Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Myśl,żekulturamadużeznaczeniedlaopiekipielęgniarskiej,niejestnowa.Już
pionierkapielęgniarstwa–FlorenceNightingale–uważała,żeholistycznerozumie-
niedrugiejosobymaswojeźródłowduchowości(Poznańska,2001,2004;Janus,
2007).NarolęśrodowiskasocjokulturowegozwracałyuwagęHildegardPeplauiBet-
tyNeuman(Poznańska,2001;Płaszewska-Żywko,2001).Wzmiankioreligiijakoele-
menciekulturypojawiająsięwrozważaniachtakichteoretykówpielęgniarstwa,jak
VirginiaHendersoniJeanWatson(Wrońska,1997).Poważnezaśstudianadkulturo-
wąopiekąpielęgniarskąrozpoczęłysięwUSAw1950roku,kiedytopielęgniarka
MadeleineM.Leiningerdostrzegłapotrzebęzmianytradycyjnychmonokulturowych
normipraktykzawodowychwwielokulturoweizróżnicowanesposobyholistycznej,
zindywidualizowanejihumanistycznejopiekizdrowotnejorazzauważyłakoniecz-
nośćzdobywaniaprzezpielęgniarkiwiedzyokulturowychpodstawachopieki(Janus
iSzalczyńska,1997;Poznańska,2001,2004;Janus,2007).Leiningeruznała,żeopie-
ka,którąmaotrzymywaćpacjent,powinnabyćjaknajbardziejzbliżonadojegowar-
tościkulturowych.Podkreślała,żenpacjentmaprawo,abyrozumianojegospołecz-
no-kulturowepochodzeniewtensamsposób,jakoczekujesię,iżbędązrozumiane
irozpoznanejegofizyczneipsychicznepotrzeby”(JanusiSzalczyńska,1997,s.16).
Leiningertwierdziła,żepielęgniarstwotranskulturowewposzukiwaniuesencjizawo-
duprzekraczagranicekultur.Jestspecjalnymdziałempielęgniarstwa,zajmującymsię
badaniamiporównawczymiorazanaliząróżnychkulturpodwzględemcharakteru
opiekipielęgniarskiej,przekonańiwzorówzachowańzdrowotnych.Wpublikacjach
anglojęzycznychterminpielęgniarstwotranskulturowe(transculturalnursing)jest
czasamiużywanywymienniezterminamicrossculturalnursingiintercultural/multicul-
turalnursing.Analizującłacińskiepochodzenieprzedrostkówzwiązanychztymiter-
minami,możnazauważyć,żetransoznaczanprzez”,inter–npomiędzy”,amulti–
nwiele”.Jakwidać,wszystkieterminymająpodobneznaczenie.
Celempielęgniarstwatranskulturowegojestrozwinięciewiedzynaukowejihu-
manistycznej,abyzapewniaćopiekępielęgniarskąspecyficznądladanejkultury
(culturespecific)iopiekękulturowouniwersalną(cultureuniversal).Praktykiculture
specificodnosząsiędokonkretnychwartości,przekonańiwzorówzachowania,
któresąunikatowelubspecyficznedladanejgrupyiktóreniesądzielonezczłon-
kamiinnychkultur.Natomiastpraktykicultureuniversalodnosząsiędopowszech-
niedzielonychwartościoraznormzachowaniaisposobówżyciawspólnychdla
różnychkultur(Andrews,1999).
Leiningerbadałafenomenzapewnieniaopiekiizachowańzwiązanychzopieką
wponadsturóżnychkulturachnaświecie.Efektemtychbadańbyłoopracowanie
transkulturowejteoriipielęgniarstwawpostacimodelunWschodzącegosłońca”
(ryc.1),którywskazujedrogiwiodącedozapewnieniakulturowostosownejikom-
petentnejopiekinadpacjentem,jegorodzinąigrupąspołeczną.Modeltenpre-
zentujeczęściskładoweteoriiróżnorodnościiuniwersalnościopiekikulturowej
orazdostarczawizualnegoschematukluczowychkomponentówizwiązkówmię-
dzynimi.Modeljestprzedstawionywpostacipółkolapodzielonegonasiedem
częściprzezpromienierozchodzącesięodjegośrodkanazewnątrzjakpromienie
wschodzącegosłońca.Częściteto:czynnikitechnologiczne,religijneifilozoficz-
ne,rodzinneispołeczne,wartościkulturoweistylżycia,czynnikipolityczne
14
