Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałl
SYTUACJAGEOPOLITYCZNANABLISKIMWSCHODZIE
–RYSHISTORYCZNY
15maja1948rokunaBliskimWschodziedoszłodoutworzeniapaństwaIzrael.Odtegomomentu
podzieńdzisiejszytrwanieprzerwaniekonfliktarabsko-izraelski,któryspowodowałjużpięćwojen,araz,
w1973roku,sprawił,żeStanyZjednoczoneiZwiązekRadzieckistanęłynakrawędziwojnyatomowej.
Wokresiezimnejwojnykonfliktinterpretowanejakostarciemiędzyamerykańskimimperializmem,
reprezentowanymprzezIzrael,aarabskimruchemniepodległościowym,wspieranymprzezZwiązek
Radziecki.
Kwestiabliskowschodniastanowiwdalszymciągujedenznajistotniejszychtematówpolityki
międzynarodowejStanówZjednoczonych,EuropyZachodniejorazpaństwarabskichimuzułmańskich.
KontrolazłóżropynaftowejprzezpaństwaarabskieifaktposiadaniabronijądrowejprzezIzraelsprawiają,
żewspółcześnieBliskiWschódnależydonajgroźniejszychregionówdlagospodarkiipokojuświatowego.
IstotąsporujestdążenieświataarabskiegoimuzułmańskiegodozniszczeniapotęgimilitarnejIzraela,
wypędzeniaŻydówzPalestynyistworzenianaichmiejscupaństwadlaludnościpalestyńskiej.
GenezawspółczesnegopaństwaIzraelsięgaXIXwiekuiwiążesięzideologiąiruchemsyjonistycznym.
Istniejądwapojęciasyjonizmu:religijneipolityczne.Pierwszerozwinęłosięwśredniowieczuwzwiązku
zprzepowiedniamibiblijnymigłoszącymipowrótŻydówdoZiemiObiecanej.Jakoruchpolityczny
syjonizmpojawiłsiępodkoniecXIXwiekuiprzyjąłzacelutworzeniepaństważydowskiego.Dążenia
teopieranonadwóchzałożeniach:istnieniaodrębnegopaństważydowskiegoorazciągłościhistorycznej
więziŻydówzPalestynąiichprawadoutworzeniapaństwanatychterenach.Doraźnymcelemruchubyło
umacnianiewspólnotyżydowskiejnaświecieipropagowanieideiemigracjiŻydówdoPalestyny.
MimohistorycznychpowiązańzPalestynąŻydzipoczątkoworozważaliróżnewariantyulokowania
swojegopaństwa.Branopoduwagęm.in.StanyZjednoczone,Argentynę,Cypr,pustynięSynajwEgipcie,
Syrię.DopieroKongresSyjonistycznyw1905rokuostateczniezdecydowałowyborzePalestyny.
Nasileniedziałalnościruchusyjonistycznegonastąpiłow1933rokupodojściuHitleradowładzy
wNiemczech.AntysemickapolitykaIIIRzeszydoprowadziładomasowejemigracjiŻydówdoPalestyny.
WlatachIIwojnyświatowejpodstawądziałalnościruchusyjonistycznegobyłtzw.„programBaltimore”
z1942roku,głoszącykoniecznośćutworzeniapaństważydowskiegowcałejPalestynie,zorganizowania
armiiżydowskiejizniesieniaograniczeńwemigracjiŻydównaBliskiWschód.Wroku1947napór
syjonistóworaznaciskiUSAskłoniłyWielkąBrytanię,którasprawowaławtymczasiemandatpolityczny
nadPalestynąiliczyłanaprzedłużenieswojejobecnościnaBliskimWschodzie,doprzekazaniasprawy
palestyńskiejnaforumOrganizacjiNarodówZjednoczonych.
29listopada1947rokuONZuchwaliłarezolucjęnr181/IIopodzialePalestynynadwaniepodległe
państwa:arabskieiżydowskie.Jerozolimajakoświętemiejscetrzechreligiimiałabyćcorpusseparazum
(podzarządemmiędzynarodowymikontroląONZ).Obapaństwamiałyzostaćpołączoneuniągospodarczą.
KrajearabskieprzeciwstawiłysiępodziałowiPalestyny.14maja1948rokuwdniuwygaśnięcia
brytyjskiegomandatuwPalestynieDavidBenGurionwimieniuŻydowskiejRadyNarodowejproklamował
wTelAwiwiepowstaniepaństwaIzrael.TegosamegodniarozpoczęłasięIwojnaarabsko-izraelska,zwana
przezIzraelniepodległościową.Armiesześciukrajówarabskich(Transjordanii,Egiptu,Iraku,Libanu,Syrii
iArabiiSaudyjskiej),przekonaneoswojejprzewadzewojskowej,wkroczyłynaterytoriumPalestyny.
Motywowanotokoniecznościąprzywróceniaporządkuiochronąludnościarabskiejprzedatakami
zbrojnychbojóweksyjonistycznych,zmuszającychPalestyńczykówdoopuszczeniaswoichziem.Celem
wojnybyłatotalnalikwidacjaIzraela.Działaniawojennetrwałydo24lutego1949rokuizakończyłysię
zwycięstwemIzraela,którynietylkoobroniłswójbytpaństwowy,aleipowiększyłterytoriumkosztem
ziemprzyznanychprzezONZPalestyńczykom.
Wroku1950IzraelprzeniósłsiedzibęswojegorząduiparlamentuzTelAwiwudoJerozolimy–wbrew
rezolucjiONZoumiędzynarodowieniutegomiasta.WrejonieliniirozejmowychmiędzyIzraelem
aEgiptem,TransjordaniąiSyriądochodziłodostarćzbrojnych.Wrezultaciewojnyniezrealizowano
