Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
Europabarbarzyńców
1010Zmierzchiupadekcesarstwarzymskiego
101010Ryshistoryczny
P
odwóchstuleciachdobrobytucesarstworzymskiewIIIw.n.e.zaczęło
przeżywaćkryzyspolityczny,społecznyimoralny.Pomyślnyrozwójimpe-
riumopierałsięgłównienaekonomicznejeksploatacjizdobytychprowincji.
Militarnaekspansjazapewniałastałynapływniewolników,którzystanowili
podstawęstarożytnegosystemugospodarczego.Daninyściąganeztere-
nówpodbitychnaWschodzieiłupywojennepozwalałybogacićsięoligarchii
arystokratycznej.Natomiastcesarzowiumożliwiałydarmowerozdawnic-
twożywnościbezproduktywnymmasommiejskiegoplebsu.Systemten
działałwmiaręsprawniedopóty,dopókicesarstwosięrozszerzało.Jednak
zchwilązakończeniapodbojównastępowałpowolnyrozkładpaństwa
rzymskiego,którebyłoniezdolnedogruntownejzmianystosunkówgo-
spodarczych.Majątekniebędącyowocemwłasnejpracy,nadmiarwolnego
czasuikultpieniądzabyłtakżeczynnikiem,któryprzyczyniłsiędomoral-
nejdegrengoladyznacznejczęścispołeczeństwarzymskiego,zwłaszcza
warstwwyższych.
Słabośćpaństwabrałasięjednakprzedewszystkimzkryzysuwładzy
politycznej.Zmalałarolasenatunarzeczarmii,któradecydowałateraz
owyborzecesarza.Stosunkipolitycznewcesarstwierzymskimwpołowie
reformyDioklecjana
iKonstantyna
IIIw.charakteryzowaławojskowaanarchia.Wciągupięćdziesięciulatogło-
szonoizgładzonoosiemnastucesarzy.DopierozobjęciemtronuprzezDio-
klecjana(284-305)nastąpiłokresprzejściowejstabilizacji.Dioklecjanjako
pierwszyzwładcówRzymuzdałsobiesprawęzkoniecznościsformalizowa-
niazasadnastępstwatronu.Brakbowiemodpowiedniegozabezpieczenia
przedwalkamiosukcesjęstanowiłnajwiększąwadęustrojucesarstwarzym-
37