Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
AnnaDymmel
rzeczywistości,dorobkuteoretycznego,przyjmowanejperspektywy.Specyfikasytu-
acjiiregułrządzącychróżnymipoziomamipraktykkomunikacyjnychpowoduje,
żeprzydatnestająsiędoświadczeniainnychnauk,wtymdyscyplintradycyjnych,
takichjaksocjologia,psychologia,obecnie-ekonomia,historia,literaturoznaw-
stwoiinne38.Skutkujetotakżerozległościąpolabadawczego.Niepretendującdo
wyczerpującegozestawieniakoncepcjikomunikowaniamasowego,zwrócęuwagę
tylkonawybraneteorie,prezentującecharakterystyczneujęcieodbiorcywproce-
siekomunikacyjnym39.KlasycznymodeltransmisjiautorstwaHaroldaLasswella,
złożonyzpięciuelementów:ktomówi?;comówi?;zapomocąjakiegomedium?;
dokogo?;zjakimskutkiem?,miałcharakterlinearnyizakładałjednokierunkowy
przekaz,wznacznymstopniunastawionynapoznanieefektówkomunikowania40.
Mimopóźniejszychmodyfikacji,wprowadzającychnp.rolękomunikatora,tj.dzien-
nikarzapośredniczącegopomiędzyspołeczeństwemawidownią,dokonującego
selekcjinapodstawietego,copodobasięwidowni,istotaschematunastawionego
naprzekaz,transmisjęiwywieraniewpływunieuległazmianie41.
Innysposóbopisuiuporządkowaniaelementówprocesukomunikowaniapre-
zentowałstworzonyprzezJamesaCarey’amodel,którytraktowałkomunikowanie
wkategoriachrytuału.Alternatywneujęcieodchodziłoodrozumieniakomuni-
kowaniajakoprzekazywaniakomunikatuwprzestrzeni,akoncentrowałosięna
uczestnictwie,wspólnocieitrwaniuspołeczeństwawczasie.Niejednoznaczość
komunikatuorazzależnośćjegoodczytania/odczytańodskojarzeńisymbolipowo-
dowały,żegłównymskutkiemkomunikacjistawałsięwzrostintegracjispołecznej
ireprezentacjawspólnychprzekonań.Wspomnianepodejście-nazywaneteż
ekspresyjnym-odchodzącodinstrumentalnegorozumieniakomunikowania,
powodowałopołożenienaciskunawewnętrznezadowolenienadawcy(odbiorcy)42.
Kolejnąpropozycjęstanowiłoujęciekomunikowaniajakopokazuiprzyciągania
uwagi,eksponującekonomiczneaspektyprocesuzwiązanezzyskiemzwidowni
isprzedażyreklamodawcomuwagiwidowni.JakpodkreślaDenisMcQuail,wrela-
cjachnadawca-odbiorcaniepojawiałsięproblemprzepływuitworzeniaznaczeń43.
38D.McQuail,Teoriakomunikowaniamasowego,tłum.M.Bucholc,A.Szulżycka,red.T.Goban-
-Klas,Warszawa2008,s.39.
39M.Zuber,Wybraneteoriekomunikowaniamasowegoipróbyichempirycznejweryfikacji,[w:]
Studiazteoriikomunikowaniamasowego,red.B.Dobek-Ostrowska,Wrocław1999,s.10-23.
40H.D.Lasswell,TeStructureandFunctionofCommunicationinSociety,[w:]TeCommunication
ofIdeas,red.L.Bryson,NewYork1948,s.37-51;T.Goban-Klas,Mediaikomunikowaniemasowe,s.57.
41D.McQuail,Teoriakomunikowaniamasowego,s.85-86.
42J.W.Carey,CommunicationasCulture.EssaysonMediaandSociety,NewYork2008,s.36-49;
E.Kulczycki,M.Wendland,Okulturalistycznejteoriikomunikacji,„Kultura-Media-Teologia”2014,
nr16,s.9-25.
43D.McQuail,Teoriakomunikowaniamasowego,s.88-89.
