Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.AdamSmithisystemnaturalnejwolności
31
(lawsofmotions),którekierująpodmiotamigospodarującymi,aleteż
stworzeniezestawuinstytucjonalnychrozwiązańzokreślonąroląpań-
stwa,którebyłybyodpowiedniedlaostatniego,czwartegoetapurozwoju
gospodarczego(handlu)
41
.TematpaństwapojawiasięjużwksiędzeIII
Bogactwanarodów,zatytułowanejOróżnychdrogach,któreprowadzą
dodobrobyturóżnychnarodów,wktórejprzedstawiłhistorięzmian
politykirządówispołeczeństwwEuropienaskutekrozwojuhandlu
iprodukcji.Sformułowałwniejdwaistotnewnioski,którepotemroz-
wija.Popierwsze,żewrazzewzrostembogactwaiprzechodzeniana
kolejnyetaprozwojurolapaństwawgospodarcesięzwiększała.Podru-
gie,prawaizwyczajemogąmiećpozytywny,aleinegatywnywpływ
nabogactwojednostkiicałegokraju.Jakoprzykładynegatywnepoda-
jesystemadministracjistworzonyprzezJeanaBaptiste’aColbertawe
FrancjiczywprowadzaniecełnaimportzbóżprzezAnglię.Coistot-
ne,ichwdrożeniedecydenciusprawiedliwialichęciąpoprawysytuacji
krajowychproducentów,jednakskutkibyłyodwrotne.Smithpodkreśla
koniecznośćwnikliwejanalizyskutkówekonomicznychkażdychzmian
wprawiepodejmowanychprzezpaństwo.Wszczególności,gdyzmienia
towarunkigospodarowaniaiograniczawolnośćjednostki.
CelemSmithajeststworzeniekoncepcjipaństwa,któresprzyjałoby
rozwojowispołeczno-gospodarczemu,ograniczającwolnośćjednostki
tylkowtedy,gdyjesttouzasadnioneikoniecznedoharmonijnegoroz-
wojuiwedługściśleokreślonychzasad.Punktwyjściadojegorozważań
natematrolipaństwawgospodarcestanowianalizasystemumerkan-
tylistycznego,zawartawksiędzeIV
.Przedstawiawniejkrytykęmer-
kantylistycznejdoktrynybilansuhandlowego(uważającjązancośab-
surdalnego”),awszczególnościstosowanychwjejramachograniczeń
wwolnościprowadzeniahandlu.WsystemienaturalnejwolnościSmi-
thaniemarozróżnienianatransakcjeprowadzonewobrociekrajowym
czyzagranicznym.Obarodzajehandlutraktujetaksamo-mająbyć
prowadzonenawolnymrynku,wedługtychsamychreguł.Wwyniku
wolnegohandlu(krajowegoizagranicznego)wszyscybowiemodno-
sząkorzyści,gdyżdowymianymożedojśćtylkowtedy,gdyjesttodla
41
A.S.Skinner,TheFunctionsofGovernment,w:Themarketandthestate:essays
inhonourofAdamSmith,T.Wilson,A.S.Skinner(red.),ClarendonPress,Oxford1976,
s.209.A.Smithwyróżniłczteryetapyrozwojugospodarczegospołeczeństwa:myślistwo,
pasterstwo,rolnictwo,handel.
