Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Mitgettatrzebazmienić.Wmiciegetta
trzebapokazaćposzczególnychludzi,trzeba
pokazaćto,corobili,jakżyli.Bożylinietylko
nędząigłodem.Każdy,ktoopowiadaoswoich
przeżyciachwgetcie,starasięnadaćimjak
najwięcejgrozy.Tonapisanotysiącrazy.
AlewWarszawienieumarłozgłoduczterysta
tysięcyludzi,bowieluposzłonaUmschlagplatz
iwpełnymzdrowiupojechałodoTreblinki1.
Uwagioautorzeikrytykaźródła
Oddajemydorąkpolskichczytelnikówważnyiinteresującydokument
(mowę),napisanyiwygłoszonywformiereferatuprzezSzlomęMendel-
sohna(1896-1948),pedagoga,teoretykaszkolnictwa,publicystę,działacza
społecznegopoczątkowozwiązanegozfołkistami,aod1928rokuczłonka
Bundu.ZramieniatejorganizacjiMendelsohnbyłradnymmiastaWarsza-
wy;wydawałmagazynliterackinFarojs”(Naprzód)2;podróżowałpokraju
zwykładami.PrzebywającwczasiewojnywNowymJorku,organizowałpo-
mocfinansowądlaBunduwokupowanejPolsce3.WiktorEhrenpreis,opisu-
1
M.Edelman,P.Sawicka,Ibyłamiłośćwgetcie.Wołowiec2015,s.137.
2
ŻyciorysSzlomyMendelsohnazob.w:EncyclopediaJudaica.T.11:Lek-Mil.NewYork1971,
kol.1324;I.Ch.Biletzky,nMendelsohn,Shlomo”
.W:EncyclopediaJudaica.SecondEdition.Vol.
14:Mel-Nas.Detroit2007;Polskisłownikjudaistyczny.T.2.Oprac.Z.Borzymińska,R.Że-
browski.Warszawa2003,s.133.B.Łętocha,Z.Głowicka,I.Jabłońska,AfiszeŻydówlubelskich
wydanewlatachdwudziestychXXwieku.DokumentyzezbiorówBibliotekiNarodowej.War-
szawa2012,s.26-27.Kompendiatenależądowyjątków,innetegorodzajuopracowanianie
wspominająoMendelsohnie.
3
BernardGoldsteinwswychwspomnieniachzanotował:nWlecie1941r.P.P.S.zawiadomiła
nas,żenasitowarzyszeSzloimaMendelsoniEmanuelSchererwysłalidlanasidlaP.P.S.za
pośrednictwemczłonkaambasadyjapońskiejpieniądzezeSztokholmudoBerlina.Specjalny
