Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Wprowadzenie
sięnażadnymuświęconymtekścieiktóryprawiewogóleniecytuje
wielkichfilozofów”45.Wybórobszaru„teratologiiwiedzy”46albo–jak
topóźniejokreśliautorHistoriiszaleństwa–„wiedzyujarzmionej”47był
poczęściwynikiemjegoosobistychsympatii.Twierdził,żepociągago
„wielkie,czułeiserdecznewolnomularstwobezużytecznejerudycji”48.
Istniejąjednakprzyczynyczystoteoretyczneprzemawiającezadokona-
niemtakiegowłaśniewyboru.ZdaniemFoucaulta,tylkowydobywając
napowierzchnięianalizującto,cozostałozepchniętenamarginesprzez
dyscyplinynaukowe,możnadokonaćichkrytyki.Wiedzaujarzmiona
okazujesięprzeciwwagądla„zorganizowanegodyskursunaukowego”49
ijednocześniepozwalaujawnić„prawdę”odyscyplinachnaukowych.
Francuskifilozofpiszenastępującootejkwestii:
„Wgruncierzeczychodzioto,bywiedzęlokalną,nieciągłą,zdyskwa-
lifikowaną,nieprawomocnąrozegraćprzeciwkojednolitejinstancjiteore-
tycznej,któramapretensjedosublimowania,hierarchizowania,porządko-
waniatejwiedzywimięprawdziwegopoznania,wimięprawnauki,jaką
ponoćposiedliniektórzy”
50
.
Skoncentrowaniesięnabadaniuobrzeżydyskursunaukowegoma
pokazać,żenaukiposiadająswojegorodzajudrugiedno,którestarająsię
maskowaćpoprzezwykluczaniewszystkiego,comogłobystanowićdla
nichzagrożenielubkłopot.Poprzezwydobyciesferywiedzyujarzmionej
przedewszystkimodkrywasię„dławiącyefekttotalitarnych,wkażdym
razieglobalnychiwszechogarniającychteorii”51.Marginesdyskursuna-
ukowegostanowizatemnarzędziekrytyczne,ajednocześnieorężwwal-
cezdominującymiformamidyskursunaukowego.
WpodejściuFoucaultatrudnoniezauważyćwyraźnejinspiracjimy-
śląNietzschego.Podobniejakczyniłtojegoprekursor,autorSłówirze-
czyzakładaistarasiępokazać,żedyskursnaukowymaskujeswojerze-
czywistepochodzenie,żeujegopodstawleżynietylkowolaprawdy,
45Tamże,s.35.
46M.Foucault,Porządekdyskursu,wyd.cyt.,s.24.
47M.Foucault,Trzebabronić…,WydawnictwoKR,Warszawa1998,s.19.
48Tamże,s.16.
49Tamże,s.21.
50Tamże,s.21.
51Tamże,s.18.
