Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Badaniafizykochemicznewpreformulacjileku
2.2.7.
Higroskopijność
Higroskopijnośćjestzdolnościąniektórychsubstancjidowchłanianialubwiązania
wilgoci(wody,parywodnej)zpowietrza.Właściwośćtęmajązarównosubstancje
oporowatejbudowie,jakizwiązkidobrzerozpuszczalnewwodzie,które–wchła-
niającwilgoćzpowietrza–mogąrozpuszczaćsię(nrozpływać”).Ztegowzględu
substancjewykazującewłaściwościhigroskopijneprzechowujesięwszczelnieza-
mkniętychnaczyniachlubeksykatorach.Substancjemogąbyćhigroskopijneznatu-
ryalbotworzyćwilgotniejącemieszaninypozmieszaniusuchychniehigroskopij-
nychskładników.Sorpcjawilgociprzezsubstancjęlecznicząmożepowodować
rozpuszczeniepowierzchniizmianypH.Ztegowzględuwilgoćjestważnymczynni-
kiem,którymożewpłynąćnastabilnośćzwiązkówiichformulację.
Przyjmujesię,żehigroskopijnośćmożebyćzarównoprocesemkinetycznym,jak
itermodynamicznym.Podwzględemchemicznymabsorpcjawodyzachodziwprzy-
padkutworzeniahydratów,czyliwiązaniawodywsiecikrystalicznejdanegozwiązku
lubwwynikureakcjichemicznejzwodą(np.hydrolizasoli).Naprzykładchlorek
wapnia(CaCl
2
),absorbującwilgoćzpowietrza,możeprzechodzićzpostacistałej
doroztworu,abezwodnysiarczan(VI)miedzi(II)(CuSO
4
)wchłaniawodędoosiąg-
nięciapostaciwystępującejwśrodowiskunaturalnym.Waspekciefizycznymwchła-
nianiewodyzachodziwwynikuprocesówabsorpcjiparywodnejirozpuszczania.
Ztermodynamicznegopunktuwidzeniahigroskopijnośćjestwłaściwościąosiąg-
nięciastanurównowagipomiędzysubstancjąsorbującąwodęawodą.Jestfunkcją
wilgotnościpowietrzaoraztemperaturyidlategokażdyanalizowanyzwiązekpowi-
nienbyćpoddawanybadaniomzuwzględnieniemtychczynników.Wchłania-
naprzezdanąsubstancjęwodamożebyćnajejpowierzchni,amożeteżwnikać
wjejporyiskraplaćsięwnich,cooczywiściemabezpośredniwpływnazmianę
strukturyiwłaściwościdanejsubstancji.Wodazwiązanajestniedostępna,jeślitwo-
rzykryształuwodniony,wiązaniawodorowe,lubjestabsorbowanaalbouwięzio-
nawpostaciamorficznejstrukturyzwiązku.
Callaghaniwsp.sklasyfikowali4grupysubstancjipodwzględemstopniahigro-
skopijności(tab.2.1).
EuropeanPharmacopoeiaTechnicalGuidedefiniujehigroskopijnośćsubstan-
cji,opierającsięnametodziestatycznejnapodstawiedanychotrzymanychpojej
przechowywaniuwtemperaturze250Cprzez24godzinyw80%wilgotnościwzględ-
nej(relativehumidity–RH).
Pomiarilościwolnej(niezwiązanejwody)jestwyrażonyjakoa
w
lubjakorówno-
wagawilgotnościwzględnej(equilibriumrelativehumidity–ERH).Wielkośća
w
substancjijestdefiniowanajakostosunekprężnościparynadsubstancją(P
sub
)
doprężnościparyczystejwody(P
H
2
O
)wdanejtemperaturze(równanie2.57).
a
w
=
P
P
H2O
sub
(2.57)