Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
iztąkulturą,przeciwnie,nieustanniejąnawiązuje,roztaczanadnimi
pieczę.Dlategojesttakpozornieprzejrzysteizwodniczezarazem.
Ponieważdziałacieniami,obrysami,zbiegamiznaczeń.Drobnymi,
prawieniedostrzegalnymiprzesunięciamifonetycznymi,wktórych
skryłysięprzepaściesensów.Rzeczywistośćtychsensówwymykasię
językowikrytykiukształconemuwewszystkichnowoczesnychprzed-
szkolach,równiebezradnesąwobecniejnarratologiaimitografia,psy-
choanalizaiegzystencjalizm,strukturalizmisocjologizm.Wymagaona
swojegojęzyka,własnejwypowiedzikrytycznej,nieustającejwposzu-
kiwaniuodpowiedniościwobectegopisarstwa.Każdadoktrynaozna-
czyćmożetylkoniektórewspółrzędnepola,naktórymtodzieło
spoczywa,niemożedotknąćjegosamego.
Maoczywiścietatwórczośćswojesłowauprzywilejowane,moty-
wyznaczące,skupieniasensów.Młodośćistarość,sztukaikrajobraz,
ogrodyicmentarze,wieleinnych.Ależadneztychsłów,motywów,
skupieńnieznaczytegosamegocogdzieindziej,niejestpowtórze-
niem,„toposem”.Każdemawłasneprzydźwięki,unikalneprzesunięcia
fonetyczne,którewyznaczająjegosens,asenstenwplecionyjesttrwa-
lewetiudyinnychprzydźwięków,koncertyznaczeń.Dlategoczytaniu
Iwaszkiewiczapotrzebnajestkażdawiedza,ależadnaniejestwstanie
goodkryć.Wymagaonoprzedewszystkimsłuchu–słuchunasłowo
poezjiisłowodoświadczenia.
Cmentarze,nadewszystkocmentarze,majątusensjedynyinie-
zwykły,sąpamiątkamiżycia,pomnikamiistnienia.
5.
Zrozumiećtętwórczośćtozrozumiećjejwłasnyruchosiągania
tożsamości.Mająswojemiejscewtymprocesielinierozwojowepo-
szczególnychgatunków–istniejehistoriapoezjiIwaszkiewicza,jak
istniejehistoriajegoprozyieseistyki.Nadodtworzeniemtychlinii
natrudzilisięjużniemałokrytycyibędąjeszczesiętrudzić.Najmniej
dotąd,jakmyślę,zauważanoeseistykęibiografistykę,ujawniaona
najbardziejbezpośredniosamowiedzępisarza.Równieżjejprofilosob-
nywewcaleniebiednej,lecznienależyciecenionejdwudziestowiecznej
eseistycepolskiejjestmocny.Alesątorozpoznaniaczęściowe,wosta-
tecznymobliczutejtwórczościwszystkietelinierozwojowesięzbie-
gają,przedziałygatunkowemajątylko–jakjużpowiedziałem–
wtórneznaczenie.Podobniemasięsprawazezwiązkamitegodzieła
zróżnyminurtamiikierunkami.Mówionootymwieleimówisię
nadal–modernizmineoklasycyzm,romantyzmirealizmsąważnymi
20
