Зміст книги

перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
L
Oreligii
asameelementyjakotrzyścierającesię,aleiwspółdziałające,
siły.Dodaćtrzeba,tawewnętrznaidynamicznastrukturanie
pozostajeniezależna(odizolowana)od(zwrotnego)działania
systemu,którysamawytwarza.
Drobiazgowaanalizaróżnorodnychreligijnychfenome-
nów,ichpostaciindywidualnychizbiorowych,prowadzi
Constantadowniosku,siłazwanaprzezniegoczuciemre-
ligijnymmapewnąspecyfikę,onatobowiemzdajesięodpo-
wiadaćzaumiejętnośćwykraczaniaczłowiekapozagranice
wyznaczanemuprzezprzyrodę;onajestsiłąumożliwiającą
transcendowaniekuwartościom,którenazwaćbytrzeba,choć
samConstantnazwytejnieużywa,wartościamiuniwersal-
nymi.Wartościprzywoływaneprzezautoratopiękno,praw-
daisprawiedliwość,aleprzedewszystkimmaonnauwadze
wartościmoralne,takiejakbezinteresowność,miłość,nadzie-
ja,ofiara,miłosierdzie,poświęcenie,czystość,wstrzemięźli-
wość,azatemwartości,któreokreślająludzkierozumienie
świętości(októrejsamautorprawieniewspomina).Pozostaje
zapytaćomiejsce,jakiewukładziewspomnianychwartości
Constantwyznaczatejwartości,którejobroniepoświęciłza-
równoswątwórczość,jakipolitycznąaktywnośćomiejsce
wolności.Wolnośćjestdlaczłowiekawartościąnajważniej-
szą,musiałodpowiedziećliberał.Najważniejszą,nieznaczy
jednaknajwyższą.Wolnośćzdajesiębowiembyćwartością
zporządkuinnegoniżporządektychpozostałych.Musibyć
uznanazakoniecznywaruneknajdoskonalszych(wedługmia-
rydoskonałościzależnejodczasów)ichrealizacji.Wolność
„pozwaladuszynanajwznioślejszeporywy,arozumowina
najwspanialszyrozwój”,napiszeConstant(ks.V,rozdz.VII,
s.327).
Trzebajasnopowiedzieć,żeConstant,pomimoświado-
mościzłożonościprzedmiotubadań,niewypracował(co
dziwićzbytnioniemoże,botakiezadanieprzerastałoijego
możliwościimożliwościepoki)adekwatnejinowejmetody