Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Badanie,którewartoprzedstawić,opracowałRobertBoruchzUniwersytetuPensylwanii.Zostałoprzeprowadzonew2011roku
w33szkołachweWłoszech.Celembadaniabyłosprawdzenie,czyumiejętnośćgrywszachyrozwijazdolnościmatematyczneuuczniów.
Wproceseksperymentuwchodziły:testmatematycznyprzedwprowadzeniemzajęćszachowych,30-godzinnykursszachówpodokiem
certyfikowanegoinstruktoraszachowego,ponownaweryfikacjaumiejętnościmatematycznychuczniów.Badaniepotwierdziłoto,
cowcześniejodkryliinninaukowcy,np.Berkman1,Campitelli2:szachyrozwijająkompetencjematematyczne.Dzieci,któreuczestniczyły
wzajęciachnaukigrywszachy,podwyższyływynikiswoichtestówo12%.ZkoleiwedługbadańRobertaFergusona3zdolność
dokrytycznegomyśleniawśróddzieci,któregraływszachy,wzrosłao17,3%wporównaniuzuczniamibiorącymiudziałwinnychformach
zajęćwspomagających(onipodwyższyliwyniko4,6%).
Jużw2012rokuParlamentEuropejski,mającnauwadze,żeszachysągrądostępnądladziecizkażdejgrupyspołecznejimogą
przyczyniaćsiędoosiągnięciaspójnościspołecznej,zaapelowałowprowadzenieedukacjiszachowejdoszkółpaństwczłonkowskichUE.
Odtegoczasukolejnekrajewprowadzająwżycieprojektedukacjiszachowejwszkołach.WPolscedziecijużodkilkulatmająstyczność
znaukągrywszachywramachprojektu„Edukacjaprzezszachywszkole”.Projektprojektowinierównyibardzoczęstowszystkozależy
odludzigorealizujących.WPolscemamyświetnychszachistów,trenerówidziałaczy.NaszczególnewyróżnieniezasługująAnna
HarazińskaiKrzysztofGóra,którzyswojąpostawąsprawili,żeszachywPolscemająsięcorazlepiej.Cieszymnieto,żemamywkrajutak
aktywneosoby,azapiszawartywpodstawieprogramowejobowiązującejodwrześnia2017rokupowinienwzmocnićtedziałania.
Wpływszachównadzieci
[autorzy:LeszekBadurowicz,MichałKanarkiewicz]
Zacznijmyodpoczątku.Szachystwarzająnaprawdęogromnemożliwości.Królewskagrauczyumiejętnościlogicznegoianalitycznego
myślenia.Dziękiszachomdziecikształtująwsobiewytrwałość,cierpliwośćorazkoncentrację.Szachy
sprzyjająrozwojowi
myśleniastrategicznego,planowaniairozumieniakonsekwencjiswoichdziałań.Zajęciaszachowetoszansananawiązaniewartościowych
znajomości.Królewskagrauczyrównieżrywalizacjizgodniezzasadamifairplay.Badanianaukowedowodzą,żedziecichodzącenazajęcia
szachowemająstatystycznielepszeocenyniżrówieśnicy.Wartotakżedodać,żeszachyumożliwiajądzieciomwyciągnięcieważnych
lekcjiżyciowychzsytuacjimającychmiejscenp.podczasturniejówszachowych.Takierozgrywkiucząpokory,radzeniasobiezporażkami,
alerównieżzwygranymi.Dziękistopniowemuprzyzwyczajaniudocorazwiększychwyzwań,dzieciucząsięradzeniasobiezpresjąoraz
zestresem.Przyznaj,żejesttegonaprawdęsporo!Wponiższejtabeliznajdzieszpodsumowanienajważniejszychkorzyściwynikających
zgrywszachy.
rozwójumiejętnościplanowania
rozwójmyśleniastrategicznego
rozwójmyśleniaanalitycznego
rozwójmyśleniakrytycznego
rozwójmyślenialogicznego
Umiejętności
Wartościowecechycharakteru
przestrzeganiezasad
szacunekdoinnych
Korzyściwynikającezgrywszachy
koncentracja
cierpliwość
dyscyplina
umiejętnośćradzeniasobiezestresemizporażkami
rozwójopartynapasjiimotywacjiwewnętrznej
szansananoweprzyjaźnie
lepszewynikiwnauce
poprawapamięci
Innezalety
Przyznaj,żebrzmitozachęcająco.Amożezbytoptymistycznie?Nowłaśnie!Musimytutajwprowadzićważnerozróżnienie.
Wpoprzednimakapiciecelowoużyłemkilkakrotniesformułowania,żeszachyuczą.Alejeślisięnadtymdobrzezastanowić,toszachynie
mająmocyuczenia.Uczyćmożetrener,nauczyciel,rodzic,alenieszachy.Dlategobardzoważnejestzrozumienie,żeszachysame
wsobieniekształtująudzieciwartościowychcechcharakteru.SzachyUMOŻLIWIAJĄkształtowanietychcech.Aleichrozwijaniezależy
odnauczycieli,trenerów,rodzicóworazrównieżsamychdzieci.
Pamiętam[LeszekBadurowicz–przyp.M.K.],jakpodczasturniejuszachowegowKrakowiejedenztrenerówzgromadziłwokółsiebie
grupędzieciwwieku10–14latikolejnoanalizowałichpartię.Każdybłądspotykałsięzbardzoostrąkrytykązestronytreneraoraz
wywoływałudziecistrach.Przykładowo11-letnichłopakotrzymałostrąreprymendęzato,żegrajakbaba.Negatywnywydźwięktakiej
„nauki”byłpotęgowanyprzezobecnośćkolegówikoleżanek,którzyobserwowalitęsytuację.Ajakwiadomo,wszelkakrytykapowinna
byćprzekazywanawczteryoczy,aniewobecnościinnych.Takisposóbprowadzeniaanalizypowoduje,żedzieckozaczynabaćsię
porażekipopełnianiabłędów.Niedość,żesamoprzegraniepartiiniejestniczymprzyjemnym,tododatkowowiążesięzperspektywą
ostrejkrytyki,aczęstowręczupokorzenianaoczachinnych.Wtakichwarunkachnadzieciwywieranajestnadmiernapresja.Bardzo
częstopowodujetobrakmotywacji,wypalenieirezygnacjęzszachów.Niemuszęchybadodawać,żewtakiejatmosferzeniemamowy
okształtowaniuwłaściwegonastawieniadopopełnianychbłędów,porażekczynawetzwycięstw.Cowięcej,presjawywieranaprzez
trenerauczydzieciskupieniasięnawyniku(jednegoznajwiększychbłędównaetapiejuniorskim)orazwywołujelękprzedporażką
ipopełnieniembłędu.Niktznasniechciałby,abydzieciuczyłysiętakichwzorców.
Azatem,jakoświadomyrodzicczyteżnauczyciel,musiszzdawaćsobiesprawęztego,żeszachy,sportczyinnedowolnezajęcia
dodatkowestwarzajądzieciommożliwościkształtowaniapewnychumiejętności,aleniegwarantująichnabycia.Wykorzystaniepotencjału
drzemiącegowdzieckuzależywdużejmierzeodnauczycieli,treneróworaznaturalniesamychrodziców.Równiedobrzeszachymogą
spowodować,żedzieckobędziebałosiępodejmowaniawyzwańipopełnianiabłędów.Dlategoteżzarównorodzice,jakitrenerzymuszą
byćświadomipodstawowychzasadwspieraniadzieciwgrzewszachy.
Jakieumiejętności,przydatnewżyciu,możerozwinąćuTwojegodzieckagra
wszachy?
Pozawyżejwymienionymikompetencjamiszachymogąprzyczynićsiędorozwojuumiejętnościprzydatnychwżyciu.Zmoichobserwacji
wynika,żemłodziszachiścinaogółmająlepiejrozwiniętąpamięć,zdolnośćdokoncentracji,którawświecieprzebodźcowaniaodgrywa
corazwiększąrolę,oraznawykdyscypliny,szczególnieważnywkrólewskiejgrze,jakąsąszachy.Umiejętnośćutrzymywaniadyscypliny
jestfundamentemsukcesuwdorosłymżyciu,aszachy,jakmałoktórysport,pomagająwjejrozwijaniu.Częstojesttakwpartiiszachów,
żejedenbłądniweczycaływysiłekipotrafiobrócićwygranąpozycjęwnatychmiastowąporażkę.Wedługmnieistotnejestto,żedzieci
rozwijajątezdolnościczęstonieświadomie,szczególnienapoczątkunaukigrywszachy.Kształcenieumiejętnościprzydatnychwżyciu
odbywasięwramach„dodatku”dogrywszachy,copozwalarozwijaćsięmłodymszachistomzarównowsferzegry,jakiwramachwyżej
wymienionychkompetencji,którewdorosłymżyciumogąiczęstoodgrywająszczególnąrolę.
Naukaprzegrywania
Wedługmnienaukaprzegrywaniatojedenzfundamentówkształtowaniacharakteruczłowieka.Szachysąświetnymnarzędziemdonauki
przyjmowaniaporażek,doichakceptowaniaipracynadzmianączynników,którejąspowodowały.Uważam,żeszachytobardzo
sprawiedliwagra.Niemawniejbocznychpodmuchówwiatru(jakwskokachnarciarskich)aninieodgwizdanychspalonych,karnych(jak
wpiłcenożnej).Odnoszęwrażenie,żekrólewskagra,jakąsąszachy,stanowifantastycznenarzędziedopracynadeliminowaniemtego,
cowpływanaponiesienieporażki.Todługitematdodyskusji,aleuważam,żewartoodwczesnegodzieciństwapracowaćzdziećminad
akceptacjąporażek.
