Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4
1.Narodzinyneuropsychologiiprocesu
Należypodkreślić,żeznaczeniepodjętejprzez
nastematykiwiążesięm.in.zfaktemciągłegowzro-
stuliczbyosóbzezróżnicowanymiuszkodzeniami
mózguzarównowPolsce,jakinaświecie.Stwarzato
potrzebęnowoczesnego,zgodnegoznajnowszymi
osiągnięciamineuronauki,podejściadodiagnostyki
iterapiitychchorych,któreumożliwiaprzyjętaprzez
nasteoriamikrogenetyczna.Niebezznaczeniajest
teżwykorzystanieprzyopracowywaniutegopodręcz-
nikadoświadczeniazdobytegoprzezpierwsząjego
autorkęwtrakcieprzygotowywaniapublikacjiNeuro-
psychologiakliniczna:Urazymózgu.Podręcznikten,
poświęconytematycediagnozyiterapiipacjentówpo
urazachmózgu,zostałwydanyprzezWydawnictwo
NaukowePWNw2007r.
Celemnaszegopodręcznikajestudostępnienie
kompendiuminformacjiuzyskanychznajnowszejlite-
raturyświatowej,jakrównieżzwłasnychdoświadczeń
ibadań,którepomogąwzrozumieniuirozwiązaniu
choćbyniektórychztychtrudnychproblemów,zktó-
rymiborykająsięosobyzezróżnicowanymiuszko-
dzeniamimózgu,zperspektywynowegoparadygmatu
funkcjimózgu,czyliteoriimikrogenetycznej.
1.2.STATUSNEUROPSYCHOLOGII
KLINICzNEJ
Statusneuropsychologiiklinicznejjakodyscypliny
naukowejwynikazhistoriiiźródełjejrozwoju,sytu-
owanychwróżnychokresach,zaczynającodstarożyt-
ności,akończącnaobecnychczasach,zwyodrębnie-
niem,analogiczniedohistoriiinnychwspółczesnych
dziedzinbadawczych,dwóchokresów:przednauko-
wegoinaukowego.
Okresyte,mimopodstawowychróżnic,łączyidea
wpostacifundamentalnegopytaniaoistotęzwiązków
zachodzącychmiędzy:(1)ciałemiduszą,(2)materią
ipsychiką,(3)mózgiemiumysłem,(4)mózgiemiza-
chowaniem(Kądzielawa2003;Herzyk2005)czy
wreszciemiędzy(5)mózgowiemipsychiką,jeśliana-
liziepoddajesiękonsekwencjeuszkodzeniamózgowia
wzakresiezaburzeńprocesówpodświadomościiświa-
domości,procesówpoznawczychiemocjonalnychoraz
zaburzeńzachowaniazperspektywyklinicznej(Pą-
chalska2007,2008;PąchalskaiKropotov2013).
Próbyodpowiedzinatepytaniaformułowane
zdwóchodmiennych,częstojednakwzajemniesię
przenikającychperspektyw:
.
filozoficznej-któraokreśliła(inadalokreśla)roz-
wójdwóchkategoriiinterpretacji:(1)monistycz-
nejuznającejjednośćmateriiipsychiki,(2)duali-
stycznejwskazującejnadualistycznycharakter
obufenomenów(Grochmal-BachiPąchalska
2004;Searle2010);
.
empirycznej-zdominowanejprzeznurtbadań
doświadczalnych,któradostarczała(inadaldo-
starcza)faktówbadawczychstanowiącychpodsta-
doformułowaniauogólniającychhipotezna
tematnaturyzwiązkumiędzymózgiemazacho-
waniem(Andrewes2001;KolbiWhishaw2003;
Herzyk2005;Pąchalska2007,2008).
1.3.PIERWSzEPRóbYzDEFINIOWANIA
NEUROPSYCHOLOGIIPOCząTKI
NEUROPSYCHOLOGIIPROCESU
Definiowanieistotyprzedmiotudanejdyscypliny
wiążesięzorientacjąteoretycznądanegoautora,któ-
rawyznaczastosunekdoprzyjętychmodeliimetod
badań,awięcikońcowąinterpretacjęwynikówba-
dań.Jeślidefiniujemyprzedmiotbadaniajakozwią-
zekstrukturmózguzczynnościamipsychicznymi,to
koncentrujemysięnabadaniuczynnościpsychicz-
nychimechanizmówleżącychupodstawtychczyn-
ności(Łuria1976).Zkoleidefiniowanieprzedmiotu
badaniajakozwiązkustrukturmózguzzachowaniem
stwarzapodstawędokoncentrowaniasięnazaburze-
niachzachowaniaoraznamechanizmachleżących
uichpodstaw(por.teżPąchalska2002a).
Jednązpierwszychdefinicjineuropsychologiina
świeciezaprezentowałjeszczewubiegłymstuleciu
AleksanderR.Łuria.Autortenstwierdził,żeprzed-
miotemzainteresowanianeuropsychologówjestzwią-
zekstrukturmózguzczynnościamipsychicznymi
(Łuria1967,1976).Takieujęcieprzedmiotuneuropsy-
chologiiwiążesięztradycjamirosyjskiejszkołypsy-
chofizjologicznej,wktórejdziałalitakwybitnibada-
czejakPawłow,AnochiniBernsztejn.Łuriarozwinął
twórczopojęcieukładufunkcjonalnegowprowadzone
przezAnochina.Najistotniejsząjegocechąjestto,że
charakteryzujegonietylkozłożona,wielopoziomowa
budowa,leczprzedewszystkimmożliwośćzmiany,
aczasemwręczzamianyjegoczęściskładowych(Łu-
ria1976;Kaczmarek2003,2012).Łuriapodkreślał
przytym,żetakaorganizacjadotyczyprzedewszyst-
kimwyższychczynnościkorowych.
Opisanytuzłożonycharakterukładufunkcjo-
nalnegowarunkujeinneujęciemózgowejorganizacji
wszelkichzłożonychfunkcji.Niemożnatubowiem
doszukiwaćsiębezpośredniegozwiązkumiędzyfunk-