Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Rozdz.I.Pojęcieświatopoglądu
rzonąwpsychiceczłowieka,wskładktórejwchodząelementypo-
znawcze,dotycząceistotyświata,elementywartościujące(aksjolo-
giczne),dotyczącesensuistnieniaświataiczłowieka,wreszciejego
ideałyidążenia,nazywamyświatopoglądem”(tamże,s.131—132).
Podsumowując,światopoglądjestpewnymogólnym,umysłowym
odwzorowaniemrzeczywistości,naturyispołeczeństwa,atakżejako
ogólnyobrazodzwierciedlaświatludzkichintencjiidziałań.Wra-
machtegoobrazucentralnemiejscezajmująprzekonanianatemat
pożądanychzachowań,normmoralnychorazregułetycznych,czyli
tegowszystkiego,copodpowiadanam,jakwartożyćiczymjestkon-
cepcjadobregożycia(PädagogischeEnzyklopädie,1963:1033).
Doświadczenieżyciatoelementświatopoglądu,którybodajżenaj-
trudniejpoddajesiębadaniu.Analizadoświadczeńludzkichwymaga
szerokichbadańocharakterzewywiadównarracyjnych,któreflumoż-
liwiająrozmówcyautobiograficznąprezentację,dokonywanązpunk-
tuwidzeniajegowłasnegoroszczeniaważności”(Jacob,2001:
115).Prześledzenieniektórychrubrykpismpopularnychmożedać
jednakbezpośredniwglądwdoświadczenialudzkie(np.różnegoro-
dzajumiejscazwierzeńwczasopismachmłodzieżowych).Doświadcze-
nieżyciowe,jakrównieżobrazświatadająsiętakżebadaćwostat-
nimzelementówświatopoglądu,tojestwideależycia.Ideałżycia
(koncepcjaudanegożycia)jestbowiemefektem—jeślimożnatakpo-
wiedzieć—uprzednichdoświadczeńisposobówflczytania”rzeczywi-
stości.Jestonefektemnapotykanychnarracji,któredostarczająży-
ciujegouzasadnienia(naobrazświatanieskładasięprzecieżczysty
strumieńwrażeń,aleraczejflprzepracowane”przekonania,któresą
wypadkowądoświadczanychwrażeńiichinterpretacji,zktórymi
spotykasiępodmiotdoświadczający).Dlategoideałżyciaodzwiercie-
dlawjakiśsposóbzarównodoświadczenieżycia,jakijegoobraz.
Otymprzenikaniudoświadczeniażyciowegowsferękoncepcjiuda-
negożyciapiszeZ.Kuderowicz,komentującdziełaW.Diltheya.Pisze
on,iżdoświadczenieżyciowepowstającewwynikuflsukcesówiroz-
czarowańwrealizacjipopędówiuczuć”przybieraostateczniepostać
flprzekonańowartościach,otymcogodnezabiegów,osposobach
urzeczywistnianiawartości,ocelachludzkiegopostępowania,dobru,
obowiązkach,regułachpostępowania”(Kuderowicz,1966:155).
Różnicewdefiniowaniuideałużycia(różniceświatopoglądowe)wyni-
kająprawdopodobniezróżnicwdoświadczeniachżyciowych;sąich
refleksem.Ponieważkażdydoświadczałżyciawniecoinnysposób,to
jegoobraziideałżyciateżsąodrębne.Doświadczeniażyciowedają
sięjednaktypologizować(najogólniejnadobreizłe),dlategopewnie
liczbaświatopoglądówjestrównieżograniczonaipoddajesięklasyfi-
