Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DemograficzneskutkiHolokaustu
17
Chorobyiwycieńczenieniszczyłyprzesiedleńcówtakżepóźniej,gdyznaleź-
lisięwgettachGG.ŻyliwznaczniegorszychwarunkachniżŻydzimiejscowi,
gdyżjużprzedichprzybyciemgettaGGbyłybardzozatłoczone.Przesiedleńcy
bylicałkowicieskazanina-zregułyniewystarczającą-pomocmiejscowych
Żydów.Judenratyispołecznicywgettachstaralisięimpomóc,jednakstatysty-
kaJudenratówrejestrowaławśródprzybyszówwiększąśmiertelnośćniżwśród
pozostałychmieszkańcówgett.Dużaczęśćwysiedleńcówzmarławyniszczona
jeszczeprzeddeportacjamidoośrodkówzagłady.TymsamymobliczeniaSera-
phimanależyzmniejszyć,odejmującodnichokoło25000osób.LiczbaŻydów
naZiemiachWcielonychzmniejszyłasiępoprzesiedleniachdookoło310000,
zaśnaobszarzeGGwzrosładookoło2265000.Jeślisięweźmiepoduwagę
uciekinierównawschodnieterenyPolskiokupowaneprzezZSRR,jesttoszacu-
nekzawyżony4.
JużodpoczątkuwojnyzobszarówzajętychprzezNiemcówtrwałysponta-
niczneucieczkinawschód.NaterenyIIRzeczpospolitejokupowaneprzezZSRR
uciekalimasowozarównoŻydzi,jakiPolacy.Wymieniananiekiedyliczbaponad
350000Żydów,którzyuciekliprzedNiemcaminaterenyIIRzeczpospolitejzajęte
po17września1939r.przezZSRRorazokoło20000Żydów,którzyuciekliprzez
RumunięiWęgrynaZachód,jestnietylewątpliwa,iletrudnadoudokumentowa-
nia5.Istniejądwaspisyobywatelipolskich,którychlosywojnyrzuciłydoZSRR.
RejestrAmbasadyRzeczpospolitejPolskiejwZSRRz1942r.zawiera106600
nazwiskŻydów,rejestrZwiązkuPatriotówPolskichz1945r.matychnazwisk
176600.WpierwszymprzypadkuodsetekŻydówstanowi40%ogółuzarejestro-
wanych,wdrugim-56%.JednakniewszyscyŻydzipolscyzarejestrowalisię
wpolskichinstytucjach.Częśćwolałapozostaćanonimowa,aczęśćbyłauwię-
zionawłagrachiwięzieniach.Niewiemy,jakaczęśćuciekinierówżydowskich
zterenówokupowanychprzezNiemcówznalazłasiępozaichzasięgiempo
tym,gdynapadlioninaZSRR.Możnazałożyć,żewiększośćznichprzebywała
22czerwca1941r.naokupowanejprzezZSRRczęściPolski,adeportacjelub
dobrowolnewyjazdydopracywgłąbZSRRobjęłyjedyniemniejszączęśćucie-
kinierówz1939r.
NapadniemieckinaZSRRskłoniłznacznączęśćŻydównapływowych
imiejscowychdoucieczki.Niektórzyspośródnich,przesuwającsięnawschód,
docieralidobezpiecznejstrefy,przeważniejednakofensywawojskniemieckich
4
C.Łuczak,Podniemieckimjarzmem.KrajWarty1939-1945,PSO,Poznań1996,
s.52-57;MiędzynarodowakonferencjanaukowanZagładaludnościżydowskiejnapolskichte-
renachwcielonychdoRzeszywczasieIIwojnyświatowej”,Katowice15-17IX2005(wdru-
ku).Wreferatachtejkonferencjizob.przedewszystkimM.Alberti,nPrześladowanieŻydów
wKrajuWarty”;A.Ziółkowska,nObozypracyprzymusowejdlaŻydówwKrajuWarty”;
M.Rutowska,WysiedlenialudnościpolskiejzKrajuWartydoGeneralnegoGubernatorstwa1939
–1941,InstytutZachodni,Poznań2003.
5Zob.np.M.Gilbert,AtlashistoriiHolocaustu,Platan,[b.d.m.],s.39.
