Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
k.etòsÅÜeWéOleï.Çòen.a
alsKunst
62.Zawartetamanalizyogniskująwokółnietzscheańskich
„motywówmyśli”[
Denkmotive
],któreuobecniająsięnaplaniesym-
boliki,elementówikonograficznych,aleteższerszychstrukturobra-
zowych.Autorka,rozważającróżneaspektyujęciafiguryludzkiej
(Munch)iprzestrzeniperspektywicznej(deChirico),przedstawiaje
jakoaktywnekomponenty„obrazowychświatów”[
Bildwelten
]obu
artystów.IstotnymplanemjestteżosobowaidentyfikacjazNie-
tzschemrozpatrywananapodstawiewątkówbiograficznychiwyar-
tykułowanawautoportretachMuncha,bądź,jakwprzypadkude
Chirica,wlicznychzapisachautobiograficznych63.Tedwaprzypadki
dająwszechstronnywizerunekcharakterurecepcjiwfazieokołoipo
1900roku,gdykoncepcjefilozofa„przenikają”doróżnychaspektów
twórczościartystycznej,odogólnejpostawyświatopoglądowejdo
ikonicznejmateriidzieł.
Jednymzkrytycznychmomentówwdziejachrecepcjijestobec-
nośćNietzschegowruchachartystycznychbezpośredniopoprzedza-
jącychIwojnęświatową(futuryzm–ekspresjonizm–dadaizm)64,do
którejjegopisarstwowopiniiwielukomentatorówmiałozachęcać,
przyczymartyści–nietzscheaniściginęlipoobustronachfrontu
(UmbertoBoccioni,FranzMarc)65.RozległośćoddziaływaniaNie-
tzschegozwiązanajestzcharakterystycznąrozbieżnościąideowego
zapleczapowołującychsięnaniegoartystówiruchówartystycznych.
Myślfilozofawydawałasięoferowaćlegitymizacjęruchomawangar-
___
___
___
___
___
_
62A.Plaga,
SprachbilderalsKunst...
,
op.cit
.Innyprzykładzestawieniadwóch
artystycznychsposobówrecepcjiNietzschego–H.Erbsmehl,
„SchattenüberEuro-
pa”.NietzscheinWerkenvonMaxErnstundJosephBeuys,
w:
FürF.N.Nietzschein
derbildendenKunstderdreissigerJahre
[katalogwystawy],Weimar1994,s.15-25.
63Porównanietoprowadzidowydobyciawpodsumowaniuprzeciwieństwa
międzytymitypamirecepcjinawzóropisywanejprzezNietzschegorelacjimiędzy
dwomapierwiastkamiartystycznymi:dionizyjskimiapollińskim.A.Plaga,
Sprachbil-
deralsKunst...,op.cit
.
64
Studiadotyczącetegoobszaruzjawiskartystycznych:H.G.Schmidt-
-Bergmann,
Der„stählerneMensch”–FillippoTomassoMarinettisProgrammdes
italienischenFuturismus
,„Nietzscheforschung”10,2003,s.101-109;H.Bergius,
ArchitectureastheDionysian-ApollonianprocessofDada
,w:
Nietzscheand“An
ArchitectureofourMinds”,op.cit
.,s.115-139;J.McCullagh,
TheTightropeWalker:
AnExpressionistImage
,“TheArtBulletin”,vol.66,nr4,1984,s.633-644;S.Taylor,
Left-WingNietzscheans.ThePoliticsofGermanExpressionism1910-1920
,Berlin–
NewYork1990;J.Merz,
OttoDix'Kriegsbilder:Motivationen–Intentionen–Re-
zeptionen
,„MarburgerJahrbuchfürKunstwissenschaft”26,1999,s.189-226.
65Por.J.Zimmermann,
Nietzsche...,op.cit
.,s.42-43.
32
