Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Uwagiwstępne
1.Pedagogikapojmowanajakodyscyplinanaukowaiuniwersyteckajest
wytworemnowożytnym,ajejpoczątkisięgająnajdalejokresueuropejskiego
oświecenia(wiekuXVIII)1.Pojawieniesiępedagogiki,jakodyscyplinywykłada-
nejnauniwersytetachwNiemczechwostatnichdziesięcioleciachXVIIIwieku,
nieprzypadkowozbiegasięwczasiezpowstaniemniemieckiegosłowaPäda-
gogik,odktóregotworzonebyłypóźniejodpowiednieterminywwielueuropej-
skichjęzykachnarodowych,wtymsłowo[pedagogika’wjęzykupolskim.Wedle
ustaleńWinfriedaBöhma,wyrazobcegopochodzeniaPädagogiknaokreślenie
nowejwówczasnaukiowychowaniu(WissenschaftderErziehung)wprowadzono
wNiemczechokołoroku1770.Zdaniemtegoniemieckiegohistorykapedagogiki,
któryzbadałnatęokolicznośćszeregXVIII-wiecznychstarodruków,słowoPäda-
gogikjestpobocznąformągreckiegoterminupaideia.Towłaśniesłowapaideia
używanowpisanychpołacinieipublikowanychwpierwszejpołowieXVIIIwieku
pracachpoświęconychzagadnieniomwychowania.Stądteżnowatorskiwniosek
W.Böhma,żepóźniejszesłowoPädagogikutworzonobezpośrednioodwyrazu
paideia,analogiczniedoinnychniemieckichterminówwywodzącychsięzjęzyka
starogreckiego(Ethik,Rhetorik,Logik)2.
Należyjednakżezwrócićuwagęnaznanyfakt,żesłowoPädagogikzbliżone
jestmorfologiczniedogreckiegowyrazupaidagōgikē,rzadkoużywanegowanty-
kuterminu,którypojawiasięporazpierwszyuPlatonawspecyfcznymznaczeniu
infantylnejsztukimedycznejuprawianejprzezHerodikosazSelymbrii(łączącego
udorosłychpacjentówpodawanielekówzgimnastyką)3.Etymologiaterminupai-
dagōgikējestjednoznacznieustalonanagruncieflologicznym4iprzedstawiasię
następująco:paidagōgikē←paidagōgia←paidagōgos←pais,agō.Słowopai-
dagōgiawznaczeniu[wychowywaniedzieci’porazpierwszypojawiasięrównież
uPlatona5(stądzapewnepaidagōgikēwsensietraktowaniadorosłychpacjen-
tówjakdzieci).Paidagōgiajestderywatemwyrazupaidagōgos,oznaczającego
1J.Oelkers,Erziehung,[w:]D.Benner,J.Oelkers(Hrsg.),HistorischesWörterbuchder
Pädagogik,Weinheim–Basel2004,s.303.
2W.Böhm,Pädagogik,[w:]D.Benner,J.Oelkers(Hrsg.),HistorischesWörterbuch…,s.750.
3Plat.Rp.406a.
4F.Montanari,Vocabolariodellalinguagreca.ConlacollaborazionediI.GarofaloeD.Ma-
netti.FondatosuunprogettodiN.Marinone,Torino2000,s.1447.
5Plat.Rp.491e.
