Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.A.Majcherek,Kultura,osoba,tożsamość.Zzagadnieńfilozofiiisocjologiikultury,
Kraków2009,ISBN978–83–7271–577–7,©byWNUniwersytetuPedagogicznego2009
instytucjiiform,układającychsięwschematjednolitegorozwoju(od
Mezopotamii,przezEgipt,Grecję,Rzym,kustadiumeuropejskiemu,
uważanemuzaszczytowe).
Takauniwersalistycznaorientacjawantropologiizostałapodwa-
żonaprzezFranzaBoasanaprzełomiewiekówXIXiXXorazjego
uczniówwpierwszychdziesięcioleciachubiegłegostulecia.Wiązałosię
tozrozwojemnaszerokąskalębadańterenowych,ujawniającychnie-
przeczuwanebogactwoizróżnicowaniekulturowe.„Wrazzdokonują-
cymsiępoIwojnieświatowejrozwojemdługoterminowychterenowych
badańuczestniczącychnadposzczególnymispołecznościami,żyjącymi
naogółnawyspachlubwindiańskichrezerwatach,gdziełatwiejbyło
uchwycićzjawiskanieciągłościizewnętrznychgranickulturyoraz
przyjąćpogląd,żewszystkiejejelementypasujądosiebie–zaczęto
odchodzićodkoncepcjigenetycznejjakorozproszonej,niewygodnej
wużyciu,aprzytymakcentującejegoistycznyaspektrzeczywistości
ludzkiegoświata,byzwrócićsiękukonfiguracjonizmowi.Wmiejsce
kulturyjakotakiejzaczętozajmowaćsiękulturami–wyraźniewyod-
rębnionymi,zwartymi,spoistymiisamodzielnymi:społecznymiorga-
nizmami,semiotycznymikryształami,mikroświatami.Kulturastała
siętym,coludzieposiadająwspólnie,osobnoGrecyczyNawahowie,
MaorysibądźPortorykańczycy”[Geertz2003,310].
Oweosobnecałościkulturowepojmowanomonadycznie,awrady-
kalnychwariantachrelatywizmukulturowego,któremuwwiększości
hołdowaliówcześniantropolodzy,owemonadytraktowanebyłyjako
„pozbawioneokien”,wrezultaciecałkiemoddzielne,niewspółmierne,
nieporównywalne.Możnabyłobystwierdzić,żenowoczesnośćdokonała
zwrotuoduniwersalizmu(monizmu)dopartykularyzmu(pluralizmu)
kulturowego.Jaktoujmujejedenzautorów,„najważniejszaróżnicamię-
dzytradycyjnyminowoczesnymsposobemmówieniaokulturzewiąże
sięzprzeciwstawieniemliczbypojedynczejimnogiej.Dawniejsiautorzy
uważalikulturęzajedną,tj.zajedenobszar,który,jakprzyrodęispołe-
czeństwo,wcałościcechująwspólneznamiona,mynatomiastużywamy
bezzastrzeżeńsłowa‘kultura’wliczbiemnogiejiwidzimywtymdowód
naszejświatłości.Jeśliwrozumowaniachnaukowychktośniewychodzi
zzałożeniaowielościkultur,dajedowódswejnienaukowości,narażago
toponadtonapodejrzenieoetnocentryzm,anawetoimperializmkultu-
rowy”[H.Schnädelbach,za:Zeidler-Janiszewska1997,161].
9
