołecznetliłysiępodpowierzch-
nią,alejeszczeniewybuchły,jeszczeniebyływidoczne.Wnastępnychlatach
sytuacjasięzmienia,aStanyZjednoczonestająsięwrzącymtyglem,krajemroz-
dzieranymprzezliczneskonfliktowanezesobąświatopoglądy.Znajdujetood-
zwierciedleniewfilmachbezpośrednich,niekiedyjawne,niekiedyukryteido-
magającesięodszyfrowania.Próbującopisaćobecnośćideologiiwfilmachkina
bezpośredniego,oczywiścieodrzucamtymsamymzarzutykrytykiideologicznej,
zgodniezktórymipostulatfilmowaniaobiektywnegooznaczałwistociepropago-
waniestatusquo.Dzisiajwidaćwyraźnie,żefilmowcybezpośredni,odżegnując
sięodfilmów„problemowych”,chcielitaknaprawdęuciecodpułapkifilmów„za-
angażowanych”,interwencyjnych,traktowanychjakoorężwwalceojakąśsprawę,
akrytycyideologicznitowłaśniemieliimzazłe–żeniechcąsięswoimifilma-
miwyraźniezaangażowaćwwalkęzistniejącymsystemem.Napisałtozresztą
4
BruceJackson,Conversationswith
EmiledeAntonio,sensesofcinema.
com/2004/31/emile_de_antonio/
5
(odczyt:22czerwca2012).
ThomasWaugh,BeyondVerite:
EmiledeAntonioandtheNew
DocumentaryoftheSeventies,
[w:]BillNichols(ed.),Movies
andmethods,vol.2,Universityof
CaliforniaPress,Berkeley–Los
Angeles–London1985,s.235.
Artykułporazpierwszyukazał
sięwpiśmie„JumpCut”1976,
6
No.10–11.
Szczegółoweomówienietejorien-
tacjiw:AlicjaHelman,Problemy
ideologiiwfilmiewświetleteorii
lewicowo-radykalnych,„Przekazy
iOpinie”1989,nr1/2.Zob.teżha-
słoIdeologia,w:AlicjaHelman,
Słownikpojęćfilmowych,t.II,
7
WiedzaoKulturze,Wrocław1991.
WilliamRothman,Documentary
FilmClassics,CambridgeUniver-
8
9
sityPress,Cambridge1997,s.45.
T.Waugh,op.cit,s.236.
Por.JackM.Balkin,Cultural
Software.ATheoryofIdeology,
YaleUniversityPress,NewHaven
&London1998.
KiNobezPośredNie1963–1970..........................................6
