Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26|Płećzmian
y…
2.2.Podziałnasferęprywatnąipubliczną
Ideęrozdziałumiędzysferąpublicznąaprywatnąeuropejskamyślspołeczno-
-politycznaprzejęłaodstarożytnychGreków.Rozwójtejkoncepcjidrobiazgowo
przedstawiaHannahArendtwKondycjiludzkiej.Wedługniejopozycjatawywo-
dzisięzesprzecznościmiędzydwiemaodmiennymiformamistowarzyszaniasię
wśródantycznychGreków:międzynaturalnym,społecznymstowarzyszeniemsię
gatunkuludzkiego,któregocentrumstanowiądomirodzina,awyższą,polityczną
formąstowarzyszenia,którejwyrazemjestpolis.Wrezultaciepowstajepodziałna
dwazasadniczeporządki,doktórychprzynależąjednostkiludzkie:tego,copry-
watne,itego,cospołeczne15.PodziałtenwiążesięteżzArystotelesowskądefini-
cjączłowiekajakozoonpoliticon-istotyspołecznejlubteżpolitycznej.Według
Arendtchodziłobezwątpieniaotendrugisens,jakożeistotazoonpoliticonwią-
załasięsilniezpolis,czyliformąaktywnościpolitycznejrzęduwyższegoniżspon-
tanicznezrzeszeniaspołeczne.
SferapolisbyłaskonstruowanawmyślistarożytnychGrekówjakoprzeci-
wieństwosferygospodarstwadomowegoidodziśopozycjataprzybierapodobny
kształt.Jakożekobietybyływykluczonezpolitycznegoobywatelstwawpolis,
podziałtenprzydzieliłsferęobywatelstwaiaktywnościpolitycznejmężczyznom,
kobietyzaśprzypisałdosferygospodarstwadomowego.Pochodnątakiegorozu-
mowaniabyłoskonstruowanieprzezArystotelesawpierwszejksiędzePolityki
definicjiwładzypolitycznejjakoanalogicznejdowładzyojcanaddziećmiimęża
nadżoną,codałopoczątekpóźniejszymdefinicjomwładzyiskutkujedodziś
patriarchalizmempolityki.Zestarogreckimrozróżnieniemsferypublicznejipry-
watnejwiążesięteżdeprecjacjatejostatniej,postrzeganejjakota,wktórejczłowiek
bytowałprzedwyłonieniemsięspołeczeństwa-niejakoistotaprawdziwieludzka,
alejedyniejakoprzedstawicieljednegozgatunków16.Sferaprywatnabędziewięc
dalejdefiniowanajakobliższanaturze,biologiiiintymności,apubliczna-racjo-
nalności.Analogiczniedopodziałunaprywatneipublicznerozwijasięopozycja
natura-kultura,gdzienaturawsposóbnnaturalny”jestsferąprzypisanąkobietom,
akultura-mężczyznom.
JakpiszeHannahArendt,rozróżnieniemiędzysferąprywatnąapubliczną
przyrównaćmożnadoróżnicypomiędzyrzeczami,którepowinnyzostaćpoka-
zane,arzeczami,którepowinnybyćukryte.Ukryta,zdaniemArendtażdo
początkównowożytności,zostałasferacielesności.WstarożytnejGrecjiwsferze
tejmieściłysięzarównokobiety,jakiniewolnicy,należącydotejsamejkategorii
15H.Arendt,Kondycjaludzka,Aleteia,Warszawa2000,s.29.
16Arystoteles,Polityka,[w:]idem,Polityka;Ekonomia;Retoryka;RetorykadlaAleksandra;
Zachętadoflozofi,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2001,s.52.
